کردهای سوريه که ۱۰ درصد جمعيت اين کشور را تشکيل می‌دهند فراموش‌شدگان جنبش يک ساله اخير عليه حکومت بشار اسد هستند.

رويترز در گزارشی خبری که روز گذشته منتشر نمود به وضعيت کردها در جنبش کنونی سوريه پرداخت.

بنا به اين گزارش، اميد کردها در نشست اخير شورای ملی سوريه که در استانبول برگزار شد با برتری اسلام‌گرايان در اين نشست، کم‌رنگ شد.

نيروهای اسلام‌گرا درخواست به‌رسميت شناختن اين اقليت مهم و حق خودمختاری آن‌ها را رد کردند.
رديف مصطفی، يکی از فعالان عرصه حقوق کردها می‌گويد: “مسأله کرد همچون بمبی است که انفجار آن به تأخير افتاده است. نمی‌توان برای حل آن منتظر سرنگونی بشار اسد شد.”

بيشتر کردها که سال‌های طولانی از مخالفان حزب حاکم بعث بودند، در اعتراضات اخير با دقت خود را دور نگه داشتند.

اختلافات عميق داخلی و بی‌اعتمادی کردها نسبت به شورای ملی سوريه و ديگر جنبش‌های مخالف عربی منجر به آن شده‌ است که جامعه کردها تاکنون در جنبش مسلحانه به‌شکل واقعی شرکت نداشته باشند.

کردها در نشست اخير شورای ملی سوريه در استانبول گفت‌وگو را ترک کردند و بيانيه پايانی که تمامی حقوق آن‌ها را ناديده گرفته بود را امضا نکردند

نشست استانبول برپايه توافقی مبنی بر گسترش شورای ملی سوريه و با نويد آشتی ملی و تشکيل دولتی دمکراتيک پس از سرنگونی بشار اسد، به پايان رسيد اما کردها گفت‌وگو را ترک کردند و بيانيه پايانی که تمامی حقوق آن‌ها را ناديده گرفته بود را امضا نکردند.

بيانيه پايانی نشست استانبول تنها حقوق فردی تمامی شهروندان سوری را به‌رسميت شناخت.

وسوسه تجزيه‌طلبی؟

بر خلاف عراق که در آن کردها توانستند حق ايجاد حکومت نيمه‌مستقل خود را در شمال اين کشور به‌دست آورند؛ رهبران کرد سوريه اعلام کرده‌اند تنها خواهان حکومتی فدرال هستند که حق شهروندی آنان را تضمين کند و حق مالکيت، نظام آموزشی به‌زبان کردی و توزيع عادلانه درآمد ملی را تأمين نمايد.

کردهای سوريه در مناطق شرقی اين کشور که به‌لحاظ منابع نفتی غنی است و همچنين در مناطق شمال شرقی هم‌مرز با ترکيه که بيشتر روستايی است، زندگی می‌کنند.

بيشتر ساکنان محله‌های مهمی در دمشق و حلب، مرکز اقتصادی سوريه که در ۵۰ کيلومتری مرز ترکيه قرار دارد نيز کرد هستند.

برخی از شخصيت‌های نيروهای اپوزيسيون هراس خود را از وسوسه تجزيه‌طلبی کردها پنهان نمی‌کنند.

افزون بر آن، اين گروه از شخصيت‌های اپوزيسيون از اين بيم دارند که دستيابی کردهای سوريه به حقوق بيشتر موجب رنجاندن دولت ترکيه شود که هم از مخالفان حکومت اسد پشتيبانی می‌کند و هم با کردهای کشور خود مشکل دارد.

نجاتی طيره، يکی از شخصيت‌های سنی‌مذهب اپوزيسيون سوريه که به کردها نيز احترام می‌گذارد، می‌گويد: “اولويت، سرنگونی بشار اسد است.”

جنبش کردهای سوريه با احزاب کرد منطقه که توسط گروه‌های ديگر نيز حمايت می‌شوند تمايزهای چشمگيری دارد.

بسياری از احزاب کرد امسال تحت نام کنگره ملی کرد (CNK) گرد هم آمدند تا از قيام سوريه پشتيبانی و خواست‌های کردها را مطرح سازند.

“خط قرمز” آنکارا

کنگره ملی کرد از حمايت دولت کردستان عراق برخوردار است و نيروی اصلی کردها در نشست استانبول بود.

اما نيروی قوی ديگر در ميان کردهای سوريه، حزب اتحاد دمکراتيک (PUD) است که از سوی حزب کارگران کردستان (PKK) در ترکيه پشتيبانی می‌شود.

حزب اتحاد دمکراتيک خود را از تمامی فعاليت‌های نيروهای اپوزيسيون سوريه کنار نگه داشته است.

حافظ اسد، پدر بشار اسد که در سال ۲۰۰۰ ميلادی درگذشت، سال‌ها به عبدالله اوجالان، رهبر حزب کارگران کردستان، پناهندگی داد و بعد او را به خارج از سوريه پس فرستاد.

اوجالان توسط نيروهای امنيتی ترکيه در روز ۲۶ اسفندماه ۱۳۷۷ دستگير شد و هم‌اکنون در زندانی در جزيره امرالی ترکيه زندانی است.

بشار اسد به‌نوبه خود برای آب کردن يخ روابط با ترکيه به همکاری با آنکارا در سرکوب چريک‌های حزب کارگران کردستان پرداخت.

همکاری دوباره دمشق با حزب کارگران کردستان که با دولت ترکيه مبارزه مسلحانه می‌کند، “خط قرمز” تازه‌ای برای آنکارا است که تاکنون عليه سرکوب‌های حکومت بشار اسد موضع‌گيری کرده است.

در آغاز شورش‌ها در سوريه، بشار اسد وعده اعطای حق شهروندی به کردها را داد که از سال ۱۹۶۰ به اين سو از آن محروم شده‌اند.

اما به گفته فعالان کرد تنها شش هزار نفر از کردها مليت سوری دريافت کرده‌اند در حالی که قوانين تبعيض‌آميز از جمله آموزش به‌زبان کردی همچنان باقی است.