در حالی‌که در ماههای اخیر مسئله رابطه حوزه علمیه با حکومت اسلامی برجسته شده است و برخی از استادان حوزه از استقلال آن سخن گفته‌اند، رهبر جمهوری اسلامی در قم نسبت به «تغییر فضای انقلابی» این شهر هشدار داد.
علی خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی چهارشنبه ۱۹ دی در شهر قم سخنرانی کرد. او قم را «مرکز و مادر انقلاب» خواند و بدون اشاره مستقیم به تنش‌های ماههای اخیر بر سر استقلال حوزه علمیه از حکومت، گفت: «البته انگیزه‌هایی برای تغییر فضای انقلابیِ قم و کمرنگ کردن روحیه انقلابی و دینی در آن وجود دارد و نباید از مکر دشمن و عوامل آن غفلت کرد.»
رابطه با حکومت از جمله مسائل کنونی حوزههای علمیه است. این حوزه‌ها از یک طرف از حکومت ولایی بهره می‌برند و در آن سهیم‌اند، از طرف دیگر می‌خواهند مستقل باشند و حساب خود را از حکومت جدا کنند.
خامنه‌ای، قم را «سرچشمه اصلی و پشتوانه معنوی انقلاب» دانست و افزود: «بزرگان و جوانان قم نباید اجازه دهند دست‌های خائن، قم را از مرکزیت انقلاب خارج و این حرکت تحولی را در آن کمرنگ کنند.»
اختلاف در میان روحانیان حوزه علمیه به دنبال انتشار تصاویری از دیدار آیت‌الله موسی شبیری زنجانی با محمد خاتمی و شماری از چهره‌های اصلاح‌طلب در آبان‌ماه سال جاری شدت گرفت. آیت‌الله محمد یزدی، رئیس جامعه مدرسین حوزه علمیه قم و عضو فقهای شورای نگهبان به شبیری زنجانی نامه سرگشاده‌ای نوشت و از او خواست «شأن مرجعیت شیعه» را رعایت کند. این نامه واکنش چهره‌هایی چون عبدالله نوری، حسن خمینی، مجمع مدرسین و محققین حوزه علمیه قم و گروهی از «اساتید حوزه علمیه قم» را در پی داشت. آیت‌الله عندلیب همدانی نیز در اعتراض به این نامه از عضویت در جامعه مدرسین حوزه علمیه قم کناره‌گیری کرد. مهدی کروبی نیز در نامه‌ای محمد یزدی را «ناظر استصوابی ملت بزرگ ایران و حوزه علمیه» خواند و از «هتک حرمت مرجعیت شیعه و عتاب و خطاب و تهدید» سخن گفت.
با بالا گرفتن انتقادها از نامه محمد یزدی به شبیری زنجانی مجمع عمومی جامعه مدرسین حوزه علمیه قـم با انتشار بیانیه‌ای اعلام کرد که نامه یزدی شخصی بوده و در همان حال در صدد دفاع از او که ریاست مجمع را هم به عهده دارد برآمد. کیهان، رسانه ولایتمداران نیز نوشت اصلاح‌طلبان شبیری زنجانی را فریب داده‌اند.
شبیری زنجانی ۱۹ آذرماه در دیدار با حجت‌الاسلام علیرضا اعرافی، مدیر حوزههای علمیه کشور کم شدن «محبوبیت» طلبه‌ها در جامعه را «نگران‌کننده» خواند و وارد شدن طلبه‌ها به عرصه سیاسی را به صلاح حوزه علمیه و طلبه‌ها ندانست.
در شهریورماه سال گذشته نیز حسن رحیم‌پور ازغدی، عضو شورای انقلاب فرهنگی و نزدیک به جبهه پایداری در تجمع طلاب مدرسه فیضیه در فرازی از سخنانش با اشاره به شکل‌گیری «اشرافیت مذهبی» در ایران گفته بود: «علی‌رغم این‌که برخی از افراد ریشه سکولاریسم را در دانشگاه دنبال می‌کنند، باید گفت که ریشه سکولاریسم در حوزه علمیه بوده و در حوزه علمیه به مسائل روز کشور و مسائل حل نشده توجه نمی‌شود و در زمینه فقه بانکی و اقتصادی بی‌سوادی حوزه و دانشگاه موج می‌زند.»
حسن رحیم‌پور ازغدی گفته بود هنر نیست که مجتهدین درباره طهارت و نجاست و طواف احکام شرعی صادر می‌کنند. مبنای سخنان او، نظرات محمدتقی مصباح یزدی، از استادان پرنفوذ حوزه علمیه قم درباره «سکولاریسم حوزوی» است که به گمان او «اسلام را می‌خورد.»
در همین حال در آبان‌ماه، محمد تقی فاضل میبدی، عضو مجمع مدرسین حوزه علمیه قم به‌شکل تلویحی از استقلال حوزه علمیه از حکومت دفاع کرد و گفت دست حوزه در جیب حکومت است، اما حکومت تصور نکند که به این دلیل حوزه از نظر فکری می‌بایست تابع حکومت باشد.
نهادهای وابسته به حوزه علمیه قم در سال جاری در ردیف‌های مختلف بیش از ۱۰۰ میلیارد تومان از خزانه کشور دریافت کرده‌اند. دولت ۶۰ میلیارد تومان به مرکز خدمات حوزه علمیه، ۲۲ میلیارد و ۷۰۶ میلیون تومان به شورای عالی حوزههای علمیه و ۸ میلیارد و ۹۲۱ میلیون تومان به دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه پرداخت کرده است.
علی خامنه‌ای در طول سال‌های گذشته بارها در مورد «سکولار شدن حوزه علمیه» هشدار داده است. او یک بار در سال ۱۳۹۱ گفته بود: «حوزههای علمیه نمی‌توانند سکولار باشند. این‌که ما به مسائل نظام کار نداریم، به مسائل حکومت کار نداریم، این سکولاریسم است.»
بیشتر بخوانید: