زمانه-در چندروز گذشته و با انتشار خبر «احتمال» اجرای «حکم قصاص» متهم پرونده آمنه بهرامی‌نو- قربانی اسيدپاشی مجيد موحدی- مباحث پردامنه‌ای در فضا‌ی مجازی و نیز سطح جامعه مطرح شده است. بحث اصلی حول این پرسش دور میزند: آیا تقاص و انتقام فردی، امری عادلانه است؟ مجازات اسلامی قصاص چه نسبتی با مفهوم مدرن عدالت دارد؟ نقش و کارکرد نهاد دولت در این میان چیست؟ تا چه حد می‌توان اجرای عدالت جمعی را به حس انتقام فردی فروکاست؟ آیا به واقع هیچ راه حل بینابینی بین بخشش مطلق و اجرای مجازات به شکل بدوی وجود ندارد؟ به منظور بازتاب بخش کوچکی از این مباحث، قسمت‌هایی از یادداشت اخیر «محمد مصطفایی»، وکیل دادگستری را که خود نیز چندسال پیش، پرونده‌ای مشابه در این زمینه داشته است با هم می‌خوانیم:
محمد مصطفایی- امیدوارم این خبر درست نباشد. این خبر یکی از وحشتناک‌ترین خبرهایی است که می‌توان شنید. امیدوارم حقیقت نداشته باشد، اما متاسفانه برخی خبرگزاری‌های معتبر آن را پوشش داده‌اند.
به گزارش سایت‌های خبری، روزنامه «تهران امروز» روز دوشنبه ۱۹ اردیبهشت‌ماه نوشته است: «مجيد» متهم به پاشيدن اسيد روى صورت آمنه بهرامى‌نو، قربانى مشهور پرونده اسيدپاشى به احتمال قوى روز شنبه آینده از ناحيه هردو چشم با اسيد مجازات خواهد شد.
يك منبع آگاه درباره اجراى اين حكم گفته: «اين حكم در وهله اول توسط خود آمنه و در صورت امتناع وى، توسط متخصصان اجرا می‌شود و دقت كافى می‌شود تا ضايعاتى بيشتر از آنچه به قربانى وارد شده، نصيب متهم حادثه نشود.»
این اقدام هم برخلاف قانون داخلی و هم برخلاف موازین بین‌الملی حقوق بشر است. برخلاف قانون داخلی بدین جهت است که: اولاً- محکوم علیه این پرونده «قصد نتیجه مجرمانه» مبنی بر کورکردن آمنه را نداشته است. او با اسیدپاشی خواسته است تا زیبایی آمنه از بین برود. این عمل وحشیانه بوده اما چنین مجازاتی نیز به هیج متناسب با جرم ارتکابی نیست.
دو سال پیش پرونده‌ای با همین وصف در شهر لاهیجان داشتم. یک چشم موکلم توسط همسرش بر اثر پاشیدن اسید از بین رفته و کور شده بود. در نهایت دادگاه اسیدپاش را به نه سال حبس محکوم کرد. این حکم اگرچه حداکثر مجازات اسیدپاش در این پرونده بود، اما موکلم هرگز درخواست قصاص نکرده و تنها خواستار مجازاتی در خور این جرم بود.
متاسفانه در این پرونده، بحث «قصاص» به میان آمده و آقای عزیز محمدی، رئیس شعبه ۷۱ دادگاه کیفری استان تهران که سابقه قضاوت‌های عادلانه‌ای نیز در دستگاه قضایی کشور ندارد، همراه با مستشاران شعبه خود، مجید را به «قصاص» محکوم کرده‌اند.
ثانیاً- قانون این اجازه را به احدی نداده است تا اگر فردی چشمش با اسید کور شد، مجنی‌علیه بتواند با اسید چشم مجرم را کور کند. در قانون مجازات اسلامی تساوی در محل عضو مجروح و اینکه قصاص موجب تلف جانی یا عضو دیگر نشود و همچنین قصاص بیش از اندازه نباشد شرط شده است. مضاف بر اینکه در قصاص، «عمد و قصد» متهم نیز باید مورد توجه قرار گیرد. با این وصف، به نظر می‌آید که قضات شعبه ۷۱دادگاه کیفری استان تهران صرفاً بر اساس احساسات خود و شاید انتقام‌گیری مبادرت به صدور چنین حکم وحشیانه‌ای کرده‌اند.
ثالثاً – ماده ۲۷۹ قانون مجازات اسلامی مقرر کرده است که برای اجرای حکم قصاص «حدود جراحت» باید به طور کامل اندازه‌گیری شود؛ در حالی که در چنین مواردی، اصولاً نمی‌توان حد مشخصی را مورد لحاظ و توجه قرار داد. لذا از این جهت نیز صدور چنین حکمی برخلاف قانون است.
از لحاظ موازین حقوق بشری نیز اجرای چنین احکامی به روشنی خلاف «کرامت ذاتی انسان‌ها» به حساب می‌آید. اعمال «مجازاتهای بدنی» در عصر حاضر قابل اجرا نیست؛ چراکه اینگونه مجازات خشونت‌بار هستند و نتیجه‌ای معکوس در جامعه در بر خواهند داشت. این مجازات نه تنها باعث کاهش یا پیشگیری از وقوع جرم نیست، بلکه باعث می‌شود جامعه «خشونت» را بار دیگر تجربه کند و در نتیجه خشونت امری عادی در جامعه به حساب آید و در نهایت، دستاویزی شود برای کسانی که مستعد اعمال خشونت در جامعه هستند.
متاسفانه از هنگامی که آقای لاریجانی در مسند قضاوت نشسته، با اعمال چنین مجازاتهای وحشیانه‌ای موجب پایین آمدن جایگاه ایران در سطح بین‌الملل به بهانه اعمال احکام اسلامی شده‌اند.
به اعتقاد من اجرای اینگونه احکام هیچ جایگاه و وجاهت حقوقی ندارد و محکوم است. متاسفانه دیده می‌شود که سازمان و نهادهای بین‌المللی نیز تنها نظاره‌گر این جنایتها و وحشیگری‌ها هستند و کار خاصی انجام نمی‌دهند.
در همین زمینه:
خیلی هم خوب.
باید اجرا بشه این حکم. اگه هر کی اینکار کرد باید ته دلش باشه که فقط چند سال زندان نداره و اونم باید قصاص به مثل بشه…
کاربر مهمان / 14 May 2011
واقعا بايد خودتو در شرايطش تجسم کنی تا بتونی شايد يه ريزه درکش کنی ، چرا در جامعه ما مردها اين حق رو برای خودشون متصور هستند؟ عجالتا حالا که همه قوانين و مجازاتهای اسلامی بجاست و داره به ضرر زنها اجرا ميشه ، قصاص هر روزه صورت ميگيره و زنها بايد هوووو تحمل کنند ، پس چرا اين آمنه فنا شده از نيمچه حقی که شايد به يه زن داده شه استفاده نکنه ؟ برای مدافعان حقوق بشر ، نمونه های بيگناه تر و معصوم تری از مجيد در ايران بسيارند بهتره وقتشان را صرف دفاع از اونها کنند .
برای خود من همچين تهديدی پيش اومد از سمت آدمی که شيزوفرنی داره ! مجبور شدم تمام آينده و زندگيمو ول کنم و از ايران برم تا نکنه يک وقت چنين تهديدی عملی شه ، مگه همه موقعيت فرار کردن رو دارند؟ مگه فرار راه حله ؟ اين خانه از پای بست ويران است!
کاربر مهمان / 18 May 2011
باید همانطور که به صورت اون زن بیچاره اسید پاشید به صورت خودش اسید پاشیده شود نه اینکه فقط چشمانش رو کور کنند این عادلانه نیست
شما میگید که این مرنیکه فقط چند سال بره زندان بعد بیاد بیرون و به بقیه زندگیش برسه ولی اون زن بیچاره همه چیزشو از دست داده به این فکر کنید این سخنان شما عادلانه نیست
کاربر مهمان / 12 May 2011
می شود بفرمائید دیگر «قصد نتیجه مجرمانه» به چه چیزی می توان گفت ؟ چون قصد کور کردن نداشته بلکه می خواسته زیبایی طرف از بین برود «قصد نتیجه مجرمانه» نداشته است ؟ شاید فکر می کنید که زیبایی چیزی اضافه برای یک دختر جوان است و چیزی است شبیه به آپاندیس ، که بودن یا نبودنش برای یک انسان تفاوتی نداشته باشد؟
این عمل وحشیانه ی مجرم نوعی زورگیری است که حاوی این پیام به زنان و دختران مظلوم و ستم کشیده از دست استحمار و استبداد در این سرزمین است :
ای دختر اگر نمی خواهی طوری عذابت دهم که روزی هزار بار آرزوی مرگ کنی تسلیم من شو !
اگر سزای اسید پاشی زندان باشد معنایش این است که ما خشونت را کانالیزه کرده ایم ، به هر زورگویی اجازه داده ایم که همین امنیت حداقلی زنان و دختران این سرزمین را از آنها سلب کند ، و به دخترانمان آموزش داده ایم که تسلیم زور شوند و به پلنگ تیز دندان چراغ سبز نشان داده ایم . حقوق بشر هیچگاه از ضد قوانینی که ثمری غیر از برتری نژادی و جنسیتی ندارند حمایت نکرده است . لگدمال کردن شخصیت حقوقی کار فاشیسم است نه حقوق بشر ، بشر امنیت می خواهد و امنیت از حقوق اولیه اوست هانا آرنت چه زیبا گفته است که :
یکی از اعمالی که فاشیستها برای مطیع کردن جامعه انجام می دهند آن است که شخصیت حقوقی را از بین می برند یعنی مثلا اگر کسی در خیابان چاقویی در شکم شما فرو کرد و شما از او شکایت کردید یا به شکایت شما رسیدگی نمی شود یا اگر شد یک مجازات مسخره ای برای مجرم در نظر می گیرند که شما از پیگیری شکایتتان منصرف شوید و به این فکر بیفتید که سراغ منبع اصلی قدرت بروید و از چاکران پیشوا شوید !
در کشورهای غربی برای ریختن قهوه ی داغی توسط گارسون روی پای پیر زنی رستوران به پرداخت غرامت چند صد هزار دلاری محکوم می شود در حالیکه اینجا به استناد قانون مجازات اسلامی باید از کنار هتک حرمت ، امنیت و عفت دخترانمان به راحتی بگذریم تا مبادا خشونت وحوش را بترساند ، واقعا متاسفم
حقوق بشر چیزیست که زن هم درآن بشر به حساب می آید و این ربطی به قانون مجازات اسلامی ندارد
ناهید / 12 May 2011
چند نکته
1- ادعا شده است این مجازات خشونت بار است. بله کاملا درست است. اما باید توجه داشت که جرم انجام شده بسیار خشونت بار تر است . برای کاهش سریع چنین جرم هایی چه باید کرد. تصحیح فرهنگ و تفکر به جای خود , راه حلی سریع تر چگونه می توان ارائه داد؟
2- توجه ویژه به قربانی چه به لحاظ مالی و چه معنوی اغلب در فعالیت های محکوم کنندگان خشونت کمتر یافت می شود. از این رو می توان نویسندگان متونی مانند متن بالا را به عدم رعایت عدالت اخلاقی متهم نمود
3- ادعا شده است که این مجازات در کاهش این جرم خاص اثری نخواهد داشت. این ادعا کاملا بی دلیل است و به نظر می آید قابل دفاع نباشد
4- به کار بردن واژه متهم برای کسی که بر اساس همه شواهد محکوم شده است , دقت متن بالا را مخدوش نموده است.
کاربر مهمان / 12 May 2011
از نظر من باید با متجاوزین و اسیدپاشان تا حد امکان وحشیانه و در خور کاری که کردند برخورد شود.
و هیچ جایی بهتر از ایران پیدا نمیشه که با این دوگروه وحشی به این اندازه متناسب رفتار بشه
اولین بار که با حکم قصاص موافقم.
سارا / 12 May 2011
به نظر من اين عادلانه ترين راي در تمام دنيا ست
لطفا صورت مسئله رو پاك نكن. شما با نظام مشكل داريد عقده هاي خودتون رو اين طوري خالي ميكنيد
اين آقاي نكبت كه دختر زيبايي رو تا آخر عمر از نعمت ديدن محروم كرده اصلا نبايد زنده باشه
آقاي به ظاهر روشنفكر!!! كه اين مطلب رو نوشتي فرض كن كه اين كار رو با خواهرت ميكردند – آيا اون موقع هم اين چرنديات رو سرهم ميكردي.
خدا رو شكر امثال ابلهاني چون تو در مسند قضاوت ننشستن. والا هر كسي در كمال خونسردي اسيد رو صورت بدخواهش ميريخت و يه سري به ظاهر روشن فكر به عنوان قاضي ميگفتند” عيب نداره انسان جايز الخطاست حالا ببخشيدش ديگه ولي گوشش رو بگيريد ديگه از اين كارها نكنه”
از قاضي اين پرونده كه عادلانه ترين راي رو كه همانا قصاص به مثل هست رو دادند تشكر ميكنم
کاربر مهمان / 12 May 2011
این جنایت بدتر از قتل نیست ؟!
کاربر مهمان / 12 May 2011
واقعا اگر کشور ما دستان طرفداران حقوق بشر بود چه میشد؟
واقعا قتل و اسید پاشی چقدر افزایش میافت؟
واقعا اسلام چقدر بهتر از حقوق بشره.
کاربر مهمان / 12 May 2011
با سلام. این سومین شب است که خواب به چشمانم نمیاید! مجید از ان جمله جانوارانی است که مستوجب اشد مجازات است ! و قربانی این جنایت عزیزی است که همه باید اورا در اغوش بگیریم و تسکینی بر الام او باشیم . ولی همانطور که قبلا گفتم و برحسب (مصالحی یا لجبازی ) منتشر نشد! به حکم قاضی توجه کنید: ( پرداخت دیه حراحات وارده پس از پرداخت <تفاضل> از سوی شاکی) !!! به عبارت ساده چون زن نصف مرد حق دارد بنابر این در حکم شرعی رن حق دارد فقط یک چشم مرد را کور کند! ولی اگر دیه چشم دوم مرد را پرداخت کند مجید را از دوچشم اسید خواهیم ریخت !! که ظاهرا پرداخت شده ! حالا باید منتظر باشیم تا توسط یکی از جلادان متخصص که در جمهوری اسلامی کم نیستندو هرروز در حال تکثیر هم هستند اجرای حکم شود !! میخواستم بازهم دهان به فحش الوده کنم! ولی ترجیح دادم زبان به کام بکشم تاشاید این بار ممنوع القلم نشوم ! اگر به من فرصت مجدد دادید؟! داستانی واقعی از توحش اسلام راستین خواهم گفت تا از اینکه ختنه شده اید مثل من تا ابد شرمنده باشید !!
کاربر نادر / 12 May 2011
این کاملا عادلانست.
هر کس که مشکلی با این حکم داره،
فقط کافیه خودشو یا خواهرشو جای این دختر بیچاره بزاره! کار سختی نیست این تجسم!
اگر ای حکم اجراء بشه میشه گفت فقط یکبار عدالت در مراجع قضایی برقرار شده است.
کاربر مهمان / 12 May 2011
ببینید چهره این خانم تیره روز را! می دانید در سال های گذشته چند دختر و زن بی گناه به چنین سرنوشت شومی دچار شده اند؟
کسی که تا این اندازه پست است که برای پاسخ دادن به حس خودخواهی و انتقام جویی کور دست به چنین جنایتی میزند، با او چه باید کرد؟ چند سال زندان باشد و او یا یکی دیگر مانند او دست به جنایتهایی دیگری مانند این بزند؟ اگر همین رفتار با خود جنایتکاران بشود این کار زشت ریشه کن نمی شود ولی تعدادی ازاین جور ناانسانها از عاقبت کار میترسند و از تصمیم خود برمیگردند. کور کردن تنها قسمتی از جنایتی است که او انجام داده. باید چهره او هم به همین صورت درایدکه چهره این دختر تیره روز درامده. روشنفکربازی درآوردن هم اندازه ای دارد. برگردند به این دختر وآن دخترانی هم که دچار چنین وضع خوفناکی شده اند هم نگاهی بکنند. این که جامعه با سیاستهای غلط و ضد انسانی حکومت به این سرنوشت دچار شده بحثی نیست، ولی عذه ای هم نزده میرقصند و جز خود دیگران را نمی بینند.
ریشه این جنایتها از آثار رفتار این حاکمان برجامعه است. ولی نمیشود صبر کرد و این رفتار با دختران وزنان بی گناه بیشود تا این حکومت اصلاح بشود یا کنار برود و نمی دانم چند دهه بگذرد تا این آثار ازبین برود! باید در برابر این جنایتها یا هرجنایت دیگر واکنشی درخور هم باشد. تهران ـ شهروند درجه سه
کاربر مهمان / 13 May 2011
نمی دانم چرا حقوق بشر مدرن این قدر پشت مجرمان در می آید مگر قربانیان جنایات کرامت انسانی نداشته اند؟ یکی جواب منو بده!!
سروش تابان / 13 May 2011
چشم در مقابل چشم بهترین مجازات است اما این اقای مصطفائی زمین وزمان رابهم دوخته تا کلاهی برای خویش ببافد این وکلا باید بابدانند که بی آبرو ترین انسان وکلائی هستند که نابودی دو انسان را وسیله تبلیغاتی خود قرار میدهند
غلامرضا محبی / 13 May 2011
گرچه ریشه این روحیه و رفتار جنایتکارانه در شیوه حکومتگری دراین سه دهه است. ولی بی مجازات گذاشتند این فرومایگان آثار بدتری دارد. آری، باید چنین مجازاتی برای چنین جنایتکاران باشد تا دست کم تعدادی از آنها ازاین رفتار شوم منصرف شوند، حتا اگر تن باشد. ( البته پیام پیشین مارا اقای سردبیر نپسندیدند و نشان ندادند، نمی دانم چرا). تهران ـ بابک
کاربر مهمان / 15 May 2011