تهرانیها، در میان دود و دم شهری بامهای خود را در حالی سبز میکنند که وعدههای شهرداری تهران برای سبز کردن بامهای ساختمانهای مسکونی بهطور گسترده عملی نشده است. در چنین شرایطی هزینه سبز کردن بامهای ساختمانهای مسکونی به عهده مالکان است.
بام سبز ابتکاری نو در معماری شهری نیست اما هزینههای بالای ایجاد بام سبز در تهران معمولاً باعث میشود که ساختمانهای مسکونی و تجاری، سایر گزینههای پوشش سقفی را انتخاب کنند.
نزدیک به نیمقرن است که در کشورهای پیشرفته، برای جلوگیری از اثرات مخرب آلودگی هوا، مسئله ایجاد بامهای سبز تبدیل به قانون شهری شده است.
در سالهای اخیر نیز به علت کشف مواد ترکیبی جدید سبک، مراحل طراحی فضای سبز بر روی پشتبامها، آسانتر شده است.
بام سبز، بام ساختمانی است که تمام یا قسمتی از آن با گیاهانی پوشیده شود که بر روی چند لایه مهندسیشده از خاک سبکوزن، لایه ضد آب و عایق و غشای ضد آب کاشته شدهاند. این بام ممکن است شامل لایههای دیگر مانند حصار ریشه، زهکشی، یا سیستم آبیاری اتوماتیک باشد.
ایجاد بامهای سبز بیشتر در تهران برای توسعه فضای سبز عمودی در سطح شهر اهمیت دارد. این روش سبزسازی را بیشتر کلانشهرهای بزرگ جهان اجرایی کردهاند.
اجرای طرح بام سبز در ساختمانهای دولتی در تهران از سال ۱۳۸۹ در ایران آغاز شده است اما همهچیز بهکندی پیش میرود و شهرداری هم به واحدهای مسکونی هزینه یا کمکهای لازم را برای ایجاد بامهای سبز ارائه نمیکند.
هر مترمربع فضای سبز، در سال حدود ۵۰۰ گرم از آلودگیهای معلق در هوا را تصفیه میکند.
با این حال نظارت شهرداری بر ایجاد بامهای سبزها مهم است. چرا که همه سقفها تحمل بار وزنی فضای سبز سقفی را ندارند و بسیاری از ساختمانهای ممکن است نتواند از این ایده پشتیبانی ساختاری کند.
پشتبامهای سبز را تنها میتوان بر بامهای مسطح و یا بامهایی با شیب کمتر از ۲۵ درجه ایجاد کرد.
پشتبامهای سبز فشرده که متوسط ضخامت آنها حداقل نیم متر است، میتوانند طیف گستردهای از گیاهان، از جمله بوتهها و درختان کوچک را حمایت میکنند. اما این ضخامت برای همه بامها مناسب نیست و مهندسهای محاسب باید میزان قوت سازههای زیرین را حساب کنند.
ضخامتهای زیر نیم متر با این حال، میتوانند گیاهان مقاوم در برابر خشکی که سیستم ریشهای کم عمق دارند را حمایت کنند و برای این کار سازههای سبکتر هم کافی است.
آب باران در لایههای موجود در سازه سقف سبز جمع شده و توسط گیاهان جذب میشود. این آب سپس به جو اطراف بازمیگردد و رطوبت ناشی از آن دمای هوای محیط را نیز متعادل کرده و باعث تعادل دمای درون خانه هم میشود.
فضاهای سبز عمودی درست مانند فضاهای سبز شهری میتوانند در طول ماههای گرم تابستان از طریق پروسه تبخیر، دمای کل شهر را نیز خنکتر کنند.
خود عایقبندیهای سازههای بام سبز هم برای ذخیره انرژی درون ساختمان در ماههای گرم و سرد مفیداند.
بامهای سبز انواع حشرات و پرندگان را به سمت خود جذب میکنند. در بسیاری از کشورها، مردم در بامهای سبز خانههای خود زنبورداری کرده و عسل تولید میکنند.
خوبه به ویژه برای مراکز شهر و ساختمانهای دولتی با سقفهای بزرگ. در شهری مثل تهران که زمستان نیاز دارد گرم باشد تا وارونگی هوا کمتر اثر کند و در تابستان نیاز دارد خنک باشد بسیار خوب است.
ایرج / 07 January 2016