آشپزی، غذا و آداب آن یکی از مهم‌ترین میراث‌های فرهنگ و تمدن ایرانیان است. آشپزی در ایران حاصل هزاران سال تجربه است که نسل به نسل منتقل شده. در ایران نیز مانند هر کشور دیگری، انواع مختلفی از غذاهای سنتی و بومی وجود دارد. غذاهایی که با توجه به‌ ویژگی‌های طبیعی و جغرافیایی و فرهنگی همان منطقه، پخته و مصرف می‌شود. غذای سنتی در ایران در طی سالیان، نه‌تنها زیر تأثیر فرهنگ غذایی کشورهایی چون قفقاز، یونان، روسیه و منطقه خاورمیانه بوده، بلکه فرهنگ غذایی کشورهای همسایه را نیز زیر تأثیر خود قرار داده است.

خورش سیر‌انار مازندرانی - مواد اولیه برای تهیه‌ی این غذا پودر موسیر، پودر سیر، نمک، انار، سیر، رب انار، مرغ، پیاز، روغن کنجد و زعفران است
ته‌چین گوشت گرمسار در استان سمنان، شهرستان گرمسار، غذایی سنتی و محلی تهیه و طبخ می‌شود که به ته‌چین گوشت گرمسار شهرت یافته است. درواقع این غذا نوعی چلوگوشت بومی با ادویه‌ای متفاوت است.این غذا با ترکیب موادی همچون برنج، گوشت تازه‌ی بره، نمک، فلفل، زردچوبه، گرد لیمو، زیره، پیاز، کشمش، روغن و زعفران تهیه می‌شود
مرغ شکم‌پر گیلان مرغ را با رب ازگیل و آبغوره آغشته کرده و به مدت یک شب در یخچال گذاشته تا طعم دار شود.سپس درون مرغ را با گردوی آسیاب شده، رب ازگیل، پیاز و ادویه پر و در فر کباب می‌کنند
کباب ترش گیلان برای تهیه این غذا، گوشت گوسفند را چند ساعت در ترکیب رب انار، انار ترش سابیده، سیر، پیاز، سبزی محلی (با نام چوچاق)، روغن زیتون و گردوی سابیده می‌خوابانند. سپس گوشت‌ها را به سیخ کشیده و روی ذغال کباب می‌کنند
پلو اسفندی .یکی از غذاهای سنتی و بومی استان فارس، شهرستان آباده، پلو اسفندی نام دارد . معمولا این غذای سنتی را در اوایل اسفند‌ماه با استفاده از عدس، لوبیا، نخود، ماش تهیه می‌کنند. برای پخت این غذا از میخک پودرشده، ادویه‌ی پلویی (پودر گل سرخ، پودر زیره‌ی سبز، پودر دارچین، پودر زنجبیل، پودر جوز هندی و پودر هل)، پیاز، گوشت گوسفند همراه استخوان، برنج، جو، گندم و فلفل سیاه استفاده می‌شود
قیمه بوشهری برای تهیه‌ی این قیمه، گوشت را با گوشت‌کوب له می‌کنند، به طوری که بعد از پخت غذا، اگر قاشق را درون آن بزنید، باید کش بیاید. این غذا طعمی شور و ترش دارد. لپه، پیاز، گوشت قرمز، رب گوجه‌فرنگی، سیب‌زمینی، دارچین، زردچوبه، گرد لیمو عمانی و زعفران مواد اولیه‌ی این غذا را تشکیل می‌دهند.
کدوبره مازندران کدوبره از ترکیب سیب زمینی، کدوی سبز، گوجه فرنگی، پیاز، سیر و تخم مرغ و ادویه (نمک، فلفل و زردچوبه) تهیه می‌شود
قلیه میگو قلیه میگو یکی از غذاهای سنتی استان‌های بوشهر، خوزستان و هرمزگان است که البته طرز تهیه آن در هر کدام از این استان‌ها با دیگری کمی تفاوت دارد. مواد تشکیل‌ دهنده‌ی این غذا سبزی ماهی (گشنیز، شنبلیله)، میگو، سیر، پیاز، تمر هندی، آرد، روغن و ادویه ماهی است