وزارت علوم بار دیگر از «در دستور کار» قرار داشتن حذف کنکور در این وزارتخانه خبر داده. سازمان سنجش هم موافقت خود را با این موضوع اعلام کرده است. تلاش برای حذف کنکور مدت هاست در جریان است. آیا این بار و در دولت دوازدهم این تلاش‌ها به نتیجه می‌رسد یا «مافیای آموزش» همچنان مانع از حذف کنکور خواهد شد؟

داوطبان ورود به دانشگاه در جلسه کنکور

منصور غلامی، وزیر علوم ایران، خبر از حذف کنکور داده است. به گفته او در بسیاری از رشته‌ها، انتخاب دانشجویان می‌تواند بر اساس سوابق تحصیلی آنها انجام شود.

غلامی گفته است برای رشته‌های پر طرفدار که با محدودیت پذیرش مواجه هستند، از طریق آزمون سراسری سهمی برای پذیرش در نظر گرفته می‌شود و به این ترتیب کنکور در آینده به روش جدیدی از گزینش دانشجو تبدیل خواهد شد.

بر اساس گفته‌های وزیر علوم، برنامه حذف کنکور باید از آموزش و پرورش شروع شود تا دانش آموزان بتوانند خود را برای حضور در دانشگاه‌ها آماده کنند: «برنامه جایگزینی کنکور باید از سوی وزارت آموزش و پرورش دنبال شود.»

۴۸ سال از برگزار شدن اولین کنکور ورود به دانشگاه‌ها در ایران می‌گذرد. در حال حاضر در شرایطی که حتی افراد غایب از جلسه کنکور هم فرصت انتخاب رشته پیدا می‌کنند و مجلس ایران هم مصوبه‌ای برای حذف کنکور دارد، آزمون سراسری ورود به دانشگاه‌ها همچنان برگزار می‌شود.

به نظر می‌رسد مهم‌ترین دلیل دمیدن در آتش کنکور، در شرایطی که شمار متقضیان ورود به دانشگاه‌ها با کاهشی چشم‌گیر روبه‌رو شده است، تجارت آموزشی و گروه هایی باشد که می‌توان از آنها با عنوان «مافیای آموزش» یاد کرد.

اول آذر ماه سال ۹۵، محی‌الدین بهرام محمدیان، معاون پژوهشی وزارت آموزش و پرورش با تأیید وجود مافیا در زمینه برگزاری کلاس‌های کنکور و آموزش تست‌زنی، «از کسانی‌که خواهان تحقق اهداف پرورشی و فرهنگی در آموزش و پرورش هستند و از محقق نشدن این اهداف ابراز دل‌نگرانی می‌کنند»، خواست تا با عزمی جدی «خیمه و خرمگاه کنکور» را پایین بیاورند: «بازارگردانان کنکور همیشه با طرح عناوین و موضوعات فرعی دنبال دمیدن به آتش کنکور هستند تا تجارت آموزشی را پر‌رونق نگه دارند. البته در این بین بخش‌نامه‌های ثبت‌نام مدارس خاص نیز به این بازار رونق می‌بخشد و سنگ‌اندازی‌ در اجرای مصوبات مجلس برای حذف کنکور بیش‌تر از سنگلاخ موجود مسیر بوده است.»

محمدیان کنکور را پدیده‌ای دانست که تا زمان وجود آن اهداف پرورشی دوره دوم متوسطه قابل تحقق نیست: «تا کنکور حذف نشود، اهداف تربیتی دوره اول متوسطه نیز تحت‌الشعاع آموزش تست‌زنی و آزمون‌های ورودی و راهنمایی به مدارس خاص قرار خواهد داشت.»

  • در همین زمینه:
چرا کنکور حذف نمی‌شود؟

ابراهیم خدایی، رییس سازمان سنجش آموزش کشور اما روز سه شنبه ۲۱ آذر ماه گفته است با حذف کنکور موافق است اما باید معیار جدیدی به عنوان جایگزینی آن تعریف شود و افراد بدانند در شرایط مساوی، بر چه اساسی وارد دانشگاه‌ها می‌شوند.

خدایی در واکنش به اظهارات مختلف درباره ضرورت حذف کنکور گفته است: «به دلیل اجتماعی بودن ویژگی کنکور طبیعی است این موضوع در معرض توجه قرار بگیرد و مسئولان در پست‌های مختلف در خصوص آن اظهارنظر کنند.»

به گفته رییس سازمان سنجش، وزارت علوم و سازمان سنجش از حذف کنکور استقبال می‌کنند، چرا که وضعیت ایران در زمینه نحوه ورود به دانشگاه با هیچ کشور دنیا قابل مقایسه نیست: «مساله کنکور به دلیل تقاضای ورود به دانشگاه حساسیت‌های اجتماعی بسیار بالایی دارد و توجه خانواده‌ها را به خود جلب کرده، اما وضعیت حاضر در زمینه نحوه ورود به آموزش عالی و دلایل آن را نباید در سازمان سنجش و آموزش کشور جست‌وجو کرد چرا که این سازمان فقط محل گذر از مقطعی به مقطع دیگر است و باید آسیب‌شناسی‌های کنکور در بیرون از سازمان سنجش باشد.»

