چهارشنبه، ۲۰ مه نمایشگاه نقاشی‌های پرستو فروهر، هنرمند سر‌شناس ایرانی در گالری هینترلند در شهر وین در اتریش گشایش پیدا کرد. این آثار روی کاغذ دست‌ساز و با استفاده از رنگ الیاف کاغذ پدید آمده است.

از مجموعه «رد آب»، اثر پرستو فروهر، برش لیزر و کاغذ رنگی
از مجموعه «رد آب»، اثر پرستو فروهر، برش لیزر و کاغذ رنگی

پرستو فروهر این‌بار در نمایشگاه «کاغد در رنج» به موضوع متفاوتی پرداخته است: غرق شدن پناهجویان در آب‌های دریای مدیترانه.

۱۲ مه ۲۰۱۵، هشت روز پیش از برگزاری نمایشگاه «کاغذ در رنج» خبرگزاری‌های جهان گزارش دادند که ۷۰۰ پناهجو در آب‌های مدیترانه غرق شده‌اند. سازمان ملل احتمال داده بود که تعداد غرق‌شدگان بیش از ۷۰۰ نفر باشد. یکی از پناهجویان جان‌به در برده از این سانحه به خبرگزای «آنسا» گفته بود که ۹۵۰ پناهجو که در بین آنان ۴۰ تا ۵۰ کودک هم بود، در کشتی‌ای که غرق شد حضور داشتند.

در ۱۴ آوریل سال جاری، ۴۰۰ پناهجوی دیگر در آب‌های مدیترانه غرق شدند. در سال ۲۰۱۵ بنا به آماری که سازمان بین‌المللی مهاجران منتشر کرده است، تعداد پناهجویان غرق شده ۳۰ برابر سال گذشته است.

در پس این آمارهای تکان‌دهنده سرنوشت‌هایی نهفته است: انسان‌هایی و رنج‌هایی. پرستو فروهر در نمایشگاه «کاغذ در رنج»، در پیش‌زمینه آبی دریاها، رنج کشتی‌شکستگان را به تصویر درآورده است. برخلاف آثار پیشین او درباره خشونت در ایران، این‌بار نقش‌ها درشت‌ترند.

پرستو فروهر:

تقابل بین نگاه اول و نگاه دوم مسأله من است. اندازه فیگورها بزرگ‌تر یا کوچک‌تر از آثار قبلی من نیست. در اینجا هم مخاطب را دعوت می‌کنیم به نگاه دقیق‌تر. وقتی از دور نگاه می‌کنیم نوعی از حرکت موج‌مانند را می‌بینیم. جلوتر که می‌رویم فیگورها مشخص می‌شوند. آن‌ها حالت سقوط دارند.

چند اثر از پرستو فروهر در نمایشگاه «کاغذ در رنج» در گالری هینترلند در وین

[metaslider id=220185]

نشریه «لتر انترناسیونال» در شماره ۱۰۸ خود خاطرات مستند یک پناهجوی آفریقایی کشتی‌شکسته را منتشر کرده است. «عمرو مامان ربیو» هم مانند هزاران پناهجوی آفریقایی قصد داشت از دریای مدیترانه خود را به ساحل امنی برساند.

عمرو مامان ربیو، پناهجوی آفریقایی:

[بعد از آنکه کشتی ما غرق شد] من روی تخته سنگی به خود آمدم و متوجه شدم که تنها کسی نبودم که نجات پیدا کرده‌ام. سه نفر دیگر از گروه ما هم در اثر اتفاقی که به معجزه شباهت داشت، جان به در برده بودند و حالا روی این تخته‌سنگ سرنوشت ما را به هم پیوند داده بود. ما از درماندگی می‌گریستیم.

عمر مامان ربیو را نجات می‌دهند، لباس زندانیان را که شماره ۱۱۰۱۱۰ بر آن نقش بسته به او می‌پوشانند و او را به سلولی می‌افکنند. سقوط یک واهمه نیست. گاهی یک حقیقت است. در آثار پرستو فروهر مثل این است که انسان‌ها غرق نمی‌شوند، سقوط می‌کنند.

پرستو فروهر:

وقتی از نزدیک تابلوها را می‌بینیم مثل این است که دریچه‌ای گشوده می‌شود و ما را وامی‌دارد به فکر کردن به غرق شدن و سقوط کردن. سقوط در جهنم و دست‌هایی که در آرزوی بهشت به هوا رفته است. کارهای من مربوط به ایران هست، اما محدود به ایران نیست. معضل خشونت، معضل شکنجه صرفاً ایرانی نیست.

در سال‌های دهه ۱۳۶۰ تلاش برای فرار از ایران یکی از مهم‌ترین درونمایه‌های آثار ادبی و هنری بود. رمان‌ها و داستان‌هایی نوشته شد و به تاریخ «ادبیات تبعید» راه پیدا کرد و ماندگار شد.

ملیحه تیره‌گل، پژوهشگر ادبی:

«پرندگان مرز» گردآورده و تألیف دکتر بهرام محیط (۱۳۸۲/ ۲۰۰۳)، و کتاب دو جلدی‌ «گریز ناگزیر»، به کوشش میهن روستا، مهناز متین، سیروس جاویدی، و ناصر مهاجر (۱۳۸۷/ ۲۰۰۸) را در این زمینه آثار معتبری می‌دانم. چرا که این دو اثر مجموعاً، خاطرات گریز ۴۰ تن از گریزندگان را در خود جا داده‌اند. تصویر عینی و ذهنی‌ گریز، به عنوان یکی از درون‌مایه‌های کتاب دو جلدی‌ «خشت و خاکستر» – خاطرات میرزا آقا عسگری (مانی) – نیز به زیبائی ترسیم شده است. در قلمرو «آفرینش‌های ادبی»، می‌توان- فقط به عنوان نمونه‌هائی در این زمینه- به آثاری از منصور خاکسار، ژاله اصفهانی، سعید یوسف، محمود فلکی، جواد طالعی (در ژانر شعر)، مهری یلفانی، نسیم خاکسار، حسین دولت‌آبادی، ساسان قهرمان، (در ژانرهای داستان)، اشاره کرد. اما داستان بلندِ «پایان یک عمر»، نوشته‌ زنده‌ یاد داریوش کارگر، در خوانش من، اثر برگزیده‌ای در این قلمرو شناسائی می‌شود. چرا که، کل زندگی‌ راوی در مسیر گریز پاره پاره می‌شود، تا تمامی‌ جلوه‌های ذهنی‌ فرار یک جا، ‌به زیبائی و به کمال، در رابطه با انگیزه‌های گریز، به عرض تاریخ ادبیات فارسی در تبعید برسد.

پیش از این پرستو فروهر مجموعه‌های متعددی آفریده است: «هزار و یک روز»، «نشانی خانه»، «رنگ‌های نام من»، «پروانه»، «اسلیمی» و «پاییز ایران» فقط گوشه‌ای از مجموعه‌های این هنرمند ایرانی‌ست.

در همین زمینه:

پرستو فروهر: به خانه پدر و مادرم دستبرد زده‌اند

پرستو فروهر: تعرض به خانه پدر و مادرم یادآور فاجعه قتل آنان است