روز ۱۷ ژوئن ۲۰۱۱، در ادامه اصول اعلامیه جهانی حقوق بشر، در پیروزی‌ای بی‌نظیر، شورای حقوق بشر سازمان ملل قطعنامه‌ای را علیه نقض حقوق بشر بر اساس گرایش جنسی و هویت جنسیتی تصویب کرد.
این قطعنامه که از سوی آفریقای جنوبی و برزیل و ۳۹ کشور حامی از تمام مناطق جهان عرضه شد، با ۲۳ رای موافق، ۱۹ رای مخالف، و ۳ رای ممتنع، به تصویب رسید. آفریقای جنوبی هنگام تقدیم این قطعنامه به شورا، به این ماده از اعلامیه جهانی حقوق بشر اشاره کرد که می‌گوید: «هرکس می‌تواند بی‌هیچگونه تمایزی، از تمام حقوق و همه آزادی‌های ذکرشده در این اعلامیه بهره‌مند شود.» برزیل نیز شورای حقوق بشر سازمان ملل را دعوت به «گشودن درهای بسته‌ گفت‌وگو» کرد.

قطعنامه‌ای که امروز (هفدهم ژوئن) تصویب شد، توجه ویژه‌ای برای نخستین‌بار، به نقض حقوق بشر برپایه گرایش جنسی و هویت جنسیتی کرده است. در پی این قطعنامه، بیانیه مشترکی با همین دو موضوع در نشست بعدی شورا که در ماه مارس برگزار می‌شود، ارائه خواهد شد. این قطعنامه بر جهان‌شمول بودن حقوق بشر تاکید کرده و نگرانی‌های مربوط به خشونت و تبعیض بر اساس گرایش جنسی و هویت جنسیتی را مطرح می‌کند.

تعهدی که شورای حقوق بشر با تصویب این قطعنامه می‌دهد به معنای حمایت از مبارزان حقوق بشری دگرباشان جنسی، و به معنای به رسمیت شناختن تلاش آن‌هاست.

داون کاوانا از Coalition of African Lesbians گفت: «پس از سال‌ها قرار گرفتن در موضعی مشکل‌آفرین و بی‌تداوم درباره گرایش جنسی و هویت جنسیتی، اکنون دولت آفریقای جنوبی رهبری پیشرو را در این هر دو زمینه به دست گرفت و هم‌زمان و به همین خاطر، هیئت این دولت، جایگاه تازه‌ای برای خود در عرصه جهانی به دست آورد. امیدواریم در این راه قادر به عرضه حمایت خود باشیم و رهبری پیشرو این دولت را همچنان حفظ کنیم و شاهد پایانی بر خشونت‌هایی باشیم که به طور روزمره با آن روبه‌رو هستیم.
در این قطعنامه از شورای عالی حقوق بشر خواسته شده پژوهشی را در مورد خشونت و تبعیض بر اساس گرایش جنسی و هویت جنسیتی آغاز کند.

این قطعنامه هم‌چنین دعوت می‌کند که میزگردی سازنده و شفاف برای برآورد وبررسی دستاوردهای برآمده از این پژوهش برگزار شود و پیگیری‌های لازم، به نوبه خود به عمل آید.

جاستوس آیسفلد، از مدیران GATE گفت: «گرچه تصویب قطعنامه سازمان ملل علیه نقض حقوق بشر بر اساس گرایش جنسی یک شادی زایدالوصف به‌بار می‌آورد اما آن‌چه این رویداد را بدل به واقعه‌ای بی‌نظیر می‌کند، تاکید بر هویت جنسیتی در کنار گرایش جنسی است.»

او در ادامه گفت: «شورای حقوق بشر با تکیه بر این واقعیت که عدم قطعیت هویت جنسیتی و گرایش جنسی، لزبین‌ها، گی‌ها، تراجنسی‌ها، و دوجنسگرا‌ها را در شمار آسیب‌پذیر‌ترین مردم قرار می‌دهد، با مسئول دانستن دولت‌ها در جلوگیری از خشونت علیه ما، گامی رو به جلو در تاریخ زندگی انسان‌ها برداشته است.»

