به‌گزارش خبرگزاری فرانسه، وکاش یانیش، سخنگوی وزارت امور خارجه لهستان، پنج‌شنبه ۱۶ تیر / ۷ ژوئیه تأیید کرد که یک «دانشمند معتبر» این کشور «از سپتامبر ۲۰۲۱» در بازداشت ایران است. سخنگوی وزارت خارجه لهستان از او نامی نبرد اما خبرگزاری صداوسیمای جمهوری اسلامی پیش از این نام او را ماچی‌اِی والچاک عنوان کرده بود. یانیش گفت:
«تمام تلاش‌مان را برای آزادی آقای والچاک خواهیم کرد. اقدامات کنسولی و دیپلماتیک در حال انجام است تا شهروند ما هر چه سریع‌تر به لهستان بازگردد.»
براساس ویدئویی که شبکه دوم صداوسیمای جمهوری اسلامی برای نخستین بار منتشر کرد، معاون سابق سفیر بریتانیا، همسر وابسته فرهنگی اتریش و یک استاد دانشگاه لهستانی متهم شده‌اند که در حال نمونه‌برداری از خاک در مناطق مرکزی ایران هستند.
دست‌کم دستگیری گیلز ویتاکر، معاون سابق نمایندگی بریتانیا در تهران از همان ابتدای اعلام این خبر محل مناقشه قرار گرفت. صبح روز پنج‌شنبه ۱۶ تیرماه، سیمون شرکلیف، سفیر بریتانیا در ایران در توییترش نوشت که کسی که ادعا می‌شود هم‌اکنون در بازداشت اطلاعات سپاه است ۸ ماه پیش و با پایان مأموریتش خاک ایران را ترک کرده است.
اتریش نیز گزارش‌های مبنی بر بازداشت شهروندش رونالد گشیر که او را «همسر رایزن فرهنگی سفارت اتریش» خوانده‌اند، قویاً رد کرد.
وزارت امور خارجه اتریش گفت:
«حال همه کارمندان و بستگان آن‌ها در تهران خوب است و کسی دستگیر نشده است.»
صداوسیما گفته است ماچی‌اِی والچاک، رئیس بخش میکروبیولوژی دانشگاه نیکلاس کوپرنیک در تورون لهستان است و این دانشگاه با اسرائیل در ارتباط است.
اما مارچین چیزنیفسکی، سخنگوی دانشگاه نیکلاس کوپرنیک گفته است والچاک متخصص میکروبیولوژی محیطی است و ماجرای ارتباط با اسرائیل «داستانی قدیمی» است.
چیزنیفسکی گفت:
«ایران نام سه نفر را ذکر می‌کند که دو نفر از آن‌ها ماه‌هاست به تورون بازگشته‌اند.»
سپاه ویدئویی را منتشر کرده بود که تصاویری از حضور افرادی در کویر شهداد در استان کرمان را نشان می‌داد. در این ویدئو ادعا شده بود که ماچی‌اِی والچاک و رونالد گشیر با پوشش تحقیقات و سفر تفریحی به دنبال جمع‌آوری نمونه خاک و سنگ در منطقه‌ای بودند که سپاه در آن‌جا در حال برگزاری رزمایش موشکی بوده است.
این گزارش دیپلمات بریتانیایی را هم از جمله افرادی خوانده بود که «به همراه خانواده خود به‌عنوان گردشگر به کویر شهداد رفتند».
آخرین رزمایش موشکی بزرگ سپاه با نام پیامبراعظم ۱۷ از روز ۲۹ آذر تا ۳ دی‌ماه سال گذشته برگزار و در جریان آن شمار زیادی موشک بالستیک و کروز آزمایش شد. اگر تصاویری که سپاه مدعی است با پهپاد و رصد اطلاعاتی از این افراد گرفته است مربوط به آن رزمایش باشد، مشخص نیست که چرا پس از هشت ماه خبر آن را منتشر کرده‌اند.
این احتمال وجود دارد که انتشار این تصاویر و ادعای برخورد با سه شهروند اروپایی بخشی از تلاش محمد کاظمی، رئیس جدید سازمان اطلاعات سپاه برای تحکیم موقعیتش، تثبیت سهم سپاه در برخورد با پرونده جاسوسی و یا نمایش سرسختی او باشد.
ایران در گذشته افراد دوتابعیتی و کسانی را که دارای روابطی با غرب بودند، اغلب به اتهام جاسوسی دستگیر کرده و از آن‌ها به‌عنوان ابزار چانه‌زنی در مذاکرات بر سر موضوعات مختلف، از جمله مذاکرات هسته‌ای، استفاده کرده است.
پس از توقف مذاکرات احیای برجام در ماه مارس گذشته، تنش‌ها بین ایران و قدرت‌های غربی نیز افزایش یافته است.
قطر هفته گذشته میزبان مذاکرات غیرمستقیم در دوحه بود تا روند مذاکرات وین را به مسیر اصلی بازگرداند، اما این گفت‌وگوها نیز پس از دو روز بدون هیچ پیشرفتی متوقف شد.