مسئولان حفاظت منابع طبیعی و آبخیزداری استان گلستان می‌گویند سالانه ۲۰۰ هکتار از جنگل‌های هیرکانی گلستان خاکستر می‌شوند اما برای مقابله با آتش‌سوزی نیرو و تجهیزات کافی وجود ندارد و مسئولان برنامه مشخصی در این زمینه ندارند.
جنگل‌های هیرکانی با قدمت ۴۰ میلیون ساله از آستارا در غرب گیلان تا گلیداغ در شرق گلستان به وسعت دو میلیون و چهار هزار هکتار در شمال ایران قرار دارد. سهم استان مازندران از این جنگل‌ها ۵۳ درصد، گیلان ۲۶ درصد و گلستان ۲۱ درصد است. ۱۴ تیرماه سال گذشته در چهل‌وسومین اجلاس کمیته میراث جهانی یونسکو ۱۵ نقطه از این جنگل‌ها شامل پارک ملی گلستان، بخشی از منطقه حفاظت‌شده جهان‌نما، جنگل‌های زرین‌گل، بولا، جنگل الیمستان، جنگل و از حوزه کجور نوشهر، چهارباغ چالوس، جنگل خشک‌داران، گشت رودخان و منطقه حفاظت‌شده لیسار، در فهرست میراث جهانی به ثبت رسیدند.
محمدرضا آریانفر، جانشین یگان حفاظت منابع طبیعی و آبخیزداری گلستان می‌گوید:
«سالانه حدود ۲۰۰ فقره آتش‌سوزی در جنگل‌های گلستان اتفاق می‌افتد و ۲۰۰ هکتار از جنگل‌های استان خاکستر می‌شوند.»
به‌گفته آریانفر، سال گذشته ۲۲۴ فقره آتش‌سوزی رخ داد و ۲۰۲ هکتار از جنگل‌های استان سوخت. سال گذشته تا آبان‌ماه ۱۱۳ مورد آتش‌سوزی ثبت شد و ۸۱ هکتار جنگل سوخت اما امسال در این مدت ۱۷۲ فقره آتش‌سوزی رخ داده و ۱۲۸ هکتار از جنگل‌های استان سوخته‌اند.
گلستان حدود هفت تا هشت ماه از سال درگیر آتش‌سوزی جنگل‌هاست. در تابستان در جنگل‌های سوزنی‌برگ و در پاییز و زمستان در جنگل‌های پهن‌برگ استان گلستان آتش‌سوزی رخ می‌دهد. در آبان‌ماه سال جاری بیش از ۱۰ روز جنگل‌های هیرکانی در آتش سوخت و درنهایت با بارش باران آتش در ارتفاعات توسکستان خاموش شد. هنوز میزان خسارت‌های واردشده ناشی از آتش‌سوزی آبان ماه به دلیل سخت‌گذر بودن منطقه به‌طور دقیق اعلام نشده است.
آریانفر آتش‌سوزی در جنگل‌های هیرکانی گلستان را ناشی از «بی‌تدبیری» دانست و با اشاره به کمبود نیرو، تجهیزات و امکانات برای اطفای حریق در استان گفت:
«در شرایط فعلی برنامه و یا دستورالعملی برای حفاظت بیشتر از مناطق حساس و بحرانی و یا جنگل‌های هیرکانی نداریم؛ گلستان از داشتن نیروهای ویژه واکنش سریع کافی محروم است و در زمان آتش‌سوزی قرقبانان برای اطفای حریق به‌کار گرفته می‌شوند.»
به‌گفته جانشین یگان حفاظت منابع طبیعی و آبخیزداری گلستان، این استان با این حجم آتش‌سوزی دست‌کم به ۲۰۰ تا ۳۰۰ نیروی واکنش سریع نیاز دارد و با این اعتبارات حداقلی، کمبود امکانات و تجهیزات، تجهیزات موتوری معیوب و نبود بالگرد مستقر در گلستان خسارت‌های ناشی از آتش سوزی‌ها اجتناب‌ناپذیر است. همچنین سخت‌گذر بودن برخی مناطق امکان خاموش کردن آتش در این مناطق را دشوار و احتمال از بین رفتن بخش‌های دیگری از جنگل هیرکانی را بیشتر می‌کند.
رمضانعلی قائمی، مدیر استانی پرونده ثبت جهانی جنگل‌های هیرکانی نیز از نبود برنامه حفاظتی مدون و اعتبار لازم انتقاد کرد و گفت با مدیریت سنتی نمی‌توان انتظار معجزه در حفاظت داشت.
قائمی گفت پس از ثبت جهانی جنگل‌های هیرکانی در یونسکو نیز اتفاق خاصی نیفتاده است:
«نه‌تنها قبل از ثبت جهانی جنگل‌های هیرکانی که پس از آن هم شاهد برنامه‌ای برای نگهداری و حفاظت بیشتر و بهتر از جنگل‌های هیرکانی نیستیم.»
به‌گفته او پس از ثبت جهانی، اعتبار مستقل برای پیشبرد اهداف از سوی یونسکو به جنگل‌های هیرکانی تعلق می‌گیرد اما در ۱۷ ماه گذشته هنوز این اعتبار تخصیص نیافته است. همچنین پس از ثبت جهانی هیچ کار عملی در راستای اجرای برنامه‌های آتی برای حفاظت بیشتر از جنگل‌های هیرکانی انجام‌نشده است.
رمضانعلی قائمی جنگل‌های هیرکانی را اسیر «بهره‌برداری‌های ناصحیح، قاچاق، تصرف، آتش و …» دانست.
در مردادماه گذشته اعطای مالکیت ۵۶۰۰ هکتار از جنگل‌های آق‌مشهد ساری که بخشی از جنگل‌های هیرکانی است به یک شخص بر اساس یک سند قدیمی از دوران قاجار باعث واکنش‌های زیادی شد. به‌گفته رضا افلاطونی مدیرکل حقوقی سازمان جنگل‌ها شخص مذکور از سازمان جنگل‌ها مجوز قطع درخت می‌خواهد، در حالی که قطع درختان یکی از اقداماتی است که میراث طبیعی را در خطر حذف از فهرست میراث جهانی یونسکو قرار می‌دهد.
مسعود منصور، رئیس سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری ایران اواخر خردادماه گذشته گفته بود آتش‌سوزی‌ها در ایران نسبت به مدت مشابه پارسال دو و نیم برابر افزایش یافته و به جز دو مورد حریق که بر اثر صاعقه بوده بقیه آتش‌سوزی‌های امسال به دلیل عوامل انسانی رخ داده است.
بیشتر بخوانید:
Greatness of a nation and its moral progress can be judged by the way its animals are treated.
M.Gandhi / 10 December 2020