نماینده مقیم سازمان ملل در ایران روز دوشنبه ۱۳ بهمن ماه در مراسم روز جهانی تالاب‌ها در دانشگاه زابل گفته است که «هامون»، سهمی از روز جهانی تالاب‌ها ندارد. خبرگزاری ایرنا می‌نویسد بر اساس برآوردهای صورت گرفته، ۸۰ درصد تالاب‌های ایران در وضعیت بحرانی قرار دارند.
گری لوییس، نماینده مقیم سازمان ملل در ایران که در مراسم روز جهانی تالاب‌ها در ایران در کنار هامون حاضر شده بود، گفت: «در سفر ۲۰ سال پیش من به زابل، وضعیت تالاب هامون با اوضاع فعلی آن بسیار متفاوت بود اما هم اینک هیچ آثاری از آن دوران شادابی و سرزندگی هامون در منطقه وجود ندارد.»
به گفته او، تالاب هامون با آن همه زیبایی از بین رفته است. لوییش علت حضور خود را در این منطقه، تلاش برای احیای تالاب بین‌المللی هامون و همگرایی بین همه برای نجات هامون دانسته است.
در مراسم روز جهانی تالاب‌ها که با حضور معصومه ابتکار، رییس سازمان حفاظت محیط زیست و نماینده مقیم سازمان ملل در ایران برگزار شد، سفیر افغانستان و سفیر آلمان نیز حضور داشتند.
روز جهانی تالاب‌ها برای اولین بار در سال ۱۹۹۷ جشن گرفته شد. پیش از آن، در دوم فوریه ۱۹۷۱ /۱۳ بهمن ۱۳۴۹، کنوانسیونی با هدف حفاظت از تالاب‌های دنیا در رامسر ایران به تصویب رسید. این معاهده از قدیمی‌ترین معاهده‌های زیست محیطی دنیاست و به علت اینکه در شهر رامسر منعقد شده، به همین نام مشهور است.
این معاهده، ۱۵۸ کشور عضو را ملزم به تعیین و حفظ تالاب‌های مهم بین المللی و تشویق به استفاده خردمندانه از آن‌ها به خصوص برای فراهم ساختن زیستگاهی برای پرندگان آبزی می‌کند.
بر اساس آمار سال ۲۰۰۸، بیش از ۱۷۰۰ سایت (تالاب) با مساحت کل حدود ۱۵۰ میلیون هکتار در این کنوانسیون به ثبت رسیده‌اند.
بحران در ۸۰ درصد تالاب‌های ایران
همزمان، خبرگزاری ایرنا گزارش داده که بر اساس برآوردهای صورت گرفته، ۸۰ درصد تالاب‌های ایران در وضعیت بحرانی هستند یا در معرض خطر بسیار جدی قرار دارند.
به اعتقاد کار‌شناسان محیط زیست، نبود شاخص‌های مدیریتی، مدیریت ناصحیح، تغییر و تبدیل کاربری زمین‌های تالاب‌ها، سد سازی، شکار و صید غیرقانونی و صدور مجوزهای بیش از حد تحمل، کم آبی و خشکسالی، از عوامل نابودی تالاب‌ها در ایران است. علاوه بر این‌ها، اجرای طرح‌های عمرانی در حوضه‌های آبخیز تالاب‌ها، وارد کردن گونه‌های گیاهی و جانوری غیر بومی به بهانه‌های تکثیر و پرورش، ساخت و سازهای جاده‌ای و برداشت آب تالاب‌ها نیز باعث از بین رفتن تالاب‌های کشور می‌شود.
مدیر ملی طرح حفاظت از تالاب‌های ایران، یکشنبه ۱۲ بهمن در گفت‌و‌گو با خبرگزاری ایرنا گفته است: «توسعه ناپایدار در این حوضه سبب شده تا حدود ۷۰ تا ۸۰ درصد تالاب‌ها در وضعیت بحرانی یا در معرض خطر بسیار جدی قرار گیرند.»
