فرهنگ کسرایی، هنرمند تئاتر، شاعر و گوینده رادیو در تبعید در شهر فرانکفورت آلمان درگذشت. فرهنگ کسرایی که ۱۳۳۹ در تهران به دنبا آمد، ۱۳۵۹ به آلمان مهاجرت کرد و از چهره‌های پرکار در هنر و ادبیات تبعید ایران بود.
«زمانه» درباره این هنرمند تبعیدی و زندگی او با نیلوفر بیضایی، نمایشنامه‌نویس و کارگردان تئاتر ساکن آلمان گفت‌و‌گوی کوتاهی انجام داد که در ادامه می‌خوانید.
▪️میراث فرهنگ کسرایی برای هنر و ادبیات در تبعید ایران چیست؟
تئاترهای بیشماری که بازی کرد و نوشته های بسیاری که از او باقی مانده که امیدوارم در فرصتی همه یک جا منتشر شوند.
اما بگذارید این نکته‌ی مهم را نیز در مورد فرهنگ کسرایی بگویم: او ذاتا یک هنرمند و یک انسان چند وجهی بود. او علاوه بر بازیگری و نویسندگی، عکاس، طراح ، نقاش و مترجم بسیار خوبی نیز بود بدون اینکه کمترین ادعایی در این عرصه‌ها داشته باشد. ما هنرمندان بسیاری داریم که کارشان خوب است اما صاحب فکر و اندیشه نیستند و آزاد و روادارانه فکر نمی‌کنند و نمی‌زیند. فرهنگ صاحب اندیشه بود و در عین حال یک انسان که پذیرای هر کس با هر فکر و اندیشه‌ای بود چرا که دیگران را در وهله‌ی اول انسان می‌دید و اگر هم با آنها اختلاف سلیقه و فکر داشت، نه یقه پاره می‌کرد، نه قهر می‌کرد و نه کمر به حذف دیگری می‌بست. می توانست همان دوستی و رابطه‌ی انسانی را حفظ کند و نظرش راهم بگوید بدون اینکه قصد تحمیل کردنش را داشته باشد. همین نکته در مورد انتخاب هایش در کارهای هنری اش و همکارانش نیز صدق می کرد.
به عبارت دیگر فرهنگ هم از طریق کار هنری‌اش و هم از طریق شخصیت انسانی اش روی بسیاری از انسان‌ها تاثیر گذاشت و به قول دوستی ” فرهنگ یک انسان به تمام معنا با فرهنگ بود”.
▪️ فرهنگ کسرایی چه طور در تبعید گذران زندگی می‌کرد؟
مثل بسیاری دیگر از هنرمندان تبعیدی، درآمد فرهنگ از کار هنری اش کفاف گذران زندگی را نمی‌داد و در تمام این سالها ناچار بود به مشاغل روزمره برای در آوردن مخارجش بپردازد.
فرهنگ یک کلیه‌ی پیوندی داشت که در این سال‌های اخیر بدنش شروع به پس‌زدن آن کرده بود و به همین دلیل بارها در بیمارستان بستری شد و سرانجام در یک سال گذشته باید هر روز و آن هم هر دو ساعت یک بار دیالیز می‌شد که خودش یاد گرفته بود و این کار را در خانه می کرد. برای همین در این سال آخر دیگر کار هم نمی توانست بکند.
▪️یکی از دوستان کسرایی نوشت که او فیلم‌نامه ناتمامی داشت و گفته بود «کرونا دست از سرمان که بردارد، دست به کار خواهیم شد». آیا فرهنگ کسرایی از بیماری کووید۱۹ درگذشت؟
تا جایی که من اطلاع دارم خیر. دلیل مرگ او از سوی پزشکان ایست قلبی اعلام شد. فرهنگ در تمام رورهای پیش از مرگش با ما در ارتباط بود و حالش عمومی اش هم خوب بود.