در حالی‌که بحران قطر و چهار کشور عربی منطقه همچنان ادامه دارد، یوسف بن علوی، وزیر مسئول در امور خارجی عمان به تهران سفر کرده تا درباره این بحران با مقامات ایرانی گفت‌وگو کند. حسن روحانی در دیدار با او خواهان توسعه روابط و اجرای هر چه زودتر توافقات دو کشور شد.
یوسف بن علوی شب گذشته، سه‌شنبه ۲۰ تیر وارد تهران شد. او در این سفر درباره آخرین تحولات مربوط به حوزه خلیج فارس و قطر مذاکراتی با مقامات ایرانی خواهد داشت.
بن علوی صبح امروز، چهارشنبه ۲۱ تیر با حسن روحانی، رئیس جمهوری ایران دیدار کرد و بعد از آن با محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه ایران دیدار خواهد داشت.
حسن روحانی در دیدار یوسف بن علوی از «روابط صمیمی و برادرانه» سخن گفت و بر لزوم تلاش و همکاری کشورهای منطقه برای حل مشکلات و معضلات منطقه‌ای تأکید کرد.
روحانی «مداخلات نابه‌جای برخی کشورها در امور داخلی دیگران» را در کنار «تروریسم» از عواملی دانست که منطقه را شعله‌ور کرده است.
رئیس جمهوری ایران «تصمیمات اشتباه برخی دولت‌ها» را موجب بروز مشکلات در کشورهای منطقه از جمله یمن، سوریه، بحرین و قطر دانست و افزود: «ادامه این روند، هرگز به نفع کشورهای منطقه نیست و اولین متضرر این سیاست‌ها هم دولت‌های اتخاذکننده آن خواهند بود.»
بحران قطر از نزدیک به یک ماه پیش آغاز شد. در تاریخ ۵ ژوئن / ۱۵ خرداد ابتدا عربستان سعودی و سپس بحرین اعلام کردند برای حفاظت از منافع ملی، مبارزه با افراطی‌گری و تروریسم، و دخالت قطر در مسائل داخلی کشورشان با این کشور رابطه سیاسی‌شان را قطع می‌کنند. ساعتی بعد امارات متحده عربی و مصر هم روابط سیاسی خود با قطر را قطع کردند. راه‌های زمینی و حریم هوایی این کشورها بر روی قطر مسدود شده است.
عربستان سعودی و متحدانش سپس فهرستی از ۱۳ درخواست از قطر تهیه کردند. از جمله کاهش روابط قطر با ایران، انحلال پایگاه نظامی ترکیه در قطر و تعطیلی شبکه الجزیره. مهلت تعیین‌شده برای اجابت این خواسته‌ها شامگاه یکشنبه ۲ ژوئیه / ۱۱ تیر به پایان رسید، اما با پادرمیانی صباح احمد جابر صباح، امیر کویت ضرب‌الاجل تعیین شده دو روز تمدید شد. آن دو روز هم گذشت تا اینکه سرانجام عربستان سعودی و متحدانش در بیانیه مشترکی در قاهره اعلام کردند که تحریم‌های سیاسی و اقتصادی تازه‌ای علیه قطر وضع می‌کنند.
روحانی در دیدار با وزیر مسئول در امور خارجی عمان گفت: «استفاده از شیوه تهدید، فشار و محاصره در مواجهه با کشوری همسایه مانند قطر شیوه‌ای نادرست است و همه باید تلاش کنیم تا این تنش‌ها در منطقه پایان یابد.»
او افزود: «جمهوری اسلامی ایران از هر گونه تلاش که منجر به پایان اختلافات و درگیری‌ها در منطقه شود، استقبال می‌کند.»
روحانی همچنین توافقات اقتصادی ایران و عمان در بخش‌های مختلف از جمله انرژی، همکاری‌های دو جانبه بندری، کریدور ترانزیتی شمال – جنوب و توسعه روابط تجاری و اقتصادی میان تجار و بخش‌های خصوصی دو کشور را حائز اهمیت دانست و بر تسریع در اجرای هرچه زودتر این توافقات تأکید کرد.
این در حالی است که تنها راه ارتباط زمینی با قطر از طریق عربستان سعودی‌ست که اکنون به دلیل بحران دیپلماتیک بین دو کشور مسدود شده است.
قطر هر سال مواد غذایی به ارزش چهار الی پنج میلیارد دلار از کشورهای عربستان و مصر و امارات وارد می‌کرد. اکنون ایران به بخشی از این بازار دسترسی پیدا کرده است. از اوایل تیرماه ایران از طریق سه بندر میوه و غذا به قطر صادر می‌کند. ایران پیش از تحریم‌های اخیر عربستان سعودی و کشورهای متحدش علیه قطر از بندرلنگه شن و ماسه و دام به قطر صادر می‌کرد.
یوسف بن علوی نیز در دیدار با حسن روحانی از توسعه روابط با ایران، از جمله در روابط اقتصادی و تجاری و همکاری‌های بندری استقبال کرد و گفت: «علاقه به توسعه روابط با ایران نه تنها یک تعارف دیپلماتیک، بلکه یک باور در تمام حاکمیت عمان است.»
با بحرانی که در روابط قطر و چهار کشور عربی ایجاد شده ایران و ترکیه بیش از هر کشوری خواهان نزدیکی به قطر و گرفتن سهم و نقش بیشتر در اقتصاد این کشور دارند. این دو کشور برای دستیابی به چنین نقشی با یکدیگر رقابت می‌کنند.
در همین حال آمریکا نیز تلاش می‌کند تا برای حل مناقشه بین قطر و چهار کشور عربی نقش میانجی را ایفا کند. رکس تیلرسون از روز دوشنبه سفری را به خاورمیانه آغاز کرده تا بتواند کشورهای درگیر در این بحران را به هم نزدیک کند. او در این مدت از کویت و قطر دیدار کرده و سپس به عربستان سعودی می‌رود.
در بحبوحه بحران جدید منطقه، شامگاه سه‌شنبه رکس تیلرسون و عبدالرحمن آل ثانی، وزیر خارجه قطر در دوحه معاهده همکاری مشترک بر ضد تروریسم را امضاء کردند. آن‌ها اعلام کردند که هدف این معاهده این است که منابع مالی تروریسم در جهان مسدود شود.
عربستان سعودی، مصر، امارات متحده عربی و بحرین، چهار کشوری که مناسبات خود با قطر را به حالت تعلیق در آورده‌اند صبح چهارشنبه در بیانیه مشترکی معاهده همکاری آمریکا و قطر علیه تروریسم را نتیجه درخواست‌های کشورهای مطبوع خود دانستند اما گفتند این گام ناکافی است و قطر باید نسبت به اجرای این توافقنامه تعهد بدهد.
بیشتر بخوانید:
بیشتر بخوانید – پرونده ویژه: