درگیری بین عربستان و ایران بعد از اعدام‌های دسته‌جمعی در پادشاهی وهابی و حمله به سفارت سعودی در تهران از منظر اقتصادی هم تشدید شده است. ریاض اعلام کرد ارتباط‌های پروازی و تجاری قطع خواهند شد و هم‌پیمانان وفادار به ریاض و بیش از همه بحرین، امارات متحده عربی، کویت و سودان ارتباط‌های دیپلماتیک خود با ایران را کاهش دادند. اما تمام این اقدامات در مقایسه با جنگ نفتی تمام عیار و پیشگیرانه عربستان بی‌اهمیت است. جنگی که از سال گذشته علیه ایران آغاز شده و خطر تشدید آن نیز وجود دارد.
جنگ اقتصادی تمام عیار
نگرانی ریاض دقیقا همان چیزی‌ست که تهران و بخشی از کشورهای غربی به آن امید بسته‌اند: بهبود سریع اقتصاد ایران به دنبال توافق هستهای به کمک رفع تحریم‌های اقتصادی و سرمایه‌گذاری‌های جدید. اطلاعیه‌های شرکت‌های اروپایی و آمریکایی امیدواری یادشده را تایید می‌کنند به نظر می‌رسد که نگرانی‌های ریاض بی‌دلیل نباشد: وقتی که ایران تحت تحریم‌های اقتصادی، امکان تاثیرگذاری در دو جنگ نیابتی سوریه و یمن را داشت، بعد از حمایت‌مالی بیشتر از اسد و حوثی‌ها چه اتفاقی خواهد افتاد؟
عربستان سعودی، بزرگترین تولیدکننده نفت خام بعد از آمریکا، می‌خواهد آٰرزوهای ایران را در نطفه خفه کند. از یک سال پیش تا کنون سعودی‌ها بازارها را آشکارا غرق در نفت کرده و موجب سقوط بهای آن شده‌اند، امری که به ویژه به کشورهای دارای ساختارهای ضعیف مانند روسیه آسیب رسانده است. تابستان ۲۰۱۴ یک بشکه نفت برنت ۱۰۰ دلار ارزش داشت، این میزان در هفته اول سال ۲۰۱۶ حدود ۳۶ دلار بود و روند نزولی با توجه به کاهش تقاضای چین میتواند ادامه داشته باشد. از ژانویه ۲۰۱۵ ریاض روزانه ۱۰ میلیون بشکه نفت استخراج می‌کند و بهای نفت در حال نزدیک‌شدن به بهای نازل ۲۵ دلاری سال ۲۰۰۴ است.
بازی با آتش
آمادگی آشکار سعودی‌ها که حاضرند برای تضعیف ایران، در ابعادی وسیع متضرر شوند، از اعتماد به نفس آنها نشان دارد. حاکمان ریاض فکر می‌کنند که به اندازه کافی قدرت و پشتوانه دارند تا از پس یک درگیری طولانی برآیند اما به احتمال زیاد این یک خطای محاسباتی‌ست.
تاکتیک عرضه نفت ارزان برای تضعیف کمپانی‌های نفتی آمریکایی رقیب که از روش استخراج «فراکینگ» استفاده می‌کنند، میتواند بسیار هزینه‌ساز باشد. به گزارش بانک مرکزی عربستان سعودی، کاهش درآمدهای نفتی موجب کاهش ذخیره ارزی ۷۴۲ میلیارد دلاری در اکتبر ۲۰۱۴ به ۶۴۸ میلیارد در اکتبر ۲۰۱۵ شده است. کسری بودجه این کشور در پایان سال ۲۰۱۵ بالغ بر ۲۰ درصد تولید ناخالص ملی بود. طبق گمانه‌زنی صندوق بین‌المللی پول در صورت عدم تغییر روند نزولی بهای نفت، ذخایر ارزی عربستان تا پنج سال آینده به پایان می‌رسند.
کشوری که تا چندی پیش ۹۰ درصد درآمدهای آن بر فروش تولیدات نفتی بنا شده بود، نمی‌تواند به طور نامحدود از «استراتژی دامپینگ» استفاده کند. برای یک بودجه متوازن در سال‌های ۲۰۱۴ و ۲۰۱۵ بهای مطلوب نفت (BEP, break-even point) می‌بایست حدود ۱۰۰ دلار برای هر بشکه باشد، ضرر کنونی نفت ۳۶ دلاری برای بودجه عربستان هنگفت است. تنش‌های فزاینده کنونی بر بازار بیمه مبادلات تجاری این کشور تاثیر گذاشته و بعد از حمله به سفارت عربستان در تهران بیش از ۱۵ درصد به نسبت هفته قبل از آن افزایش یافته است.
