بحران شیوع جهان‌گستر ویروس جدید کرونا هنوز ادامه دارد. کووید۱۹ کمی مانده به سال جدید میلادی در چین آغاز شد، اما اکنون شمار مجموع باقیمانده مبتلایان به این بیماری تا جمعه ۲ خرداد طبق آمار رسمی در آنجا تنها ۸۲ تن است. پکن که خود را در مهار ویروس موفق می‌داند، ۲۹۸۰ نماینده کنگره ملی خلق چین را به برگزاری اجلاس سالانه‌شان فراخوانده است.
اگر چه این نشست به دلیل کرونا با دو ماه تأخیر برگزار شد، بسیاری از کشورهای جهان کماکان نمی‌توانند چنین نشست پرازدحامی را در این سطح حکومتی برگزار کنند. نمایندگان حزب کمونیست چین در این جلسه درباره مشکلاتی راه‌حل ارائه می‌دهند که تأثیری جهانی می‌گذارند: اقتصاد، رابطه با آمریکا و سرنوشت هنگ‌کنگ.
نزدیک به سه هزار نماینده کنگره ملی خلق چین جمعه صبح ۲۲ مه / ۲ خرداد پهلو به پهلوی یکدیگر نشستند تا در وهله نخست به جهان نشان دهند که شیوع کرونا در خاستگاه‌اش تا حد خوبی متوقف شده است.
در میان تمام حاضران، تنها اعضای رده‌بالای حکومتی، از جمله خود رئیس‌جمهوری شی جینگ پین ماسک بر صورت نداشتند. این بخش دیگری از نمایش اقتدار کرونایی بود. جلسه با یک دقیقه سکوت به احترام قربانیان کووید۱۹ آغاز شد.
حاکمان چین سال جدید میلادی را با چند مشکل آغاز کردند اما در عین حال مشکلات‌شان در حال رفع و رجوع بود. رشد اقتصاد چین از سال گذشته در حال کندشدن بود، جنبش اعتراضی در هنگ‌کنگ کم‌رنگ‌تر شده بود، و پکن و واشنگتن در حال نهایی‌کردن قراردادی تجاری برای پایان دادن به تنش‌های بین خود بودند.
اما ناگهان کووید۱۹ در ابتدای ژانویه همه‌چیز را به هم ریخت. نه تنها بیش از ۸۲ هزار چینی به کرونا مبتلا و افزون بر ۴۶۰۰ تن قربانی آن شدند، اقتصاد چین ضربه سهمگینی خورد و تنش‌ها با ایالات متحده افزایش یافت.
دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری ایالات متحده و متحدان جمهوری‌خواه که با بزرگترین بحران کووید۱۹ در جهان ــ بیش یک میلیون و ۶۰۰ هزار بیمار و افزون بر ۹۶ هزار مرگ ــ روبرو شده اند، بلاگردان بهتری از چین نیافته‌اند. آنها کرونا را «ویروس چینی» خواندند، پکن را متهم به لاپوشانی کردند و بار دیگر تنش‌ها بین دو اقتصاد بزرگ جهان افزایش یافت.
در نشست جمعه، حاکمان چین با نمایش اقتدار، راه‌حل‌هایشان را برای این مشکلات بیان کردند.
اقتصاد ویران
لی که جیانگ، نخست‌وزیر چین سخنان‌اش درباره اقتصاد را با اعلام «پیروزی قاطعانه» در برابر شیوع کرونا و سرسختی و استواری کشورش در مواجهه با این بحران آغاز کرد و گفت: «افق‌های توسعه چین مملو از نوید است.»
دومین فرد قدرتمند چین در سخنانش وعده داد که برای کمک به رفع بحران اقتصادی ناشی از کرونا، برنامه‌هایی را اجرا کند که هدف‌شان کاهش تورم و بیکاری است. نخست‌وزیر چین از تخصیص ۲۸۰ میلیارد دلار به حکومت‌های محلی برای کمک به شغل‌افرینی و تأمین مایحتاج اولیه مردم خبر داد.
اما جمعه، نخستین‌بار پس از ۱۹۹۴ بود که حاکمان چین از تعیین نرخ رشد هدف سالانه سرباز زدند. لی که جیانگ دراین‌باره گفت:
«می‌خواهم اشاره کنم که ما هدف مشخصی برای رشد اقتصادی در سال جاری تعیین نکرده‌ایم. دلیلش این است که کشورمان با فاکتورهایی مواجه خواهد شد که پیش‌بینی‌شان به خاطر عدم قطعیت درباره پندمی کووید۱۹ و شرایط اقتصادی و تجاری جهان دشوار است.»
سال گذشته لی که جیانگ در اجلاس سالانه نرخ رشد هدف را ۶,۵ درصد تعیین کرد و در نهایت چین به نرخ ۶,۱ درصد رسید. اگرچه پکن به هدف‌اش تقریباً رسیده بود، ۶,۱ درصد کمترین نرخ رشد این کشور در سه‌دهه گذشته بود.
وضعیت اکنون وخیم‌تر خواهد شد. چین بزرگترین تولیدکننده و صادرکننده جهان است. نه تنها کارخانه‌های این کشور که شبکه توزیع و گردش کالا در سطح جهانی به دلیل شیوع کرونا مختل شده‌اند. کوچک‌شدن اقتصادهای مهمی همچون ایالات متحده و اروپا که مشتریان مهم چین هستند، بر دومین اقتصاد بزرگ دنیا تأثیر خواهد گذاشت.
