هرچند در فضای روشنفکری جامعه بسیاری از پدیده‌ها و مسائل با مفهوم طبقه تبیین و تحلیل می‌شوند، اما تلاش چندانی برای بررسی تجربی طبقات در ایران انجام نشده است.
مقالهٴ حاضر به بررسی ارزش‌های طبقاتی در جامعهٴ ایران می‌پردازد و طبقه را با معیار «اشتغال» تعریف و برای شناسایی طبقهٴ بالا از معیار دارایی در کنار اشتغال استفاده می‌کند. داده‌ها با مصاحبه گردآوری شده و تحلیل داده‌ها با تحلیل مضمون و محتوای کیفی انجام می‌شود. مشارکت‌کنندگان در پژوهش افرادی از طبقات پایین، متوسط و بالا در شهر تهران، شامل ۶۸ نفر، هستند.
یافته‌ها نشان می‌دهد که طبقات، ضمن برخورداری از برخی اشتراکات ارزشی، تفاوت‌هایی با هم دارند و در پاره‌ای موضوعات ارزش‌های متفاوتی در درون هر طبقه قابل شناسایی است. ارزش‌های طبقاتی در چهار مقوله ارائه شده‌اند شامل: ارزش‌های اجتماعی، ارزش‌های اقتصادی، ارزش‌های توسعه‌ای، و ارزش‌های مربوط به عدالت و نابرابری. مهم‌ترین ارزش‌های طبقاتی به قرار زیر است: در طبقهٴ بالا پول‌محوری، نمایش، فردمحوری، و استحقاق؛ در طبقهٴ متوسط توجه به مسئولیت فردی، رعایت مصحلت جمعی، فردگرایی، و استحقاق؛ و در طبقهٴ پایین نمایش و رقابت، استحقاق، و فردمحوری ارزش‌های غالب‌اند. برآیند ارزش‌های طبقاتی را می‌توان این گونه برشمرد: طبقهٴ بالا به همراه بخش بازاریِ جدید طبقهٴ متوسط در پی دفاع از منافع طبقاتی و بهره‌گیری بیشتر از شرایط موجود است. دیگر لایه‌های طبقهٴ متوسط در پی بهبود کیفیت زندگی و محیط پیرامونی از طریق ارتقاء سطح تأمین نیازها و به همراه یک لایه از طبقهٴ بالا مایل به مشارکت در اصلاحات اجتماعی هستند. طبقهٴ پایین نیز در تلاش برای تثبیت پایداری تأمین نیازهای اساسی زندگی و تطبیق یافتن با شرایط موجود است.
◄دانلود فایل PDF متن کامل مقاله
لینک منبع اصلی: مطالعات جامعه‌شناختی
