کوری عصاکش کور دگر

  

با این حال چین حریص‌تر از بقیه رقیب‌ها به نظر می‌رسد و به خوبی هم نقطه ضعف اروپا را تشخیص داده است. چین به اجلاس پرتنش سران منطقه یورو قول کمک داد و این کمی از تنش‌ها کاست. در اوج همین تنش‌ها که در اروپا کم سابقه بود، نیکلا سارکوزی با عصبانیت یقه رهبران انگلیس و ایتالیا را گرفته بود، و مرکل هم برلوسکونی را واداشت که به جای نق‌زدن از ضعف یورو فکر جمع و جور کردن اوضاع نابه‌سامان مالی و صرفه‌جویی باشد، چون اقتصاد ایتالیا دست کمی از اقتصاد ورشکسته یونان ندارد.   

بازارهای جهانی مالی تاکنون بحران‌های زیادی را از سر گذرانده‌اند و اصولاً به بحران عادت دارند، اما نکته اینجاست این بحران‌ها اکثراً کوتاه‌مدت و کم اثر بوده است و هرگر شدت و حدت امروز را نداشته‌اند. آنچه بحران مالی فعلی را در نظر ناظران خطرناک می‌کند، این واقعیت ساده است که کاهش رشد اقتصادی به کاهش عواید مالیاتی دولت‌هایی می‌انجامد که ثبات اجتماعی خود را مدیون آنها هستند. زیادتر شدن شکاف بین فقرا و ثروتمندان، در حالی که دولت قادر به ایجاد تعادل نسبی از راه پرداخت بیمه‌های اجتماعی و درمانی نباشد، به شورش‌های اجتماعی از نوعی که در اسپانیا و یونان شاهد بوده‌ایم، منجر می‌شود. همین شورش‌ها در صورت پافشاری دولت‌ها در اجرای سیاست‌های صرفه‌جویانه، می‌توانند به فروپاشی کشورهایی مانند یونان منجرشوند. همین است که اجلاس کشورهای گروه ۲۰ امسال در شهر کن فرانسه اهمیت زیادی یافته است. گسترش جنبش اشغال وال‌استریت از آمریکا به شهرهای بزرگ اروپا زنگ خطری است که سرمایه‌داران و سیاستمداران آن را شنیده‌اند و ترسیده‌اند. آنها می‌دانند که خطر، بیخ گوش‌شان است.

   

در اجلاس بحرانی چندروز پیش سران یورو در بروکسل، سه توافق کلی حاصل شد: یکی این‌که کمک به کشور‌های لرزان حوزه یورو تقریباً دوبرابر شود. دیگر این که برای کمک به کشور‌های بحران‌زده مانند یونان و ایتالیا، ۱۰۶ میلیارد یورو سرمایه اضافی منظور کردند، اما مهم‌ترین توافق بر سر این بود که تصمیم گرفتند نیمی از بدهی‌های یونان را ببخشند. بعد از این تصمیم‌ها باز بازارهای بورس رونق گرفتند و بانک‌ها نفس راحتی کشیدند. تا این‌که یک‌باره پاپاندرئو، نخست‌وزیر یونان اجرای بسته صرفه‌جویی‌های اقتصادی را به رفراندوم گذاشت و آب سردی ریخت بر سر اروپا. بلافاصله بعد از اعلام رفراندوم در یونان بازار سهام در شهر‌های مهم اروپا سقوط کرد و ارزش برابری یورو با دلار و سایر پول‌های مهم پایین آمد.

 یونان ازجمله ضعیف‌ترین اعضای حوزه یورو است، اما نقطه ضعف بزرگ آن هم هست. سارکوزی چند روز پیش با عصبانیت گفت که پذیرش یونان به حوزه واحد پولی اروپا از همان نخست اشتباه بود. با این حال سران اروپا برای حفظ ثبات یورو و نمایش همبستگی و اقتدار نمی‌خواهند یونان را رها کنند، اما همه می‌دانند که با توجه به نارضایتی گسترده در یونان، مردم برنامه ریاضت اقتصادی تحمیلی از سوی سران یورو را رد می‌کنند و رفراندوم به احتمال قوی به جدایی یونان از واحد پولی اروپا خواهد انجامید. در این صورت بنا به گفته یک تحلیل‌گر اقتصادی درروزنامه اقتصادی هندلز بلات (Handelsblatt) ، “خانه مقوایی فرو می‌ریزد”.

به هر حال سران اتحادیه اروپا می‌دانند که یونان پاشنه آشیل است. آنها نمی‌توانند خود را از این مشکل کنار بکشند. یونان مانند در مسجد، نه دور انداختنی است نه سوزاندنی. از یک‌سو حضورش برای حفظ انسجام اتحادیه اروپا لازم و از سوی دیگر عضویتش در واحد پولی اروپا مایه عذاب است. یونان چه بماند، چه برود، به اروپا وصل و مایه دردسر است. خروج یونان از حوزه پولی می‌تواند فتحبابی شود برای بیرون رفتن سایر اعضای ضعیف، و از هم پاشیدن واحد پولی. سارکوزی و مرکل می‌خواهند قبل از اجلاس گروه ۲۰ دوباره با هم دیدار کنند و راجع به یونان تصمیم بگیرند. اما به قول ناظران این‌بار تصمیم اصلی را شاید دیگر نه سیاستمداران و بانکداران، که مردم خشمگین در خیابان بگیرند.

   

اشپیگل تحلیل‌گران اقتصادی با نظرگاه‌های مختلف را در مورد پی‌آمدهای همه‌پرسی در یونان مورد سئوال قرار داده است. اکثراً معتقدند که اقدام پاپاندرئو یک قمار خطرناک است که می‌تواند عواقب سنگینی برای اروپا و به‌ویژه خود یونان داشته باشد.

   

پاپاندرئو مشکلات زیادی برای اجرای برنامه صرفه جویی دارد و مستاصل دنبال مفری می‌گردد. جالب‌ترین نظر این است که همه‌پرسی می‌تواند اثر واگیر داشته باشد و مردم کشورهای دیگر اروپا هم که غالباً نظرخوشی نسبت به یورو ندارند، ممکن است خواهان همه‌پرسی شوند، اما به قول یک تحلیل‌گر اقتصادی دیگر چنانچه مردم یونان خوب توجیه شوند که رای نه به طرح صرفه‌جویی اقتصادی چه عواقب وخیمی خواهد داشت، آنگاه ممکن است علی‌رغم میل‌شان رای مثبت بدهند و این باعث تقویت یورو خواهد شد.