اقتصاد خود چین در سه‌ماهه نخست ۲۰۲۰ به دلیل پندمی ۶,۸ درصد منقبض شده است. یک پنجم کارگران مهاجر ــ نیروی کار اصلی در کارخانه‌های چینی ــ به‌خاطر کرونا هنوز به سر کار بازنگشته‌اند. نرخ بیکاری نیز بنا به آمار رسمی ۶ درصد است؛ رقمی بسیار بالا برای چین. هرچند کارشناسان معتقدند که نرخ بیکاری واقعی دو برابر آن است.
رهبران حزب بر اساس گزارش‌ها در حال رایزنی برای تعیین نرخ رشد هدف در حوالی ۲، ۳ درصد بودند اما چنین عددی شوک‌آور می‌بود و به علاوه نشان می‌داد که هدف‌های اقتصادی شی جینگ پینگ در سال جاری ــ که نیازمند رشد اقتصادی در حوالی ۵,۶ درصد است ــ محقق نخواهند شد. احتمالا چنین ملاحظاتی باعث شد که چین سال جدید هدفی برای رشد اقتصاد تعیین نکند.
در مورد شغل‌آفرینی هم چین در سال جاری هدفی فروتنانه‌تر تعیین کرده است: تولید ۹ میلیون فرصت شغلی جدید. سال گذشته این رقم ۱۱ میلیون بود.
سرکوب معترضان در هنگ‌کنک
کنگره ملی خلق چین از برنامه‌ای رونمایی کرد که قوانین امنیتی جدیدی را بر هنگ‌کنگ تحمیل می‌کند و این منطقه شبه‌خودمختار را هر چه بیشتر ذیل اقتدار دولت مرکزی قرار می‌دهد. این دومین پرده از نمایش اقتدار بود.
به گفته تحلیل‌گران، این قوانین جدید عملاً به معنای پایان خودمختاری هنگ‌کنگ، و باطل‌شدن شعار معروف چینی‌ها است: «یک کشور، دو سیستم».
بر اساس این برنامه که شب گذشته، در آستانه برگزاری کنگره اعلام عمومی شدند، کنگره ملی خلق چین قوانین امنیتی جدیدی را برای هنگ‌کنگ تصویب خواهد کرد تا به گفته سخنگوی کنگره، «حافظ امنیت ملی» در آنجا باشند.
هنگ‌کنگ پس از خروج اربابان استعماری بریتانیا وضعیتی شبه‌خودمختار داشت، اما افزایش دخالت دولت مرکزی در پکن معترضان غالباً جوان را به خیابان‌ها فرستاد.
اعتراض‌های هنگ‌کنگ از ۲۰۱۴ آغاز شده بود؛ با «جنبش چتر» یا «انقلاب چتر» در بستر جنبش‌های اشغال که از ۲۰۱۱ غرب آسیا، شمال آفریقا، اروپای جنوبی و غربی، و ایالات متحده را در بر گرفته بودند.
جرقه اعتراض‌ها در پاییز و ابتدای زمستان ۲۰۱۴ را اصلاحات تحمیلی پکن بر روند انتخابات در هنگ‌کنگ زد. وقتی ۲۰۱۹ اعتراض‌ها دوباره آغاز شد، به دلیل قانونی بود که استرداد متهمان به چین و تایوان را ممکن می‌کرد اما موضوع انتخابات هم بار دیگر به یکی از مطالبه‌های اصلی معترضان بدل شد.
اعتراض‌های ۲۰۱۹ وقتی جنجالی‌تر شد که ویدئوهایی معترضان را در حال حمل پرچم آمریکا و خواندن سرود ملی این کشور نشان داد.
چین معترضان را «تروریست» و «عامل خارجی‌ها» خوانده است. پنج‌شنبه شب، وزارت خارجه چین نامه‌ای به سفیران خارجی در پکن فرستاد و برای آنها درباره طرح جدید برای هنگ‌کنگ چنین توضیح داد:
«اپوزیسیون در هنگ کنگ با نیروهای خارجی هم‌دستی کرده اند تا علیه سرزمین اصلی چین دست به فتنه، براندازی، نفوذ و تخریب بزنند.»
در واکنش به این اقدام، اپوزیسیون هنگ‌کنگ همین حالا از شهروندان خواسته که نسبت به مداخله‌گری و سرکوب پکن ساکت ننشینند. اعتراض‌های خیابانی هم آغاز شده است.
با وجود این، شیوع کرونا در ماه‌های گذشته به مأموران امنیتی در هنگ‌کنگ فرصت برخوردهای خشن‌تر با معترضان را داده است. هنوز مشخص نیست آیا اعتراض‌های گسترده‌ای همچون سال گذشته یا ۲۰۱۴ رخ بدهند یا خیر.
جنگ تجاری با آمریکا
لی که جیانگ در سخنرانی جمعه درباره رابطه تجاری با آمریکا گفت:
«ما با ایالات متحده برای پیاده‌سازی مرحله نخست توافق اقتصادی و تجاری چین و آمریکا همکاری خواهیم کرد.»
مرحله نخست این توافق ژانویه سال جاری به امضا رسید. دو کشور ۲۰۱۹ در جنگ تجاری به سر برده بودند.
با وجود این، رابطه چین و ایالات متحده کماکان تنش‌آلود است. ترامپ برای منحرف‌کردن انتقادها از عملکردش در قبال کرونا پیاپی چین را مسئول پندمی معرفی می‌کند. از سوی دیگر، اعلام طرح پکن برای تصویب قوانین امنیتی برای هنگ‌کنگ همین حالا به اعتراض در واشنگتن انجامیده است.
در این شرایط مشخص نیست که آیا جنگ تجاری و نزاع‌های مالی بین پکن و واشنگتن پایان خواهد گرفت یا نه.