رییس سازمان سنجش همچنین گفته است: «ما اعتقاد داریم چه کنکور باشد یا نباشد در هر نقطه بخواهیم یک سری از رشته‌ها و دانشگاه را جدا کنیم آن نقطه مشابه یا معادل کنکور می‌شود و توجهات به آن سمت حرکت می‌کند چرا که همواره متقاضی در برخی رشته‌ها و دانشگاه‌ها بیشتر است و برخی دانشگاه‌ها برای خانواده‌ها ایده آل هستند. بنابراین با هر معیاری هم بخواهیم در مورد ورود داوطلبان به دانشگاه‌ها تصمیم‌گیری کنیم آن معیار باید بر اساس وضعیت موجود کشور باشد و بتواند اعتماد داوطلبان و خانواده‌ها را به خود جلب کند.»

ابراهیم خدایی تاکید کرده که این معیار باید بر سه اصل استوار باشد:

  • یک: بر اساس عدالت آموزشی باشد تا افراد احساس ظلم نکنند، دو: ضوابط ورود به دانشگاه‌ها روشن و شفاف باشد و سه: قابل پاسخگویی به داوطلبان و خانواده‌ها باشد.

رییس سازمان سنجش و آموزش کشور همچنین برگزاری آزمون در برخی رشته‌ها به خصوص رشته‌های علوم تجربی را ضروری دانسته و گفته است: «ما نمی‌توانیم در برخی رشته‌های خاص و پرطرفدار پذیرش بدون کنکور داشته باشیم چرا که تراکم و انباشت نمره‌های مساوی در این رشته‌ها بسیار زیاد است. به عنوان مثال در علوم تجربی تعداد ۵۹۳ هزار داوطلب متقاضی بودند که ۲۷ هزار نفر آنها معدل بالای ۱۹.۷۵ داشتند. بنابراین وقتی نمره مساوی باشد باید معیار جدیدی تعریف کرد یا قانون جدیدی گنجاند تا بر اساس آن افراد وارد دانشگاه‌ها شوند.»

مجلس و کنکور

آبان‌ ماه سال ۸۶ مجلس به سه وزارتخانه علوم، بهداشت و آموزش و پرورش تکلیف کرد تا آخر برنامه پنجم توسعه، کنکور حذف شود.

بر این اساس در سال ۹۱ باید جایگزینی برای کنکور معرفی می‌شد که به این ترتیب امتحانات نهایی سراسری کشور در چهار سال آموزش متوسطه به عنوان ملاک پذیرش قرار گرفت اما از آنجا که امتحانات داخلی دبیرستان با توجه به تنوع سیستم آموزشی نمی‌توانست معیاری قابل قبول برای ورود به دانشگاه باشد، حذف کنکور با این شرایط اتفاق نیفتاد.

در سال ۹۱ مجلس قانون ذکر شده را اصلاح کرد. قانون جدید، سه تکلیف بر عهده سه وزارتخانه علوم، بهداشت و آموزش و پرورش قرار داد و شورایی در این زمینه تشکیل شد.

در این قانون هم آموزش و پرورش مسئول ارائه سوابق تحصیلی دانش‌آموزان به سازمان سنجش شد و در کنار آن کلماتی نظیر «استاندارد» و «مطابق اصول» و «اندازه‌گیری» به قانون اضافه شد تا معیار، جایگزین کنکور قرار گیرد.

بر اساس اصلاحیه قانون فوق، سیستم موظف است در پنج سال ۸۵ درصد از کل ظرفیت آموزش عالی را بر اساس تاثیر سوابق تحصیلی وارد دانشگاه‌ها کند.

در حال حاضر ۱۰ درس امتحانات نهایی سال سوم متوسطه و پنج درس دوره پیش‌دانشگاهی به عنوان سوابق تحصیلی در کنکور در نظر گرفته می‌شود اما بر اساس قانون، آموزش و پرورش باید سوابق تحصیلی نمرات دروس سه سال آخر متوسطه را ارائه بدهد.

به ترتیب بر اساس شرایط فعلی تنها یک سوم توانایی داوطلبان به عنوان سوابق تحصیلی در کنکور دخالت داده می‌شود.

سال گذشته، ۸۳.۱ درصد از داوطلبان بر اساس سوابق تحصیلی وارد دانشگاه‌ها شدند و امسال نیز براساس مصوبه شورای سنجش، این رقم باید از ۸۵ درصد عبور کند.

با این حال بر اساس نظرسنجی‌ها، ۸۰ درصد داوطلبان، کنکور را بهترین راه برای ورود به دانشگاه‌ها می‌دانند.

سال ۹۶ سازمان سنجش برای شش میلیون نفر آزمون برگزار کرده که تقریبا نصف آزمون‌های سازمان سنجش درسی و نصف آن نیز برای استخدام بوده است.

هزینه ثبت‌نام در این آزمون‌ها بر اساس مصوبات هیات دولت تعیین می‌شود و به خزانه دولتی واریز می‌شود.

۱۲۸ میلیارد تومان اعتبار برای هزینه‌های کنکور و آزمون‌ها به سازمان سنجش تخصیص داده شده است و ۱۰۹ میلیارد تومان درآمد این سازمان در سال گذشته بوده که ۷۵ درصد آن برای برگزار کردن آزمون‌ها هزینه شده است.

بیش از ۱۲۰ هزار نفر برای برگزار این آزمون‌ها با سازمان سنجش همکاری دارند.

  • در همین زمینه

آغاز کنکور؛ رقابتی که تقریبا همه در آن قبول می شوند

غول کنکور خفته است