طالبان افغانستان در چند ماه اخیر فرآیند فشرده‌ای از مذاکرات سیاسی صلح را با دولت‌های مختلف از جمله ایالات متحده و جمهوری اسلامی پیش برده است. اما تجربه حکومت‌داری پیشین طالبان بسیاری را از تکرار پیاده‌سازی سختگیرانه قوانین شریعت، یعنی نقض مکرر حقوق زنان، منع موسیقی و غیره نگران می‌کند. سخنگوی طالبان اما در گفت‌و‌گو با رویترز ادعا کرده است که دلیلی برای نگرانی وجود ندارد.
ذبیح‌الله مجاهد جمعه هفتم دی / ۲۸ دسامبر به رویترز گفت: «اگر صلح آمد و طالبان بازگشت، آن‌وقت بازگشت‌مان به همان شیوه سختگیرانه ۱۹۹۶ نخواهد بود.»
طالبان ۱۹۹۶ کنترل کابل، پایتخت افغانستان را در اختیار گرفت و تا ۲۰۰۱، حمله آمریکا پس از ۱۱ سپتامبر، دولت را در اختیار داشت. طالبان در این مدت بر سه‌چهارم کشور کنترل داشت.
بر اساس گزارش ۵۵ صفحه‌ای محرمانه سازمان ملل در ۲۰۰۱، طالبان در مدت زمامداری خود دست به «۱۵ قتل‌عام» زد. این قتل‌عام‌ها نظام‌مند بودند و غیرنظامیان، به ویژه شیعیان و هزاره‌ها را هدف قرار دادند.
اما سخنگوی آنها اکنون مدعی است که «می‌خواهیم به شهروندان افغان بگوییم هیچ کس از سمت ما در معرض خطر قرار نخواهد گرفت.»
طالبان در دوره برگزاری مذاکرات فشرده صلح خواهان ترمیم تصویر خود است. این گروه از آغاز خواهان مذاکرات مستقیم با آمریکا بود اما واشنگتن این درخواست را ابتدا نپذیرفت، طرف مذاکره طالبان را دولت مرکزی کابل خواند، و استراتژی خود را کشاندن طالبان به پای میز مذاکره از طریق شکست نظامی آنها قرار داد. اما این طالبان بود که پیروزی‌های نظامی پیاپی در برابر نیروهای دولت مرکزی به دست آورد.
طالبان در هفته‌های اخیر در دفتر سیاسی قطر با زلمی خلیل‌زاد، فرستاده ویژه آمریکا دیدار کرده است. این گروه همچنین در اجلاس صلح افغانستان در مسکو شرکت کرد و دیدارهایی با مقام‌های جمهوری اسلامی، ازبکستان، قطر و برخی دیگر از کشورها داشته است.
«به دنبال گرفتن انتقام نیستیم»
پس از علنی‌شدن تصمیم دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری ایالات متحده برای خارج‌کردن هفت‌هزار سرباز آمریکایی از ۱۴ هزار نیروی مستقر این کشور در افغانستان، احتمال بازگشت طالبان به قدرت بیش از پیش قوت گرفته است.
طالبان همچنان خود را گروهی مخالف حضور نیروهای خارجی و در حال مبارزه با غرب معرفی می‌کند. ذبیح‌الله مجاهد در اظهار نظر مشابهی جمعه به رویترز گفت:
«مخالفت ما با حضور سربازان خارجی در افغانستان است. وقتی آنها بیرون بروند و توافق صلح به دست آید، آن‌وقت عفو عمومی اعلام خواهیم کرد. هیچ کس ــ خواه پلیس باشد، خواه ارتشی، کارمند دولت، الی آخر ــ از طرف ما با انتقام‌گیری مواجه نخواهد شد.»
گروه طالبان پیش از این در بیانیه‌هایی به مناسبت‌های مختلف اعلام کرده بود که هدف اصلی کارزار نظامی‌اش سربازان و نیروهای خارجی مستقر در افغانستان و سربازان و مأموران افغان است که به این نیروها کمک می‌کنند.
اما آمار سربازان افغان کشته‌شده پس از ۲۰۱۶ به آماری «محرمانه» بدل شده بود. در ۲۰۱۶، روزانه ۲۲ مأمور امنیتی افغان در درگیری‌‌هایی که عمدتاً با طالبان بود، کشته شدند. پس از آن واشنگتن و کابل مشترکاً تصمیم گرفتند که از ارائه آمار خودداری کنند؛ تا اینکه محمد اشرف غنی، رئیس‌جمهوری افغانستان اوایل ماه دسامبر اعلام کرد که از ۲۰۱۵ تا کنون روزانه ۲۰ نیروی پلیس و سرباز افغان در درگیری‌ها کشته شده‌اند.
-
بیشتر بخوانید: ۷ هزار سرباز آمریکایی از افغانستان خارج می‌شوند
«با آموزش و کار زنان مخالف نیستیم اما …»
یکی از مهم‌ترین سویه‌های نگرانی از بازگشت طالبان به صحنه سیاسی افغانستان به پیاده‌سازی قوانین شریعت، از جمله قوانین زن‌ستیزانه و اقلیت‌ستیزانه بازمی‌گردد.
دولت طالبان بین سال‌های ۱۹۹۶ تا ۲۰۰۱ از ورود فرستادگان زن غیرمسلمان نهادهای بین‌المللی امدادرسان، از جمله سازمان ملل و صلیب سرخ به کشور ممانعت می‌کرد و ورود زنان مسلمان را تنها با همراهی «محرم» مجاز کرده بود. زنان مجبور بودند همه بدن‌شان، از جمله صورت‌شان را بپوشانند و تا جای ممکن از خانه خارج نشوند. آنها از دسترسی به حق آموزش نیز محروم شده بودند.
سخنگوی طالبان اما جمعه در گفت‌و‌گو با رویترز از تغییر رفتار با زنان و پایان مخالفت با تحصیل و کار آنها گفت اما به شرط رعایت هنجارهای فرهنگی و دینی به گفته او خاص افغانستان:
«ما علیه کارکردن زنان در سازمان‌های دولتی یا علیه فعالیت‌های خارج از خانه آنها نیستیم اما علیه پوشش متعلق به فرهنگ بیگانه‌ای هستیم که زنان در کشورمان می‌پوشند.»
این اظهارنظر نشان‌دهنده محدودیت‌هایی است که زنان در پوشش‌شان در صورت بازگشت طالبان خواهند داشت.
با این حال، بسیاری نسبت به طالبان و وعده‌هایشان خوش‌بین نیستند. از جمله ملینا حمیدی، یک معلم زن مدرسه در بلخ که درباره اظهارنظرهای جدید طالبان به رویترز می‌گوید: «فکر می‌کنم این حرف‌ها که طالبان تغییر کرده‌اند، صرفاً توجیهاتی است که طالبان برای مقبول‌افتادن به کار می‌برند. ۱۰۰ درصد مطمئنم که وقتی به قدرت بازگردند، همان طالبانی خواهند شد که در دهه ۹۰ میلادی بر افغانستان حکم راندند.»
در همین زمینه:
- اعتراض کمیسیون حقوق بشر افغانستان به محاکمه صحرایی زنان به دست طالبان
- نگرانی سرمربی تیم ملی فوتبال زنان افغانستان از امنیت جانی بازیکنان