شهزاده سمرقندی – سیاست اوکراین مثل خیلی از کشورهای دیگر پشت پرده‌ها مخفی است و آن‌چه از آن نمایان است تنها چند نشانه است. برای همین است که نشانه‌شناسی بین مردم اوکراین معنادارتر است. از اینجاست که برای‌شان شیوه لباس، سبک مو و حتی استفاده از واژه‌های خاص سیاسی مهم است.
مردم اوکراین با این که در طول تاریخ از سیاست زده شده‌اند و از آن ترسیده‌اند، اما همچنان نماینده خود را انتخاب می کنند. چون تغییرات را با مرور زمان تجربه کرده‌اند و می‌دانند که شدنی است. آنها آموخته‌اند که در سخت‌ترین و خفقانی‌ترین شرایط سیاسی نیز دنبال نشانه‌هایی از صداقت و حقیقت در فردی بگردند که او را به عنوان نماینده خود پذیرفته‌اند. در این عرصه دگراندیشی، سخنوری و جذابیت یکی از ویژگی‌های سیاستمداران موفق است.
با این‌همه بار اول بود که اوکراین و همینطور دنیای سیاست جهان درخشش زنی را مشاهده کرد که با جسارت و با حفظ گیسوان طلایی‌ای که آنها را به سبک مادربزرگ‌های خود بافته بود، با لبخندی ملیح وارد میدان سیاست شد؛ میدانی که همیشه جولانگاه مردان تند و سرد بود؛ به‌خصوص در اوکراین و به ویژه در دوران شوروی.
نماد اوکراین واقعی و مردمی
سیمای زنی با نشانه‌های یولیا تیماشنکا حتماً جذاب و توجه برانگیز است. او با این نشانه‌ها از زمانی که به‌عنوان رهبر حزب سرزمین پدری اوکراین انتخاب و به‌عنوان نخست‌وزیر این کشور پذیرفته شد در مسیر محبوبیت افتاد. به نوعی که او را در اوکراین با مارگارت تاچر مقایسه می‌کردند و از او انتظار می‌رفت که کشور را از بحران اقتصادی بیرون بکشد. در این زمینه فیلم مستندی به نام “یولیا” نیز ساخته شده است که به فعالیت‌های یولیا تیماشنکا می‌پردازد و با این گفته‌های مارگارت تاچر شروع می‌شود: “در بیان سیاسی از مرد کمک بگیر اما در عمل سیاسی از زن”.
این فیلم حدودً یک‌ساعته روی تارنمای رسمی یولیا تیماشنکا قابل دسترس است و از جزئیات کار و فعالیت‌های سیاسی او می‌گوید. او در این فیلم می‌گوید: “اوکراین نه وطن من، نه زادگاه من بلکه زندگی من است!”
خانم تیماشنکا با این که در قلب سیاست روز و طرفداران خود جای محکمی پیدا کرده بود به یکی از چهره‌های برجسته مخالف دولت تبدیل شد. در اخبار بین‌الملی زیاد شنیده‌ایم و خوانده‌ایم که مخالفان دولت اوکراین، مثل دیگر کشورهای سابق اتحاد شوروی اغلب با سرنوشت‌های وحشتناکی روبه‌رو شده‌اند که مسموم شدن یکی از آنهاست.
بازداشت و حکم هفت سال زندان یولیا تیماشنکا روی محبوبیت او حتماً تاثیر خواهد داشت. شاید همان مردمان ده‌نشین اوکراین که خانم تیماشنکا برای‌شان برای اولین‌بار خط گاز کشید به فعالیت‌های او با شک بیاندیشند که چطور یک زن قادر به انجام کاری شد که حتی حزب کارگر شوروی نیز نمی‌توانست انجام دهد؟
حمایت بین‌الملی از تیماشنکا
با این‌همه ابراز عقیده‌های متفاوت در داخل اوکراین، خانم تیماشنکا از حمایت بین‌المللی برخوردار است. وکیل مدافع او، روسیه و دیگر کشورهای اروپایی در حمایت از او و بی‌اساس بودن بازداشت و حکم او فعالیت می‌کنند. چهره یولیا تیماشنکا که به نماد دوره جدید سیاست اوکراین تبدیل شده بود دوباره پشت پرده‌ها قرار گرفته است و به‌سختی می‌توان پیش‌بینی کرد که دادگاه اوکراین در حکم او تجدید نظر خواهد کرد یا خیر. در این میان سازمان عفو بین‌المللی به شدت از این قرار دادگاه انتقاد می‌کند و معتقد است که “پشت بازداشت و حکم هفت‌سال زندان خانم تیماشنکا انگیزه‌های سیاسی وجود داشته است”؛ انگیزه‌هایی که شاید درهای پوشیده بین روسیه و اوکراین را باز کند.باید گفت کلید اصلی ماجرای قرارداد بین روسیه و اوکراین است که ماه ژانویه سال 2009 امضا شد؛ قراردادی که گفته می‌شود به ضرر اوکراین خاتمه یافته است. کارشناسان روسیه معتقدند خانم تیماشنکا انگار گروگانی است که قرار است به فشار بر روسیه شدت ببخشد تا روسیه قیمت فروش گاز خود به اوکراین را کاهش دهد. این چیزی است که روسیه در قبال آن شرط‌گذاری کرده است.
جنگ گاز در زمستان سرد
گذشته از این که خانم تیماشنکا از آزادی خود محروم می‌شود یک‌سری قراردادهای دیگر هم بین روسیه و اتحادیه اروپا صورت گرفته است که اگر روابط روسیه و اوکراین تضعیف شود، بی‌نتیجه خواهد ماند.
در عین حال اوکراین نقش پل بین روسیه و اروپا را بازی می‌کند و روسیه دیگر هیچ راه بهتری ندارد که گاز خود را به بازار اروپایی برساند. کشمکش‌های بین روسیه و اوکراین از سال 2009 تا به حال حاد بوده و به نتیجه دلپذیری برای این دو کشور نرسیده است. چون روسیه در قبال پایین آوردن بهای گاز به کشور اوکراین دنبال آن است که بین این دو کشور راه‌های گمرکی و رفت و آمد باز و آزاد شود.
اگر به تاریخچه این ماجرا بنگریم، در زمستان سال 2009 یولیا تیمانشنکا باعث شد که روسیه از اسب غضب پایین بیاید و خانه سرد مردم اوکراین دوباره گرم شود، اما گفته شده است که زمستان پیش رو از سردترین زمستان‌های اروپا خواهد بود. در چنین شرایطی روسیه تا چه حد می‌خواهد مهربان باشد؟ هنوز روشن نیست. همینطور روشن نیست که یولیا تیماشنکا در زمستان پیش رو پشت پنجره‌های آهنین خواهد بود یا کنار مردم.