آژیر خطر برای انقراض پلنگ ایرانی

با تجویز مرگ بدون درد از سوی دامپزشکان برای پلنگی که در منطقه تنکابن مجروح شده بود، وضعیت پلنگ، این جاندار کمیاب در ایران، یک قدم دیگر به انقراض نزدیک شد. به این ترتیب مرگ پلنگ تنکابن یازدهمین مرگ پلنگ‌ها در سال ۱۳۹۲ در ایران خواهد بود. این پلنگ نر در ۱۳ دی ماه در ارتفاعات منطقه جنگلی دو هزار در تنکابن و به فاصله کمی از جاده اصلی مجروح و خونین پیدا شد.

این پلنگ مورد هدف شکارچیان غیر قانونی قرار گرفته  و ۵۰ گلوله به او شلیک شده بود. دست این پلنگ به دلیل گرفتار شدن در تله قطع شده و پاهای او نیز به دلیل اصابت گلوله به طور کامل فلج شده بودند و بنابراین قدرت حرکت نداشت. با این‌‌حال و در وضعیت فلج نیز برخی افراد با سنگ به او حمله کرده و بدن نیمه جان او را مورد آسیب‌‌های بیشتر قرار داده بودند. پلنگ تنکابن پس از پیدا شدن در ارتفاعات جنگلی با تزریق داروی بیهوشی توسط محیط‌بانان استان مازندران زنده‌گیری و برای مداوا و مراقبت‌های فوری پزشکی به تهران فرستاده شد.

مرگ بدون درد، داروی پلنگ تنکابن

ایمان معماریان، دامپزشکی که مسئول رسیدگی به این پلنگ بود به روزنامه شرق گفت قفسی که این پلنگ در آن به تهران ارسال شد قفسی بسیار نامناسب بود و باعث شد به دندان‌های پلنگ نیز آسیب وارد شود. نتیجه معاینات بالینی در بیمارستان تخصصی حیوانات کوچک در دانشکده دامپزشکی دانشگاه تهران  علائم فلج در اندام‌‌های حرکتی پشتی حیوان را تایید کرد. علاوه بر آن اندام حرکتی قدامی (جلویی) سمت چپ نیز دچار قطع‌شدگی قدیمی بود. با آزمایش‌های رادیولوژی نیز وجود گلوله‌ای در داخل نخاع که حیوان را به طور کامل دچار قطع نخاع کرده بود، مشخص شد.

سال ۱۳۹۲ یکی از بدترین سال‌های اخیر برای پلنگ ایرانی بوده است به طوری که با احتساب پلنگ تنکابن که قرار است به دلیل شدت جراحات با دارو کشته شود، تاکنون ۱۱ پلنگ در این سال کشته‌ شده‌اند.

به گفته دامپزشکان وضعیت وخیم پلنگ باعث درد و رنج او می‌شود و هیچ امید درمانی نیز وجود ندارد. از سوی دیگر چون پلنگ به فلج بودن خود آگاه نیست برای حرکت خود را به اطراف خواهد زد و سپس به پاهای خود حمله می‌کند. از این رو دامپزشکان برای خلاص کردن حیوان از درد و رنج برای او مرگ آرام با استفاده از دارو‌ را تجویز کرده‌‌اند.

با این‌‌حال با توجه به این‌که این پلنگ جزو گونه‌‌های بسیار کمیاب و در حال انقراض است، پیش از تزریق داروهای کشنده، از اسپرم و همچنین از سلول‌های بنیادی او نمونه گیری خواهد شد.

وضعیت حفاظتی پلنگ ایرانی

برآوردها حاکی از آن است تعداد پلنگ‌ها در ایران اکنون کمتر از پانصد قلاده است. این گونه از پلنگ که با نام علمی Panthera Pardus Saxicolor نیز شناخته می‌شود یکی از بزرگ‌ترین زیرگونه‌های پلنگ است که زیستگاهش در مناطقی در غرب آسیاست. تعداد بسیار محدودی از این گونه خاص در افغانستان، ترکمنستان، ارمنستان، آذربایجان و حدود ۵ قلاده نیز در ترکیه مشاهده شده است. اصلی‌ترین زیستگاه این پلنگ در ایران است اما جمعیت آن به سرعت رو به کاهش می‌رود. اکثر این حیوانات توسط افراد محلی و یا شکارچیان با انگیزه‌های مختلف کشته می‌شوند و یا در تصادف‌های جاده‌ای جان خود را از دست می‌دهند. دام‌داران نیز از دشمنان بزرگ پلنگ‌ها هستند.

به گفته سازمان محیط زیست حدود ۶۰ تا ۷۰ درصد از تلفات گربه‌سانان به ویژه پلنگ و یوزپلنگ  در ایران بر اثر حوادث جاده‌ای است. رییس سازمان محیط زیست دستور داده است تا نقاط حادثه خیز در جاده‌های ایران شناسایی و راهکارهایی برای جلوگیری از تصادف حیوانات با وسایل نقلیه ارائه شود. به گفته حسین محمدی، مدیرکل دفتر حیات وحش سازمان محیط زیست ایران، در سال‌های گذشته خطوط انتقال نیرو، خطوط آهن و بزرگراه‌ها تلفات زیادی را به حیات وحش ایران تحمیل کرده است.