علی جرنو از International Commission of Jurists گفت: «همچنان که عهدنامه و پروسه‌های ویژه سازمان ملل، و همچنین دادگاه‌های ملی به کرات صحه گذاشته‌اند، قوانین بین‌المللی حقوق بشری تبعیض بر اساس گرایش جنسی و هویت جنسیتی را همیشه منع کرده‌اند.»

باید گفت که این قطعنامه با دیگر قوانین ملی و منطقه‌ای همخوانی دارد. در هفته‌ای که گذشت اعلامیه سیاسی ‌ سال ۲۰۱۱ سازمان ملل متحد بر ضرورت پرداختن به بیماری‌های ایدز و اچ‌آی‌وی در میان مردانی که با مردان دیگر ارتباط جنسی برقرار می‌کنند صحه گذاشت.

سازمان ایالات آمریکایی نیز با اکثریت آرا قطعنامه‌ای را در محکومیت خشونت و تبعیض بر اساس گرایش جنسی و هویت جنسیتی تصویب کرد.

رشیده منجو، «گزارشگر ویژه سازمان ملل متحد در مقوله خشونت علیه زنان، علل و عواقب آن، پیش از این در نشست هفدهم شورای حقوق بشر، به شورا اینگونه گزارش داده بود: عواملی مانند‌نژاد، رنگ پوست، روشنفکری و توانایی‌های بدنی، سن، ظرفیت‌های کلامی و سلاست، هویت قومی و گرایش جنسی به خطر خشونت نسبت به زنان دامن می‌زند.»

این گزارش همچنین شماری از موارد خشونت اعمال شده علیه زنان همجنسگرا، دوجنسگرا و تراجنسی، شامل تجاوز، حمله و قتل را بر می‌شمارد. با این وجود جای تاسف است که عبارت «زنانی که قربانی خشونت‌های جنسی می‌شوند» از نسخه نهایی یک قطعنامه دیگر که همزمان با‌‌ همان نشست بررسی می‌شد و بر کاهش خشونت علیه زنان پرداخته بود، حذف شد.

مگن دوروتی از Sexual Rights Initiative گفت: «با وجود عدم تداوم در فعالیت‌ها، ما با این حال مطمئنیم که قطعنامه سازمان ملل در خصوص گرایش جنسی و هویت جنسیتی زمینه‌های هماهنگ‌سازی طیف وسیعی از حقوق جنسی را در سراسر سازمان ملل متحد فراهم می‌سازد.

در انتهای این نشست، بیانیه‌ای از سوی «جامعه مدنی» که صدور قطعنامه را تبریک می‌گفت قرائت شد و بر تعهد «جامعه مدنی» برای ارتباط تنگاتنگ با سازمان ملل تاکید کرد؛ ارتباطی تنگاتنگ تا در نتیجه‌ی آن اطمینان حاصل شود همه مردم جهان در همه زمینه‌ها از جمله گرایش جنسی و هویت جنسیتی برابرند و افراد آزاد با حقوق و احترام برابر به شمار می‌آیند.

کیم وانس از ARC International گفت: «حالا کار ما تازه آغاز شده است. چشم به راهیم که گزارش کمیساریای عالی و پانل جامع مارس آینده ارائه شود. همچنین این مباحثات با گسترش نگرانی جامعه بین‌المللی از نقض سیستماتیک حقوق بشر، در آینده با حمایت کشورهایی که هنوز به این قطعنامه نپیوسته‌اند، ادامه بیابد.»

پی‌نوشت:

امضا کنندگان گزارش بالا:

ARC International
Amnesty International
CAL – Coalition of African Lesbians
COC Nederland


Council for Global Equality
GATE – Global Action for Trans* Equality
Heartland Alliance for Human Needs & Human Rights


Human Rights Watch
IDAHO – International Day Against Homophobia and Transphobia
IGLHRC – International Gay and Lesbian Human Rights Commission
ILGA- the International Lesbian، Gay، Bisexual، Trans and Intersex Association
International Campaign Stop Trans Pathologization STP ۲۰۱۲
International Commission of Jurists
International Service for Human Rights (ISHRSexual Rights Initiative
Thailand «s Sexual Diversity NetworkTransgender Europe (TGEU)