محسن سلیمانی روزبهانی گفته که در فرایندهای توسعه‌ای در حوضه آبریز تالاب‌ها، به شرایط اکولوژیکی و طبیعی این تالاب‌ها توجه نشده و بدون در نظر گرفتن حق‌آبه آن‌ها، عملیات ساخت و ساز انجام شده است.
سلیمانی نبود یک استراتژی صحیح برای حفاظت از تالاب‌ها را از ضعف‌های عمده در زمینه حفاظت از تالاب‌ها دانسته است.
این مقام مسئول در سازمان محیط زیست ایران، توسعه ناپایدار در حوضه آبریز تالاب‌ها را علت اصلی تهدید این حوضه‌های آبی دانسته و گفته که در این میان نقش کشاورزی از تمام بخش‌ها پررنگ‌تر است.
به گفته او که مدیر ملی طرح حفاظت از تالاب‌های ایران هم هست، قرار شده سازمان محیط زیست برای تعیین آب مورد نیاز در مرحله اول میزان آب مورد نیاز ۱۰ تالاب را تعیین کند و برای تبدیل آن به حق‌آبه با وزارت نیرو گفت‌و‌گو کند.
بنا بر اعلام مدیر ملی طرح حفاظت از تالاب‌های ایران، این کار در تالاب‌های آلاگل، آلما گل و آجی گل در استان گلستان، می‌قان در استان مرکزی، حله در استان بوشهر، هامون در سیستان و بلوچستان، حرای میناب در استان هرمزگان، چغاخور در چهارمحال و بختیاری و زریوار در کردستان در حال انجام است و این مراحل برای تالاب‌های شادگان، پریشان و ارومیه طی شده است.
او همچنین گفته که سازمان محیط زیست برای حفاظت از تالاب‌های ایران در حال لایروبی کانال‌های منتهی به تالاب‌ها و احیای برخی از چشمه‌ها و تعیین حد حریم بستر تالاب‌هاست.
تاکنون هفت مجموعه تالاب آلاگل، آلماگل و آجی گل، شورگل، یادگارلو و درگه سنگی، انزلی، شادگان، نیریز و کمیجان، هامون و خور خوران در فهرست «مونترو» قرار گرفته‌اند. در فهرست مونترو تالاب‌هایی ثبت می‌شوند که دارای تغییرات اکولوژیک شده و در معرض نابودی قرار گرفته باشند.
سال گذشته مجموعه تالاب‌های آلاگل، آلمال گل و آجی گل از این فهرست خارج شدند اما وضع سایر تالاب‌های ایران همچنان بحرانی است.
در همین زمینه:
تالاب انزلی «آلوده به مواد شیمیایی و فاضلاب شهری»
شیرابه زباله تالاب انزلی را پر کرده است
«تالاب انزلی به دلیل آلودگی‌های زیست محیطی همچنان در لیست سیاه قرار دارد»
«تالاب‌های ایران در شرایط بحرانی هستند»
معاون سازمان محیط زیست: ۴۰ تالاب کشور یا خشک شده‌اند یا در حال خشک شدن هستند
تنها راه حل حفظ هامون مشارکت کشور هماسیه افغانستان است. ایران میتواند مبادله گاز در قبال آب را با افغانستان اجرا کند و آب شرق کشور و همین را تامین کند. کشور ایران منابع سرشار گاز دارد ولی متاسفانه هیچ سرمایه گزاری بلند مدت و استراتژی دران نمی کند. ایران باید با توسعه منابع گازی و تولید و صنایع بالا دستی و پایین دستی مربوط به ان میلیونها شغل ایجاد کند و با اکثر کشورهای همسایه مبادله تجاری گاز داشته باشد. متاسفانه به خاطر ندانم کاریها و بی لیاقتی مسولین کشور این روسیه است که قرارداد گازی با ترکیه میبندد برای صدور گاز به ترکیه و از آنجا به اروپا. در حالی که با وجود فشار و تحریم اروپا به روسیه در حال حاضر بهترین فرصت برای ایران بود. چه میتوان گفت که کاش لااقل دزدان وطن دوست و دانا و با فهمی کشور را در دست داشتند که اگر دزد بودند لااقل دلشان برای کشورشان میسوخت.
Behrooz / 02 February 2015