سالی پر تلفات برای پلنگ ایرانی

پیش از حادثه اخیر برای پلنگ تنکابن، یک توله پلنگ در روز پنجم دی ماه در منطقه گچساران با یک دستگاه خودرو برخورد کرد و در هنگام انتقال به یاسوج توسط ماموران محیط زیست بر اثر خون‌ریزی داخلی جان سپرد. پیش از آن نیز یک پلنگ دیگر در هفته آخر آذرماه  در منطقه تایباد در شمال خراسان با ضربات چوب و سنگ کشته شد. گزارش ماموران محیط زیست خراسان شمالی تایید می‌کند این پلنگ ابتدا توسط سگ‌های گله تعقیب و گرفتار شده و سپس با سر رسیدن چهار نفر از چوپان‌ها با ضربات متعدد کشته شده است. به فاصله ۱۵ روز پیش از مرگ پلنگ تایباد، سه قلاده پلنگ دیگر در مناطق استهبان، خرم آباد و بافق کشته شده‌ بودند. آمارهای منتشر شده توسط سازمان محیط زیست ایران نشان می‌دهد سال ۱۳۹۲ یکی از بدترین سال‌های اخیر برای پلنگ ایرانی بوده است به طوری که با احتساب پلنگ تنکابن که قرار است به دلیل شدت جراحات با دارو کشته شود، تاکنون ۱۱ پلنگ در این سال کشته‌ شده‌اند.

طرح بیمه پلنگ  در کارگروه ویژه محیط زیست

با توجه به وضعیت رو به وخامت پلنگ‌های ایرانی، مدیر پروژه حفاظت از یوزپلنگ خواستار تشکیل کارگروه ویژه‌ای برای حفاظت از پلنگ‌ها نیز در سازمان محیط زیست ایران شد. به گفته هومن جوکار، سازمان محیط زیست باید در قالب این کارگروه عوامل مختلف تلفات پلنگ را شناسایی و برای جلوگیری از آن برنامه‌ریزی و سرمایه‌گذاری کند. به گفته او، از آن‌جا که دامداران یکی از مهم‌ترین عوامل کشته شدن پلنگ‌‌ها هستند، لازم است میان آن‌ها فرهنگ‌سازی انجام شود.

جوکار در گفتگو با خبرگزاری مهر از طرحی با نام طرح بیمه پلنگ و گوزن زرد خبر داد که از سوی سازمان محیط زیست به شرکت‌های بیمه پیشنهاد شده است. مطابق این طرح بیمه متعهد خواهد شد تا خسارت و غرامت ناشی از حمله پلنگ به گله‌‌های دامداران را پرداخت کند، بنابراین دامداران نیاز نخواهند داشت برای حفاظت از دام‌های خود پلنگ‌ها را شکار کنند. از آن‌جا که شرکت بیمه دانا پیش از این یوزپلنگ ایرانی را بیمه کرده بود، این طرح به این شرکت بیمه ارائه شده و اکنون در حال بررسی است. به گفته جوکار، گرچه قانونا سازمان محیط زیست باید غرامت دامداران را بپردازد، اما به دلیل محدودیت‌های اعتباری این سازمان، پرداخت غرامت همیشه امکان‌پذیر نیست.

درخواست از رییس جمهور

هومان خاکپور، دیده‌بان طبیعت منطقه بختیاری نیز در گفتگو با خبرگزاری میراث فرهنگی ضمن انتقاد از وضعیت حفاظتی پلنگ در ایران گفت واقعیت آن است که تاکنون برای حفاظت از پلنگ هیچ‌ برنامه کوتاه یا بلند مدتی در ایران تدوین نشده است. به گفته او، باید ضریب حفاظتی زیستگاه‌های پلنگ را با افزایش تعداد محیط‌بانان و نیروهای سازمان محیط زیست بالا برد. این فعال محیط زیست همچنین خواست تا حفاظت از پلنگ ایرانی در فهرست مطالبات از رییس جمهور قرار بگیرد. به گفته او سازمان محیط زیست نیز وظیفه دارد با یک اقدام سریع، زیستگاه‌های پلنگ در ایران را شناسایی کند، زیرا در حال حاضر کسی به طور دقیق نمی‌داند زیستگاه پلنگ در کدام مناطق در هر استان است.

در همین زمینه:

پلنگ و یوزپلنگ ایرانی: در جام جهانی یا قتلگاه؟

روز ملی یوزپلنگ ایرانی و دغدغه طبیعت دوستان

حمایت ۴۶ هنرمند ایرانی از یوزپلنگ ایرانی