بخش محیط زیست زمانه: پیش‌بینی می‌شود سال ۱۳۹۷ خشک‌ترین سال آبی تاریخ ایران از زمان ثبت این آمار خواهد بود. ۳۵ میلیون تن در ایران در معرض تنش آبی قرار دارند و از مجموع ۱۲۴۰ شهر کشور، ۶۰۰ شهر با بحران آب آشامیدنی مواجه هستند. اما این خشکسالی تنها مختص ایران نیست و بیشتر کشورهای خاورمیانه را گرفتار کرده. بررسی‌ها نشان می‌دهد منابع آبی سراسر خاورمیانه با ۳۵۰ میلیون جمعیت در ۲۵ سال آینده رو به زوال می‌گذارند. در حال حاضر ۱۴ کشور از ۳۳ کشوری که در جهان با تنش‌های آبی مواجه‌اند، از جمله ایران در خاورمیانه و شمال آفریقا قرار دارند.
بخش محیط زیست «زمانه» در تلاش است تا با نگاهی به تجارب دیگر کشورها و همچنین تکنولوژی‌های پیشرفته به معرفی الگویی‌هایی بپردازد که برای مواجهه با مشکل کمبود منابع آبی مؤثرند.
پنج راه حل برای مقابله با بی‌آّبی
بحران جهانی آب علت‌های متعددی دارد و هر کدام از این علت‌های متعدد نیازمند راه حلی مختلف است. از آنجا که ۱,۲ میلیارد نفر از مردم در نواحی‌ای زندگی میکنند که آب کافی در دسترس آنها قرار ندارد، این راه حل‌ها زمانی می‌توانند اثرگذار شوند که جنبه‌های تکنولوژیک، سیاسی و رفتاری موضوع را در نظر بگیرند. برخی از نوآوری‌های تکنولوژیک بحران را به شیوه های تازه مطرح میکنند. در مطلب پیش رو گاردین از دو کارشناس آب (وینسن کاسی و هانا سافورد) درخواست کرده تا درباره برخی از این رهیافت‌های خلاقانه صحبت کنند.
کتابچه آشامیدنی (Drinkable Book)
محققان دانشگاه کارنگی ملون به همراه بنیاد غیر انتفاعی آب زندگی است (water is life) این ابزار آموزشی و تصفیه و فیلراسیون آن را اختراع کردند. هر کدام از صفحات این کتابچه حاوی توصیه های پایه برای بهداشت فاضلاب و آب آشامیدنی است، توصیه‌هایی همچون اهمیت این موضوع که باید آلاینده هایی مثل زباله و فضولات انسانی و حیوانی را از آب دور نگاه داشت، موضوعی که در کشورهای در حال توسعه چندان به آن توجه نمی‌شود. این توصیه های بر روی کاغذهای مثل کاغذ «فیلتر قهوه» قید شده و از هر کدام از این فیلترها می‌توان برای تصفیه آب آشامیدنی استفاده کرد. این فیلترها می‌توانند میزان باکتری‌های آب را تا میزان ۹۹.۹ درصد کاهش دهند. هر کدام از این کتابچه‌ها حاوی تعداد قابل توجهی صافی فیلتر است، به نحوی که نیاز خواننده کتابچه به آب آشامیدنی را برای چهار سال تأمین می‌کند. این کتابچه ها در غنا، کنیا، هایتی، اتیوپی، هند و تانزانیا توزیع شده‌اند و نسخه فارسی این کتابچه نیز در حال آماده‌سازی است.
جمع‌کننده آب (WaterSeer)
این دستگاه به چاه شبیه است، ولی در عوض جمع کردن آب از زیر زمین، این دستگاه از محیط اطراف برای استخراج آب موجود در هوای جو کمک می‌گیرد. دستگاه جمع‌آوری آب در عمق شش پایی سطح زمین کار گذاشته می‌شود، و مخزن دستگاه در زیر زمین در احاطه سرمای خاک است. در روی زمین باد توربینی را به حرکت در می‌آورد و این توربین نیز پره های خود دستگاه را حرکت می‌دهد. این پره ها هوا را به درون مخزن دستگاه می‌فرستند و در آنجا گرمای هوا گرفته شده و از بخار آب موجود در هوا قطرات آب تشکیل می‌شود. آب تشکیل شده سپس به مخزن پایینی می‌رود و توسط یک پمپ ساده انتقال می‌یابد. در شرایط ایده‌آل این دستگاه می‌تواند ۳۷ لیتر آب در روز تولید کند.
