جنگل‌های ایران با سرعتی بیشتر از بسیاری از نقاط جهان در حال نابودی است. این هشدار نماینده فائو یا سازمان جهانی خواربار و کشاورزی ملل متحد در ایران است.

به گفته‌ی نورالدین مونا، جنگل‌های ایران همانند تمام جنگل‌های خاورمیانه با سرعتی بیشتر از آن‌چه در بقیه نقاط جهان مشاهده می‌شود در حال نابودی است.

آقای مونا در گفت‌وگو با خبرگزاری ایرنا گفته است هم‌اکنون ایران یکی از ۷۰ کشور در حال توسعه جهان با پوشش کم جنگلی است و کمتر از ده درصد از مساحت این کشور با جنگل پوشیده است. با توجه به وضعیت هشدارآمیز جنگل‌های منطقه خاورمیانه، سازمان فائو قصد دارد پروژه‌ای بین‌المللی را برای بررسی منابع ژنتیکی در جنگل‌های این منطقه و ازجمله در کشورهای ایران، عراق، مصر، اردن، لیبی، لبنان و یمن به اجرا درآورد. در این پروژه قرار است کمبودهای اطلاعاتی و علمی در خصوص منابع ژنتیکی این جنگل‌ها و همچنین روش‌ها و ظرفیت‌های مدیریت و حفاظت از آن‌‌ها بررسی شود.

به غیر از پروژه فوق که قرار است در سطح منطقه خاورمیانه به اجرا درآید، سازمان فائو هم اکنون در خصوص برخی مناطق جنگلی و طبیعی دیگر نیز با ایران همکاری دارد. در منطقه ریگان در استان کرمان و در منطقه سه قلعه در خراسان جنوبی، طرح‌هایی برای بازسازی افزایش ظرفیت مناطق جنگلی نابود شده و همچنین افزایش تنوع زیستی، مقابله با بیابان‌زایی، امرار معاش پایدار و امنیت غذایی در حال اجراست. سازمان فائو همچنین نسبت به مناطق حساس به فرسایش بادی و خاک‌های شور در ایران نیز توجه ویژه‌ای دارد.

سال ۲۰۱۱ میلادی از سوی سازمان ملل متحد به عنوان سال جهانی جنگل‌ها نامگذاری شده بود. سازمان ملل و دیگر نهادهای بین‌المللی که در خصوص محیط زیست فعال هستند امیدوارند با انجام فعالیت‌های آموزشی و اطلاع‌رسانی بتوان آگاهی عمومی در خصوص مدیریت، حفاظت و توسعه پایدار جنگل‌ها را افزایش داد.

جنگل‌ها نقشی حیاتی در حفظ تنوع زیستی، بهداشت، تعادل زیست محیطی و مقابله با تغییرات آب و هوایی دارند. زندگی بیش از یک میلیارد و ششصدهزار نفر از جمعیت زمین به جنگل وابسته است و از میان رفتن جنگل‌ها می‌تواند علاوه بر تاثیرات جبران ناشدنی زیست محیطی، اقتصاد و معیشت میلیاردها نفر در سرتاسر جهان را تحت تاثیر منفی قرار دهد.

پیش از هشدار اخیر سازمان فائو در خصوص سرعت بالای نابودی جنگل‌ها در ایران، کارشناسان دیگر نیز نسبت به این روند فاجعه‌آمیز هشدار داده بودند. محمد محمدی‌زاده، رئیس سازمان محیط زیست ایران در آذرماه امسال به نشریه “همشهری” اعلام کرد سالانه حدود ۱۰۰ هزار هکتار از جنگل‌های ایران نابود می‌شوند و این روند از پنجاه سال پیش تاکنون ادامه داشته، و در این دوره زمانی سطح جنگل‌های ایران از ۱۸ میلیون هکتار به ۱۴ میلیون هکتار کاهش پیدا کرده است.

به گفته‌ رئیس سازمان محیط زیست کشور، هم اکنون ۳۰ میلیون هکتار از زمین‌های ایران به مناطق بیابانی تبدیل شده است که به دنبال خود موجب مشکلاتی ازجمله خشکسالی، مهاجرت، فرسایش خاک، پرشدن سد‌ها، خشک شدن تالاب‌ها و کاهش محصولات کشاورزی و کم آبی شده است. آقای محمدی‌زاده همچنین اعلام کرده است باید با راهکارهای علمی سطح جنگل‌های کشور را به سطح ۵۰ سال پیش رساند.

حفاظت از جنگل‌ها در ایران با چالش‌ها و مشکلات متعددی روبه‌رو است که می‌توان آن را به دو دسته “عوامل طبیعی” و “عوامل انسانی” تقسیم‌بندی کرد. در بخش عوامل طبیعی باید ازبارش کم، بروز خشکسالی و همچنین هجوم آفت‌‌ها و بیماری‌های گوناگون نام برد. از سوی دیگر وجود ریز‌گردها نیز یکی دیگر از عوامل تهدیدکننده جنگل‌ها و فضای سبز در ایران است.

در سال‌های اخیر و به دنبال وجود خشکسالی در منطقه و از میان رفتن تالاب‌ها در کشورهای مجاور ایران، ریزگردهایی از کشورهای عراق و اردن و سوریه به ایران وارد شده‌اند و مشکلات فراوانی را برای انسان و طبیعت ایجاد کرده‌اند. ریزگردها به‌خصوص بر جنگل‌های منطقه زاگرس تاثیرات بسیار مخربی برجای گذاشته‌اند.

به جز عوامل طبیعی اما عوامل انسانی نیز نقشی بسیار اساسی در تخریب جنگل‌های ایران و بیابان‌زایی دارند. تبدیل جنگل‌ها به زمین‌های کشاورزی، جنگل‌تراشی و برداشت بی‌رویه و خارج از ظرفیت از منابع چوب‌های جنگلی از دیگر عوامل موثر در نابودی جنگل‌های ایران هستند. در کنار این عوامل باید از بروز آتش‌سوزی‌های متعدد که برخی از آن‌ها منشاء انسانی دارند نیز نام برد. عدم وجود امکانات کافی و مناسب برای مقابله با آتش‌سوزی در جنگل و همچنین نداشتن بالگردهای ویژه سبب شده است تا مهار آتش‌سوزی در جنگل‌ها با کندی صورت بگیرد.

به گفته‌ی نماینده فائو، این سازمان آماده است در حل مشکلات پیش‌رو برای احیاء، حفاظت و توسعه جنگل‌ها با ایران به همکاری‌های لازم بپردازد.