پنجاه و هشتمین دوره  انتخابات ریاست جمهوری آمریکا به ایستگاه آخر رسید. انتخابات این دوره ریاست جمهوری آمریکا به دلایل متعددی ویژه و متفاوت بود. حضور دو کاندیدایی که هر کدام از دید اکثریت مردم آمریکا نامحبوب هستند، در صحنه نهایی انتخابات فضای نامشخصی را پدید آورد و سایه تردید تا دقایق آخر  رفتار رای دهندگان را تحت تاثیر قرار داده است.

us-vote

پدیده ترامپ

به سختی قابل تصور بود کسی مانند دونالد ترامپ بتواند انبوهی از چهره های شناخته شده حزب جمهوری‌خواه را در دوره مقدماتی انتخابات پشت سر  بگذارد. ترامپ رویکرد جدیدی را وارد سطح اول سیاست آمریکا کرد که با بهت و حیرت جهانی همراه بود؛ که کسی با ادبیات عوامانه، رویکرد نژاد پرستانه، برخورد های موهن، فقدان تجربه و مهارت سیاسی و با سابقه فعالیت‌های زرد تجاری، فرارهای مالیاتی و بدون فعالیت‌های معمول خیریه مدعی ورود به کاخ سفید  شود.

رقابت جدی سندرز

برنی سندرز نیز عملکردی فراتر از انتظار داشت و تا روز های آخر رقابتی سرسخت با کلینتون داشت و اجازه نداد نامزدی حزب دمکرات به راحتی بر پیشانی نخستین کاندیدای زن انتخابات ریاست جمهوری آمریکا قرار گیرد.

جنجال‌های بی‌سابقه

وجود بخش قابل ملاحظه‌ای از شهروندان مردد آمریکایی باعث شد تا تعیین سرنوشت انتخابات به روز های آخر کشیده شده و تقریبا پیش‌بینی ناپذیر شود. از سوی دیگر شکاف عمیق در حزب جمهوری خواه آمریکا نیز موقعیت بی‌سابقه‌ای را پدید آورد تا دونالد ترامپ کاندیدای این حزب تقریبا حمایت رهبران این حزب و بزرگان آن را به همراه نداشته باشد، اما در عین حال همچنان رقیبی قدرتمند برای  حریف دمکرات باشد که پشتیبانی یکپارچه  بزرگان این حزب و همچنین اکثر چهره‌های فرهنگی و هنری را پشت سر خود دارد.

سطح نازل مباحث مطرح در مناظره‌های انتخاباتی و شدت گرفتن حملات شخصی دیگر ویژگی این انتخابات بود که چهره آن را تیره ساخت. این انتخابات گسل‌های اجتماعی و سیاسی و شکاف‌های مذهبی، نژادی و جنسیتی در جامعه آمریکا را فعال کرده و تاثیرات آن در روز انتخابات به پایان نمی‌رسد و فضای دو قطبی بعد از انتخابات ادامه خواهد داشت.

فضای دو قطبی جامعه آمریکا در کنار دوگانه طرفداران دو حزب دمکرات و جمهوری خواه نیز صحنه انتخابات را متاثر ساخته است.

یک طرف میدان با تکیه بر زنان، سیاه پوستان، هیسپنیک‌ها، جوانان و قشر نخیه جامعه، خواهان پیروزی هیلاری کلینتون است. اما طرف دیگر میدان به پشتوانه مردهای سفید پوست، نیروی کاری یقه آبی و عملیاتی، افرادی با سطح تحصیلات پایین‌تر و منتقدان جریان مسلط بر حکومت آمریکا در واشنگتن دی سی، هولیگان‌ها و رد نک‌ها از ترامپ حمایت می‌کنند.

حساسیت بیشتر جهانی و حضور پر رنگ روسیه در انتخابات آمریکا، بعد بین‌المللی برجسته آن در مقایسه با ادوار گذشته را نمایان ساخته است.

وضعیت متغیر آرایش انتخاباتی در هفته آخر

انتشار فیلم رسوا کننده اظهارات جنسی دونالد ترامپ  و برتری نسبی کلینتون در مناظره اول اگرچه باعث شد تا سه هفته باقی مانده به  روز انتخابات  کلینتون چندان فاصله از ترامپ بگیرد که نوید بخش پیروزی بزرگی باشد، اما این تاثیر گذرا بود و ترامپ توانست با موفقیت بحران را از سر گذارنده و دوباره در نظرسنجی‌ها به کلینتون نزدیک شود. مومنتوم ترامپ اگرچه تا حدی همزمان با اطلاعیه رئیس اف‌بی‌آی در خصوص بررسی مجدد ایمیل‌های هیلاری کلینتون همراه شد، اما در واقع به میزان زیادی متاثراز آن نبود. در اغلب نظرسنجی ها اکثریت پاسخ دهندگان اعم از موافق و مخالف گفته‌اند این موضوع تاثیری در رای دادن انها ندارد.

همچنین مومنتوم ترامپ پیش از اعلام این خبر آغاز شده بود. به نظر می‌رسد تصمیم برخی از رای‌دهندگان جمهوری‌خواه در پایان دادن به تردید و حمایت از ترامپ باعث شد تا موقعیت او در هفته پایانی انتخابات با رشدی غیر منتظره همراه شده و فاصله‌اش با کلینتون را کاهش دهد. انتشار مدارکی از سوی ویکی‌لیکس و اثبات تفاوت بین مواضع ظاهری و خصوصی هیلاری کلینتون در برخی حوزه‌ها و جانبداری مسئولان حزب دمکرات از هیلاری در برابر سندرز نیز در متزلزل شدن موقعیت کاندیدای حزب دمکرات امریکا اثر گذار بود. برای درک تغییر سریع وضعیت ترامپ کافی است توجه شود که در ۱۹ اکتبر Real Clear Politics از معتبرترین نهاد های دیده بان انتخابات در آمریکا تعداد آرای الکترال کلینتون و ترامپ را به ترتیب ۳۳۳و ۲۰۵پیش‌بینی کرده بود که حاکی از برتری چشمگیر کلینتون در انتخابات بود. اما اکنون این نسبت به ۲۷۳ در برابر ۲۶۵ کاهش یافته است.

در سه روز آخر انتخابات، مومنتوم ترامپ آهنگ کاهشی پیدا کرد و کلینتون دوباره توانست فاصله اش را به میزان اندکی افزایش دهد. نامه جدید  رئیس اف‌بی‌آی به کنگره مبنی بر عدم وجود عناوین مجرمانه در سری جدید ایمیل‌های کلینتون و بسته شدن مجدد این پرونده نیز وضعیت را به نفع هیلاری کلینتون تغییر داد. البته تاکید ترامپ مبنی بر اعمال نفوذ در این پرونده دریچه‌ای به روی این واقعیت است که موضوع ایمیل‌ها وزن زیادی در تصمیم رای‌دهندگان آمریکایی ندارد. اما اهمیت روانی و سیاسی  موضع گیری جدید اف‌بی‌آی، خروج ستاد کلینتون از موقعیت دفاعی در روز آخر تبلیغات انتخاباتی است. تلاش همه جانبه باراک و میشل اوباما در کنار دیگر رهبران حزب دمکرات و بخشی از چهره‌های شاخص هنری آمریکا و هشدار آنها در خصوص ریاست جمهوری ترامپ نیز در بهبود نسبی وضعیت کلینتون نقش قابل اعتنایی را بازی می‌کند.

در ۲۴ساعت قبل از انتخابات ریاست جمهوری آمریکا، هیلاری کلینتون در رقابت شانه به شانه با دونالد ترامپ کماکان در سطح ملی برتری دارد و در نظر سنجی‌های جدید برتری او بین ۱ تا ۷درصد تخمین زده می‌شود. اما با توجه به اینکه نظر سنجی‌ها معمولا درصد خطای ۲ تا ۴درصدی دارند، و همچنین فاصله نزدیک رقابت‌ها، این برتری شکننده است و تضمینی برای موفقیت در روز انتخابات نیست. تنها مسیر هموارتر او برای پیروزی را بازتاب می دهد. هیلاری کلینتون در روز آخر تبلیغات انتخاباتی توجهش را از تقاضا برای رای به دعوت به وحدت و امید تغییر داده و سعی می‌کند تصویری از کاندیدای پیروز  از خود در عرصه عمومی ترسیم نماید.

نرخ مشارکت

نرخ مشارکت فاکتور مهمی در انتخابات است . هر چه رای دهندگان آمریکایی بیشتر در انتخابات شرکت کنند، شانس پیروزی کلینتون بیشتر می‌شود. نمودار زیر نرخ مشارکت در انتخابات های اخیر ریاست جمهوری آمریکا را نشان می‌دهد.

nemoudar-1

نرخ مشارکت فاکتور مهمی در انتخابات است . هر چه رای دهندگان آمریکایی بیشتر در انتخابات شرکت کنند، شانس پیروزی کلینتون بیشتر می‌شود. نمودار زیر نرخ مشارکت در انتخابات های اخیر ریاست جمهوری آمریکا را نشان می‌دهد.

در این دوره تقریبا ۲۳۲ میلیون نفر می‌توانند رای بدهند. این آمار در مقایسه با دوره قبل ۱۶ ملیون افزایش یافته است. در این دوره انتظار می‌رود نرخ مشارکت بیشتر از سال ۲۰۱۲ باشد اما رسیدن آن به حدنصاب سال ۲۰۰۸معلوم نیست، اما اگر چنین شود، پیروزی کلینتون تقریبا قطعی خواهد شد.

رای‌های اولیه

طبق قانون انتخابات آمریکا در برخی ایالت‌ها رای دهندگان می‌توانند به دلیل عدم امکان رای دادن در روز انتخابات، زود تر برگه رای را دریافت کرده و به کاندیدای مورد نظر شان رای دهند. تا یک روز مانده به انتخابات بیش از ۴۳ میلیون نفر در ۲۳ ایالت رای‌ داده‌اند که طبق برآورد خبرگزاری آسوشیتدپرس تا آغاز انتخابات به ۵۰ میلیون می‌رسد و این یعنی عبور از حد ۳۵ تا ۴۰درصد کل آرای محتمل این دوره از انتخابات. این رقم در مقایسه با قبل ۴ میلیون رشد را نشان می‌دهد.

اگرچه تا پیش از شمارش آراء در روز انتخابات، سهم کاندیدا ها از رای‌های اولیه اعلام نمی‌شود، اما برخی از ایالت‌ها آمار  وابستگی حزبی رای دهندگان را منتشر می‌کنند. تا کنون معلوم شده است که درصد رای‌دهندگان هیسپنیک در مقایسه با گذشته افزایش یافته  اما رای آفریقایی تبارها کاهش داشته است. اگر این روند در  انتخابات سراسری نیز تکرار شود عامل اول به نفع کلینتون و دومی به ضرر او تمام می‌شود. اما از آنجا که جمعیت لاتین تبارها از آفریقایی تبارها بیشتر است، می‌توان نتیجه گرفت که افزایش سهم اقلیت‌های نژادی به نفع کلینتون تمام خواهد شد. کلینتون در سطح کلی آراء اولیه برتری ۹درصدی بر ترامپ دارد اما این برتری در همه ایالت های یادشده صدق نمی‌کند.

جدول زیر نتایج تخمینی رای‌های اولیه را نشان می‌دهد.

nemoudar-2

علی رغم برتری کم دامنه دموکرات‌ها اما وجود آمار قابل اعتنای مستقل‌ها و فاصله کم آرای دو حزب، نشانگر مزیت ویژه‌ای نیست.

سناریو های محتمل

برای درک بهتر سناریو های موجود توجه به نمودار زیر روشنگر است. رنگ آبی پر رنگ، مربوط به ایالت‌هایی است که پیروزی کلینتون در آنها قطعی به نظر می‌رسد. رنگ قرمز تیره ایالت‌هایی هستند که ترامپ در آنها برتری مسلم دارد. رنگ آبی کم‌رنگ ایالت‌هایی را نشان می‌دهد که کلینتون در آنها برتری شکننده و قابل تغییر دارد. رنگ صورتی ایالت‌های مشابه برای ترامپ را نمایان می‌سازد. سرانجام رنگ خاکستری معرف ایالت‌هایی است که از ایالت‌های سیال (سوئینگ) هستند و وضعیت نامشخصی دارند. کاندیدایی که در هر ایالت برنده می‌شود، تمامی دلگیت‌های آن را از خود می‌سازد. حدنصاب برای ورود به کاخ سفید دریافت ۲۷۰رای الکترال از مجموع ۵۳۸ عدد است.

بررسی نمودار روشن می‌سازد که رای‌های الکترال تفریبا تضمین شده کلینتون و ترامپ در پیش از انتخابات به ترتیب ۱۸۹ و ۱۴۴ است.

nemoudar-3

هیلاری در ایالت‌هایی برتری خفیف و شکننده دارد که ۵۴دلگیت را تشکیل می‌دهند. اما تعداد رای‌های الکترال ایالت‌هایی که ترامپ در  آنها  برتری کوچک و قابل تغییر دارد، ۴۶ مورد است. شمار رای‌های الکترال ایالت‌های سیال و نامشخص نیز ۱۰۵ عدد است.

  • سناریوی اول، پیروزی عادی کلینتون

در این سناریو کافی است روند کنونی نظر سنجی‌ها در روز انتخابات هم حفظ شده و مومنتوم ترامپ نیز به صورت کامل متوقف گردد. مسیرهای متعددی برای تحقق این سناریو وجود دارد که باعث می‌شود رای‌های الکترال کلینتون در طیف بین ۲۷۲ تا ۲۹۸ قرار بگیرد. نمودار زیر پیروزی ناپلئونی کلینتون را در این حالت نشان می‌دهد که حتی با از دست دادن رای‌های الکترال فلوریدا، اوهایو، نوادا و آیوا باز می‌تواند با کسب ۲۷۲ رای الکترال در رقابتی خیلی نزدیک با ترامپ به کاخ سفید راه یاید. منتها در این حالت باید در تمامی ایالت‌هایی که برتری خفیف در آنها دارد پیروز شده و در  ایالت‌های نیو همپشایر و کلرادو نیز از ترامپ پیشی بگیرد.

در این خصوص نظرسنجی مشترک  شبکه خبری ان بی سی و موسسه پیمایش افکار عمومی مانکی قابل توجه است که در حد فاصل ۳۱ اکتبر تا۶ نوامبر از یک نمونه تقریبا ۷۲ هزار نفری نظرسنجی کرده‌اند. نتیجه آن برتری ۶درصدی کلینتون در سطح فدرال است و خطای نظرسنجی نیز یک درصد است.

nemoudar-4

  • سناریوی دوم، پیروزی بزرگ کلینتون

این سناریو حالتی را در بر می‌گیرد که افراد مردد در  دقایق آخر تصمیم بگیرند در انتخابات شرکت کنند و بدین ترتیب وضعیت ویژه و متفاوتی را در روز انتخابات خلق کنند. اگر رای‌های مردد که فکر می‌کنند فرق فارقی بین کلینتون وترامپ وجود ندارد، به میدان بیایند، آنگاه هیلاری کلینتون می‌تواند پیروزی تاریخی با بیش از ۳۱۰ رای الکترال را بدست آورد.

رای‌های مردد در یک تقسیم بندی کلی به دو دسته تقسیم می‌شوند. نخست نیرو های چپ و سوسیال لیبرال طیف دمکرات‌ها، جوانان و نیرو‌های تحصیل کرده و آوانگاردی هستند که می‌پندارند دردسرهای ریاست جمهوری کلینتون کمتر از ترامپ نیست. دسته دوم، رای دهندگان جمهوری‌خواه مخالف ترامپ هستند که بین رای ندادن و رای به هیلاری در شک و تردید به سر می‌برند.

حضور این دو دسته در روز انتخابات با بالابردن نرخ مشارکت ،کفه ترازوی صندوق‌های رای را به نفع کلینتون بالا می‌برد.

نمودار زیر حالتی که کلینتون پیروزی بزرگ و تاریخی با کسب ۳۲۴ رای الکترال را به نمایش می‌گذارد:

nemoudar-5

  • سناریوی سوم، پیروزی دونالد ترامپ

اگرچه ترامپ مسیر سختی برای پیروزی دارد اما احتمال ورود او به کاخ سفید ناشدنی نیست. در واقع اگر در روز انتخابات مومنتوم او دوباره به جریان بیفتد و روند صعودی پیدا کند و خطای نظر سنجی‌ها نیز  فاصله اندک کلینتون با او در ایالت‌های نامشخص را پوشش دهد، آنگاه ترامپ برنده انتخابات خواهد شد.  چند مسیر برای پیروزی ترامپ به صورت بالقوه وجود دارد. برخی از آنها مشمول حالتی هستند که هیچیک از کاندیداها نتوانند حدنصاب لازم را کسب کنند و تصمیم‌گیری به کنگره منتقل شود. در آن صورت، اگرچه وضعیت پیچیده‌ای بوجود می آید، اما از  آنجا که هر ایالت فقط یک رای خواهد داشت، شانس پیروزی ترامپ بالا است.

نمودار زیر حالتی را که ترامپ می‌تواند در انتخابات با کسب ۲۷۳ رای الکترال پیروز شود نشان می‌دهد. او نیاز دارد علاوه بر ایالت‌هایی که میت رامنی کاندیدای حزب جمهوری خواه در انتخابات سال ۲۰۱۲ برد، رای‌های الکترال ایالت های فلوریدا، کلرادو، کارولینای شمالی، آیوا،اوهایو و نیوهمپشایر را نیز از آن خود سازد.

nemoudar-6

در مجموع به صورت قطعی نمی‌توان گمانه‌زنی کرد، اما شانس هیلاری کلینتون برای اینکه نخستین رئیس جمهور زن آمریکا شود به طور نسبی اندکی بیشتر است اما تضمینی برای تحقق این رویداد تاریخ‌ساز وجود ندارد. ترامپ تا دقیقه ۹۰ رقیبی جدی است که شانه به شانه او حرکت می‌کند.

انتخابات ریاست جمهوری آمریکا در چنبره تعلیق