فیلترهای گرافینی
نمک‌زدایی یا فرآیند تبدیل آب شور به آب شیرین به لحاظ تاریخی بسیار گران و انرژی بر بوده است، از این رو نمی‌توانست به عنوان راه حلی معمول برای نمک‌زدایی در نظر گرفته شود. بااین‌همه لاکهد مارتین فیلتر گرافینی (ماده‌ای که از کربن ساخته شده است) اختراع کرد که ادعا می‌شود به کمک آن انرژی و هزینه فرآیند «اسمز معکوس»* تا حد ۲۰ درصد کاهش می‌یابد، و در همان حال نیز می‌تواند فشار و دمای بالاتری را تحمل کند. ضخامت این فیلتر بسیار نازک است و از این رو میزان جریان آب عبوری از این فیلترها در مقایسه با روش های معمول به ۵۰۰ درصد می‌رسد. واحدهای پا لایشگاهی و پتروشیمی بیش از همه از این روش سود خواهند برد چرا که طبق داده‌های در دسترس ۱۸ بیلیون گالون فاضلاب در سال تولید میکنند. در مرحله دوم شرکت‌های تولید مواد غذایی و انرژی از این روش منتفع خواهند شد.
تولید آب از مه (fog catchers)
صافی‌ها و توری‌های وسیع برای جذب رطوبت می‌توانند رطوبت را از مه بگیرند و پس از مایع شدن قطرات آب آنها را به سینی‌های جمع آوری هدایت کنند. در کشور مراکش و در دامنه کوه‌های بوتمزگوییدا روزانه ۶۳۰۰ لیتر آب به این روش جمع آوری می‌شود. آب به‌دست آمده سالم و در همان زمان قابل استفاده است. این روش نخستین بار در آمریکای جنوبی توسعه یافت و اکنون در کشورهایی مثل چیلی، پرو ، غنا، آفریقای جنوبی و نیز کالیفرنیا استفاده می‌شود.
محصولات خورشیدی (Solar crop)
در شرایط آب و هوایی گرم و خشک بسیاری از کشاورزان آب زیرزمینی را به کمک پمپ برای آبیاری محصولات خود بکار می‌گیرند. بدین منظور استفاده از پمپ‌هایی که انرژی خود را از خورشید می‌گیرند رشد قابل ملاحظه‌ای داشته است. اما مشکل زمانی ظاهر می‌شود که کشاورزان انرژی خورشیدی را رایگان قلمداد کنند بنابراین بیش از اندازه آن را بکار گیرند. در نتیجه محصولات کشاورزی بیش از حد لازم آبیاری می‌شوند. بدین منظور کشاورزان را تشویق میکنند که به جای استفاده بیش از حد از انرژی خورشیدی برق مازاد بر نیاز خود را به شبکه سرتاسری بفروشند. این برنامه چندین مزیت دارد: اولاً کشاورزان درآمد تاز‌ه‌ای پیدا میکنند، ثانیاً دولت به منابع تازه برای تولید برق دست می‌یابد و در نهایت در مصرف منابع آبی نیز صرفه جویی می‌شود.
منبع: گاردین
پانویس:
* اسمز معکوس (RO) یک روش فیلتراسیون با تکنولوژی غشایی است که موجب حذف بسیاری از انواع مولکولهای بزرگ و یونها از محلول، با استفاده از فشار به محلول پشت غشاء می شود. در نتیجه املاح در سمت تحت فشارغشاء باقی می مانند و حلال خالص اجازه عبور به سمت دیگر را دارد.
در همین زمینه
در بحران کم‌آبی چه باید کرد؟ -تکنولوژی‌های تأمین آب شیرین
شیرین‌سازی آب دریا- راه‌حل اسرائیل برای مقابله با کم‌آبی
مقاله ای جالب و اموزنده
اما به هر حال تولید اب فقط بخشی از مشکل می باشد
یک مشکل اساسی ما در ایران سو مصرف اب و اشکال ناصحیح مصرف است
شاید یک الگوی درست مصرف اب (کلان و خرد) همانقدر ارزش داشته باشد که تولید
هوشنگ / 20 May 2018