طبق گزارش الجزیره، ملک‌سلمان به وزیر دارایی دستور داده است که پروژه‌های جدید زیرساختی و خرید خودرو و مبلمان را فعلا تعطیل کند. از طرف دیگر اقتصاد ایران با ظرفیتی عظیم در حالت شتاب‌گیری‌ست. تنها در جنوب غربی این کشور ۶۰ میلیارد بشکه نفت در انتظار استخراج هستند، ایران میلیون‌ها دلار برای نگهداری زیرساخت‌‌های مورد نیاز این بخش هزینه می‌کند. طبق اطلاعیه شرکت ملی نفت ایران، قرار بر افزایش تولید روزانه نفت از ۳،۳ به چهار میلیون بشکه طی ماه ژانویه است. در خلیج فارس، یکی از بزرگترین میدان‌های گازی جهان قرار دارد که ایران و قطر مالک آن هستند. تنها در بخش مربوط به ایران ۱۴ بیلیون مترمکعب گاز طبیعی موجود است.
غول خفته؟
موضوع یادشده اما منجر به یک جهش اقتصادی عظیم نخواهد شد. در صورت موفقیت ایرانی‌ها در افزایش استخراج و در بهترین حالت، درآمدها به حد نفت ۱۰۰ دلاری می‌رسد. در صورتی که امارات متحده عربی تحت فشار سعودی‌ها دست به تحریم اقتصادی بزند، ایران دچار مشکلاتی خواهد شد. اهمیت موضوع در این است که امارات در ۱۵ سال گذشته تبدیل به مهمترین شریک تجاری ایران شده است. ارزش صادراتی کالاهای غیرفسیلی به ایران بالغ بر ۱۱،۵ میلیارد دلار است. در حالی که صادرات کشورهای خلیج فارس میزان قابل توجهی دارد، واردات از ایران بسیار محدود و تنها پنج درصد مجموع صادرات به این کشور را تشکیل می‌دهند. شیوخ خلیج فارس که با سراسر جهان تجارت دارند، به راحتی توقف وارادت از ایران را تحمل خواهند کرد.
پرونده ویژه رادیو زمانه: تهران و ریاض؛ از جنگ سرد تا زورآزمایی دیپلماتیک
هرچند ترس از رنسانس همسایه پرجمعیت مجاز است، اما اینکه استراتژی تهاجمی عربستان سعودی به نتیجه مورد نظر خواهد رسید یا نه، سوال‌برانگیز است. اما مطمئنا در آغاز وقفه‌ای در دستیابی به جهش اقتصادی موعود ایرانی‌ها ایجاد خواهد شد.
متخصصان امر تایید می‌کنند که ایران با جمعیتی جوان و بالنسبه خوب آموزش‌دیده، تنوع امکاناتی به مراتب بهتری از عربستان دارد. کافی‌ست فقط به ظرفیت فرهنگی-روشنفکری تهران فکر کرد که ریاض، مکه یا مدینه چیزی برای ارائه در مقابل آن ندارند. برای اروپایی‌ها ایران از نظر فرهنگی آشنا‌تر است تا یک سلطان‌نشین با فرهنگ دافعانه، سخت‌گیرانه و غریبه وهابی. با وجودی که حقوق بشر نیز در ایران به طور گسترده‌ای زیر پا گذاشته میشود و هم‌جنس‌گرایان اعدام می‌شوند، اما به نظر می‌رسد غربیها تمایل بیشتری به تجارت با رژیم ملاها داشته باشند.
منبع: نویه‌تسورشر‌تسایتونگ
نفت در سال ۲۰۱۴ . ۲۵ دلار نبود!
