دو محقق از دانشگاه واریک بریتانیا با مطالعه بخشی از کاربران فیس‌بوک در آلمان به این نتیجه رسیده‌اند که میان کلام نفرت پراکن در شبکه‌های اجتماعی و خشونت واقعی علیه پناه‌جویان رابطه مستقیم و متقابلی وجود دارد.
کارستن مولر و کارلو شوارتس، دو پژوهشگر جوان از دانشگاه واریک بریتانیا در شهر کاونتری درباره ارتباط شبکه‌های اجتماعی و نفرت‌پراکنی از طریق فیس‌بوک در مورد مشخص آلمان مطالعاتی را انجام داده‌اند. در آلمان به‌تازگی حزب دست راستی «آلترناتیو برای آلمان» قدرت زیادی گرفته و حضور خود در شبکه‌های اجتماعی را گسترش داده است.
مولر و شوارتس بیش از ۱۷۶ هزار پست و ۲۹۰ هزار اظهارنظر و ۵۰۰ هزار لایک در فیس‌بوک را مورد بررسی قرار داده و آن‌ها را با بیش از سه هزار مورد خشونت علیه پناه‌جویان در آلمان از ژانویه ۲۰۱۵ تا آغاز سال ۲۰۱۷ پیوند زدند. خلاصه‌ی نتیجه حاصله چنین است: وقتی که نظرات ضد پناه‌جویان در فیس‌بوک منتشر می‌شود، شمار حملات ضدپناهندگی در جوامعی که استفاده از فیس‌بوک در آن‌ها بالاست نیز افزایش می‌یابد.
این دو محقق آلمانی تأثیرات معکوس را هم نشان داده‌اند: کاهش استفاده از اینترنت یا فیس‌بوک شمار اقداماتی که با انگیزه نفرت انجام می‌شوند را کاهش داده است. همچنین زمانی که موضوعات خبری دیگر بر فضای ضدپناه‌جویان در شبکه‌های اجتماعی می‌چربند، این اقدامات کاهش می‌یابند.
شوارتس و مولر یک دلیل تعیین‌کننده در رابطه مستقیم این دو موضوع را تأثیر آن‌چه «حباب اطلاع‌رسانی» (Filterblase) گفته می‌شود می‌دانند. شبکه‌های اجتماعی نوعی حباب اطلاع‌رسانی ایجاد می‌کنند که در آن کاربران این شبکه‌ها امکان انتخاب منابع خبری و افراد و حساب‌های کاربری مورد نظرشان را دارند. همین امکان انتخاب، آن‌ها را در معرض دایره و طیفی خاص از خبرها و اطلاعات قرار می‌دهد. کاربران فیس‌بوک نیز خود در این «حباب‌های اطلاع‌رسانی» می‌یابند که در آن‌ها اقلیتی از کاربران که نفرت می‌پراکنند چنین تصوری ایجاد می‌کنند که همه مردم علیه پناه‌جویان هستند و این موجب می‌شود که برخی از کاربران ترغیب شوند کلام نفرت‌پراکن در شبکه‌های اجتماعی را به خشونت واقعی تبدیل کنند.
این پژوهشگران تأکید می‌کنند که جرایم خشونت‌بار با انگیزه نفرت، علل و تقویت‌کننده‌های بسیاری دارند و برای اثبات آن فیس‌بوک را مثال می‌زنند که به نوعی به‌عنوان تقویت‌کننده آتش نفرت عمل می‌کند.
نقدهایی بر این پژوهش
از سوی دیگر نقدهایی نیز بر این پژوهش که در ژانویه ۲۰۱۷ منتشر شده و اکنون نسخه تازه‌ای از آن به‌روز شده، صورت گرفته است. یوناس کایزر، که در دانشگاه هاروارد در زمینه ارتباطات سیاسی پژوهش می‌کند، معتقد است که گستره‌ی اطلاعاتی این تحقیق کوچک است و نمی‌توان از آن به این نتیجه رسید که میان کلام نفرت پراکن و خشونت علیه پناه‌جویان رابطه‌ای وجود دارد.
یکی از سخنگویان فیس‌بوک می‌گوید چنین مطالعاتی در خود شرکت فیس‌بوک نیز انجام می‌شود و سخنان نفرت پراکن در فیس‌بوک مجاز نیست. او گفت: «ما به محض این که باخبر می‌شویم، از سخنان نفرت پراکن را حذف می‌کنیم.»
با این حال در بسیاری از کشورها سیاست مشخصی که بتواند در این زمینه سریع عمل کند وجود ندارد. برخی از سیاستمداران آلمانی گفته‌اند که تحقیقات مورد نظر به‌دقت مورد بررسی قرار خواهد گرفت.
در انتخابات ریاست جمهوری آمریکا نیز استفاده از فیس‌بوک و توئیتر و «حباب‌های اطلاع‌رسانی» در پیروزی دونالد ترامپ نقش تأثیرگذاری داشت. بیش از ۶۶ درصد از رأی‌دهندگان آمریکایی رویدادها و خبرها را از طریق فیس‌بوک پیگیری می‌کردند. مارک زوکربرگ مدیر فیس‌بوک هم به این موضوع واکنش نشان داد. او این اتهام را رد کرد و بعد تدابیری ازجمله حذف برخی سایت‌های جعل خبر را در پیش گرفت.
بیشتر بخوانید: