دادستان عمومی و انقلاب شهرستان بم خبر داده که عامل کشتار روز دوم دی ماه در روستای جهانآباد شهرستان فهرج دستگیر شده است. در این حادثه، ۱۰ نفر از اهالی یک خانواده و همسایگانش در روستای جهانآباد از توابع شهرستان فهرج در شرق استان کرمان به قتل رسیدند و چهار نفر مجروح شدند و در بیمارستان پاستور بم بستری هستند.
بنا بر اعلام مقامات قضایی، انگیزه و علت اصلی این جنایت اختلافات خانوادگی قاتل با همسر و خانواده همسرش بوده است.
قاتل جوانی ۲۶ ساله و دارای سابقه کیفری بوده که از ابتدای زندگی مشترک با همسرش دچار اختلاف زناشویی بوده است.
در سالهای اخیر وقوع جنایتهای خونین در ملاء عام افزایش داشته است.
کشتار، خشونت و فقر اجتماعی
با اینکه سال ۱۳۹۳، هادی مصطفایی، معاون مبارزه با جرایم جنایی پلیس آگاهی ناجا اعلام کرد کمتر از پنج درصد جرایم پلیس آگاهی به حوزه جرایم جنایی مرتبط میشود و قتل در دو سال قبل از آن، ۶.۷ درصد نسبت به شش ماهه سال ۹۲ کاهش یافته است، اما آمار جنایتهای خونین در ایران هنوز بالاست و ابعاد و شکل وقوع آنها شوکه کننده است.
در واقعهای مشابه، جنایتی در دادگاه تجدیدنظر استان ایلام رخ داد. جایی که خانواده شاکی بعد از تبرئه فرد متهم، او را با ضربات چاقو به قتل رساندند: جنایت در دادگاه و بیکفایتی قانون
در نمونهای دیگر، دوگنبدان، گچساران: پسری پس از شنیدن جواب رد از دختر مورد علاقهاش به خانه یکی از خواهران دختر به نام راضیه که ازدواج کرده و فرزند هم دارد، میرود. مرضیه، خواهر دیگر، جلوی در میرود. قاتل یک لیوان آب میخواهد و تا مرضیه میرود آب بیاورد، کلاشنیکفی را که داخل ماشینش پنهان کرده، برمیدارد و یک گلوله به قلب مرضیه شلیک میکند. قاتل وارد حیاط میشود و خواهرشوهر راضیه را که آنجا ایستاده بوده، با دو گلوله از پا در میآورد. بعد اسلحه را روی سر کودکی میگذارد و تهدید میکند که اگر الهام بیرون نیاید، بچه را میکشد. با این تهدید الهام که زیر تخت مخفی شده، بیرون میآید و قاتل دو گلوله به او شلیک میکند. بعد بلافاصله اسلحه را زیر چانه خودش میگذارد و شلیک میکند: جامعهای که هر روز خشنتر میشود
سال ٨٨، مردی تحصیلکرده در دانشگاههای آمریکا وقتی برای تقسیم سهم ارثیه پدریاش با اعضای خانواده دچار اختلاف شد، دست به کشتار دستهجمعی زد. این حادثه در خیابان مقدس اردبیلی، منطقه زعفرانیه تهران رخ داد. پسر خانواده که مردی میانسال و تحصیلکرده بود، به دلیل اینکه تصور میکرد مادر و خواهرانش قصد دارند ارثیه او را نادیده بگیرند، تصمیم گرفت تاحقش را انتقامجویانه پس بگیرد. اسلحه خرید و وقتی همه اعضای خانواده و وکیل خانوادگیشان به همراه قاضی شورای حل اختلاف دور هم جمع بودند، نقشهاش را اجرا کرد. اسلحه را بیرون کشید و ١٧ گلوله به سمت افراد خانواده خود و وکیل و نماینده شورای حل اختلاف شلیک کرد و پنج نفر را کشت.
در نمونهای دیگر، در سال ٩٠، نگهبان یک کارخانه وقتی همسر و دو فرزندش را در داخل یک خودرو بنز مدل بالا دید که مردی میانسال پشت فرمانش نشسته، به تصور اینکه همسر و فرزندانش به او خیانت کردهاند، با ضربات متعدد چاقو و میله آهنی آنها را کشت.
در سال ٩٢ در میدان شوش تهران جنایت وحشتناکی اتفاق افتاد. مردی جوان با همسرش درگیر شد، او را با چاقو به قتل رساند و دختر پنج سالهاش را از طبقه سوم خانه به بیرون پرتاب کرد.
١٨ آذر ماه سال ۱۳۹۳، یک قتل خانوادگی در خیابان پاسداران روی داد. مردی تحصیلکرده و مرفه، نامهای کوتاه نوشت و در آن از نداشتن احساس خوشبختی در خانوادهاش سخن گفت و با اسلحه، همسر و تنها دخترش را کشت و سپس با شلیک گلوله به زندگی خودش هم پایان داد.
بهمن ماه سال ۹۳، پروندهای در مورد تجاوز ناموسی در دادگاه استان ایلام در حال رسیدگی بود که بعد از مراحل قانونی، با اعلام تبرئه متهم از تجاوز، خانواده شاکی رأی را نپذیرفتند. چهار نفر که یکی از آنها زن شاکی پرونده بود، به متهم هجوم بردند و پس از اینکه او را با ضربات ساطور زخمی کردند، سرش را از تن جدا کردند.
محیط اجتماعی را یکی از اثرگذارترین عوامل و زمینههای بروز جرم شمردهاند. محیطهای شغلی، محیطهای تفریحی و میزان دسترسی افراد به شادیهای مفرح و فیزیکی، مسکن سالم، میزان دسترسی به امکانات آموزشی، وسایل ارتباط جمعی و مهاجرت و حاشیهنشینی، هر کدام میتوانند زمینهساز کاهش یا افزایش جنایت در یک جامعه باشند.
در کنار محیط اجتماعی، محیط اقتصادی هر جامعه هم در تأثیرگذاری بر جرم و ناهنجاری در سطح کلان تأثیر ویژه دارد.
فقر به عنوان یکی از بنیادیترین مشکلات زندگی انسان بسترساز انحرافات است. اثر فقر بر آسیبهای اجتماعی نکته تازهای نیست و ارتباط بین فقر با سرقت، قتل و اعتیاد، موضوع پژوهشهای مختلف قرار گرفته است.
بیکاری هم به عنوان یک عارضه اجتماعی باعث عدم استفاده از نیروی کار میشود و زمینهساز ایجاد فقر و نابرابریهای اقتصادی است.
به همه اینها باید محیط سیاسی را هم افزود؛ سیاست داخلی و خارجی، انقلاب و آشوب، جنگ، سیاستهای قانونگذاری و سیاستهای کیفری، هر کدام در کاهش یا افزایش میزان وقوع جرم در یک جامعه مؤثرند.
در کنار این عوامل اجتماعی، اقتصادی و سیاسی، محیط فرهنگی را نباید از یاد برد. در جرمشناسی، تمام جنبههای فرهنگی اجتماع شامل مذهب، آداب، رسوم، اخلاقیات، اعتقادات، نهادهای تعلیم و تربیت و …، در جرمافزایی یا کاهش آن در یک جامعه مؤثرند.
با این نگاه، جامعه ایران از هر نظر آماده جرم و جنایت است: قانون ناکارآمدی که خشونت را ترویج میکند، مشکلات اقتصادی ناشی از بیتدبیریهای دولتمردان، اثر تحریمهای بینالمللی، عوارض مدرن شدن جامعه بدون فراهم بودن بسترهای فرهنگی، نفوذ عمیق مذهب و تبلیغ ایدئولوژی رسمی به سود باورهای سنتی و بدوی.