—
زمانه – با سپاس از شما. اشتباه تایپی بود. سال ۲۰۰۴ شده بود و ۲۰۱۴. تصحیح شد.
reza nezami / 12 January 2016
اولا 540 هزار میلیارد ریال بدهی دولت به بخش خصوصی و دوم انکه نفت 30 دلار ارزش سرمایه گذاری برای هیچ کشور غربی را در تاسیسات نفتی ایران و هیچ کشوری را نخواهد داشت و هیچ جهشی منتظر ایران نیست سوم آنکه دولت وقتی توان پرداخت حقوق کارمندان خود و یارانه ها را ندارد 5 که هیچ یک سال هم برای شورش عمومی زیاد است و چهارم که مهمترین وجه مساله نفتی است استخراج ارزان تر نفت در عربستان و گرانتر در ایران است یعنی نفت 25 دلار ارزش استحصال در چاههای معدودی در ایران را دارد ولی در عربستان وضعیت فرق می کند و پنجم روی دیگر سکه است که این کاهش قیمت نفت امریکا و واروپا را بیشتر تهدید می کند و ان خود اهرمی بر جمهوری اسلامی خواهد بود و ششم فساد گسترده در ایران است که در ضعف مالی دولت شدیدتر خود را نشان خواهد داد
ali / 12 January 2016
اینکه مملکت ایران غولی خفته است، شکی نیست. اما با دمپینگ عربها به جایی نمی‌رسند. این نشان میدهد که دمشان در دست چه کسانیست…(پس از توافق هستهای با ایران).
اما انسان این نوشته را محک میزند. کمی دلخوش کنان است. لطفا از این به بعد واضح کنید متخصصان امر چه کسانی هستند. با اسم.
سپس لطفا واضح کنید در نوشته‌های آتی که منظورتان از غربیها کیست؟ کدام کشور و کدام سیاست. سیاست قالب غرب اگر خواهان معامله با هر کشوری باشد، برای بازارهای خودشان است، مساله فرهنگ امری کاملا جداست. در غرب عموما فرهنگ‌های ملتها همواره تمسخر آمیز جلوه داده میشود. در نتیجه می‌توان به راسیسمی نهفته در کشورهای غربی (فرانسه، آلمان، آمریکا، انگلیس و و و) پی برد که هیچ زمان بحث پا گرفتن و پیشرفت کشورها در نظرشون نیست. (بهترین مثل: اینان همواره طرفدار پوزِ کمک به آفریقا هستند، آن هم در حد یه لقمه نون نه ساختاری) و این طبیعیست زیرا همچی بر پایه اقتصادِ رقابتی عمل می‌کند که سیستم خودشان است. بنا برین لطفا در نوشتن مطالب نخود را با کیشمیش قاطی نکنید. خیلی متشکرم از زحمات شما.
آرش / 12 January 2016
شیخ حسن کردمیهن که مدیریت مؤسسه فرهنگی دینی بهشت را برعهده دارد، در سخنانی در جمع جوانان مذهبی، با اشاره به اینکه «ما مخالف حمله به سفارت انگلیس بودیم. اما سفارت عربستان متفاوت است!!»،
وی می افزاید: «چون شما میدان را خالی کردید و به جای جهت‌دهی، خالی کردند و به توصیه‌های فانتزی عمل می‌کنند که اثر ندارد… من حتی اگر مخالف آتش کشیدن سفارت باشم، امروز می‌گویم که حمله بچه‌ها به سفارت فواید خوبی داشته است که بسیار زیاد بوده است.»
کردمیهن که مشهور به حرف‌های تند سیاسی در میان هیئتی‌هاست، هیئتی به نام سیده زینب دارد و به محمدباقر قالیباف شهردار تهران نیز نزدیک است
naseem / 12 January 2016
حماقت احمق ها دیگران را خیلی بیش از خودشان زجر میدهد.
رحمن کریمیان / 12 January 2016
از خوش بینی بیش از حد به شکوفایی اقتصادی جمهوری اسلامی بعد از لغو تحریم ها مشخصه که بعضی از غربی ها دید واقع گرایانه ای نسبت به ایران ندارن ، اقتصاد جمهوری اسلامی بیش از تصور غربی های خوش خیال ، در فساد و مشکلات ساختاری دست و پا می زند . در بهترین حالت اقتصاد ایران میتواند به چیزی که قبل از تحریم ها بوده نزدیک شود …
آرش / 12 January 2016
سقوط قیمت نفت میتواند به تخفیف تروریسم اسلامی کمک کند. عربستان سعودی، قطر، دوبی قادر نخواهند بود که تروریسم سنی را توسعه داده و ایران هم ناتوان از بسط هر چه بیشتر تروریسم شیعه خواهد شد. غرب با توسعه منابع انرژی باید بی نیاز از نفت خاورمیانه شده و تمام ارتباطات سیاسی، تجارتی، مالی،…….خود را با کشورهائی که در تروریسم دست دارند قطع کند و تا دیر نشده فرهنگ و تمدن خود را از هجوم و اشغال حفظ کند.
Behrouz / 14 January 2016