بیژن روحانی- تحقیقات جدید نشان می‌دهد انتشار گازهای گلخانه‌ای در سال گذشته به بیشترین مقدار خود در طول تاریخ رسیده است. به این ترتیب خوش‌بینی‌ها برای محدود نگهداشتن میزان گرم شدن آب و هوای کره زمین بسیار کم رنگ شده است.

«آژانس بین‌المللی انرژی» تایید کرده است با روند فعلی امکان این که بتوان میزان گرمایش جهانی را تا سقف میانگین دو درجه سانتیگراد ثابت نگاه داشت بسیار دشوار است.

گرم شدن عمومی زمین تا حد دو درجه سانتیگراد میزانی است که به اعتقاد بسیاری از دانشمندان در آستانه وقوع یک فاجعه زیست محیطی قرار دارد و گذشتن از آن مرز می‌تواند بسیار خطرناک باشد.

کشورهای شرکت‌کننده در نشست سال گذشته در خصوص تغییرات آب و هوایی که در مکزیک و توسط سازمان ملل متحد برگزار شد، توافق کرده بودند تلاش خود را به کار گیرند تا دمای عمومی کره زمین بیش از دو درجه سانتیگراد گرم‌تر نشود.

بنابر اظهارات فاتح بیرول، مشاور ارشد اقتصادی آژانس بین‌المللی انرژی، بحران اخیر اقتصادی در جهان که طی هشتاد سال گذشته بی‌سابقه بوده تاثیری بر کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای در سال گذشته نداشته است.

مطابق پیش‌بینی‌های قبلی بسیاری انتظار داشتند بر اثر وقوع بحران اقتصادی در جهان و به خصوص در کشورهای صنعتی، از میزان تولید و انتشار گاز دی‌اکسیدکربن کاسته شود، اما بر اساس آماری که این آژانس منتشر کرده است سال گذشته حدود سی میلیارد و ششصد میلیون تن دی‌اکسید کربن وارد هوای کره زمین شده که بخش عمده آن حاصل از سوخت‌های فسیلی بوده است.

این میزان نسبت به سال ۲۰۰۹ حدود۶/۱ (یک ممیز شش) گیگاتن افزایش نشان می‌دهد. کاهش انتشار دی‌اکسید کربن در سال ۲۰۰۹ به اعتقاد بسیاری از تحلیل‌گران به دلیل بحران اقتصادی بوده است. بیش از سه چهارم افزایش میزان گازهای گلخانه‌ای مربوط به کشورهای در حال توسعه مانند چین و هند است که با سرعت بالایی در حال رشد اقتصادی هستند.

مطابق پیش‌بینی‌ها برای سال ۲۰۱۰ نیز انتظار می‌رفت که میزان انتشار گازها افزایش چندانی پیدا نکند، اما آمارهای جدید باعث حیرت تمام کارشناسان شده و زنگ خطر را برای غیر قابل مهار شدن تغییرات آب و هوایی به صدا درآورده است.

مطابق گزارشی که حدود پنج‌سال قبل برای دولت بریتانیا تهیه و به «گزارش استرن» مشهور شد، چنان چه کشورها اقدامات بسیار جدی برای مقابله با تغییرات آب و هوایی انجام ندهند جهان با یک بحران زیست‌محیطی و اقتصادی فلج‌کننده رو به رو شده و تا سال ۲۰۵۰ بخش‌های زیادی از کره زمین غیر قابل سکونت می‌شود.

لرد استرن که در آن زمان مسئول تهیه این گزارش مشهور بود اکنون و پس از اعلام شدن آمار جدید گاز دی‌اکسید کربن توسط آژانس بین‌المللی انرژی گفته است این ارقام نشان می‌دهد که احتمال افزایش متوسط دمای زمین به میزان چهار درجه سانتیگراد تا سال ۲۱۰۰ به حدود پنجاه درصد رسیده است.
به گفته لرد استرن چنین افزایش دمایی می‌تواند بر زندگی میلیون‌ها نفر در سرتاسر کره زمین تاثیر بگذارد و به مهاجرت‌های بزرگ یا جنگ‌ها و درگیری‌های مختلف بیانجامد و این خطری است که هر انسانی باید برای کاهش آن تلاش کند.

فاتح بیرول، مشاور ارشد آژانس بین‌المللی انرژی، معتقد است هنوز می‌توان از بروز فاجعه جلوگیری کرد، اگر دولت‌ها هشدارهای موجود را واقعاً جدی بگیرند.

مطابق محاسبات آژانس بین‌المللی انرژی، اگر جهان می‌خواهد از این فاجعه بگریزد باید انتشار گازهای گلخانه ای را تا سال ۲۰۲۰ به میزان ۳۲ گیگاتن در سال برساند. اگر در سال جاری هم مانند سال ۲۰۱۰ میزان انتشار این گازها بیشتر از رقم فوق باشد آنگاه دست یافتن به چنین حدی در مدت زمان باقی مانده در عمل بسیار دست‌نایافتنی می‌شود.

کشورهای جهان برای آن که بتوانند انتشار گازهای گلخانه‌ای را مهار کنند راه بسیار دشواری پیش رو دارند. از یک سو اکثر نیروگاه‌هایی که باید انرژی جهان را تا سال ۲۰۲۰ تامین کنند، یا ساخته شده‌اند و یا در حال ساخت هستند.

بخش اعظم این نیروگاه‌ها با سوخت فسیلی کار می‌کنند. بنابراین به طور دقیق می‌توان گفت آنها چه میزان دی‌اکسید کربن تا آن سال تولید می‌کنند؛ میزانی که امیدی به کاستن از آن در چشم‌انداز فعلی وجود ندارد.

از سوی دیگر به دلیل وقوع سونامی در ژاپن و بحران نشت مواد رادیواکتیو از نیروگاه فوکوشیما، کشورهای ژاپن و آلمان برنامه ساخت نیروگاه‌های هسته‌ای خود را متوقف کرده‌اند و در سایر کشورهای جهان نیز صنعت انرژی هسته‌ای با بحران و چالش جدیدی روبهرو شده که ممکن است باعث روی آوردن مجدد بسیاری از کشورها به سوخت فسیلی شود.

پیمان جهانی کیوتو در خصوص کاهش گازهای گلخانه‌ای نیز گرچه به زودی به پایان می‌رسد اما هنوز سازمان ملل نتوانسته است پیمان جدیدی را جایگزین آن کند.

با وجود این چالش‌ها و همچنین رکورد تاریخی انتشار گازهای گلخانه‌ای، آینده نگران کننده‌ای در انتظار محیط زیست کره زمین است.