فرهمند علیپور – جناح ۸ مارس که هم اینک در لبنان قدرت را در اختیار دارد از متحدین نظام سوریه و جمهوری اسلامی ایران به شمار می‌رود. این جناح مورد حمایت حزب الله لبنان، توانست دو سال پیش قدرت را از جناح ۱۴ مارس و نخست وزیر سعد حریری بگیرد. از ۱۴ مارس به عنوان گروهی نزدیک به کشورهای غربی و عربستان سعودی یاد می‌شود.

 
در خصوص درگیری‌های خونین فرقه ایا اخیر لبنان و تاثیر بحران سوریه بر این کشور کوچک همسایه سوریه مصاحبه یا انجام داشتم با شاهین نوربخش روزنامه نگار ایرانی ساکن لبنان. شاهین نوربخش معتقد است که در صورت سقوط رژیم بشار اسد در سوریه باید انتظار تغییر معادله قدرت در لبنان باشیم.
 
● گفت‌وگو با شاهین نوربخش
 
از سه شنبه گذشته شاهد درگیری‌های مرگباری در منطقه طرابلس لبنان میان محله شیعی نشین جبل محسن و منطقه سنی نشین باب تبانه بوده‌ایم. درگیری‌هایی که منجر به مرگ و زخمی شدن چندین تن از جمله تعدادی از سربازان ارتش لبنان شد. تا چه میزان این درگیری‌های اخیر ناشی از بحران سوریه است؟ و تا چه حد به درگیری‌های قدیمی این گروه‌ها بر می‌گردد؟
 
شاهین نوربخش : این درگیری‌ها تا این لحظه که من با شما صحبت می‌کنم، دست کم ۱۴ کشته و ده‌ها زخمی بر جای گذاشته است. اما توجه به این نکته ضروری است که ساکنان منطقه جبل محسن، شیعه مذهب نیستند بلکه علوی مذهب هستند. باورهای علویان با شیعیان دوازده امامی تفاوت‌های زیادی دارد. البته مانند دروزی‌ها، تبلیغات مذهبی ندارند و در واقع در هاله‌ای از «اسرار آمیزی» زندگی می‌کنند. درباره اعتقادات خود زیاد سخن نمی‌گویند و کتابی منتشر نمی‌شود. این انزوا طلبی باعث شده تا روایت‌های متفاوتی درباره آنان بیان شود. آنان به مناسک اعتقاد ندارند از این رو از سوی برخی فرقه‌های اسلامی از جمله شیعیان تکفیر می‌شوند. بشار اسد رئیس جمهور سوریه هم علوی مذهب است. اما بحران سوریه و تاثیراتی را که بر لبنان خواهد گذاشت نباید صرفا در چارچوب درگیری‌های طائفه‌ای یا مذهبی دید. این بحران، درگیری شیعه – سنی نیست به اعتقاد من، هرچند اختلافات مذهبی در تشدید آن موثر است.
 
اما به سوال اصلی شما درباره درگیری میان اهالی دو منطقه سنی نشین “باب التبانه” و علوی نشین “جبل محسن” برگردیم، این دو منطقه در دوره جنگ‌های داخلی لبنان که بیشتر شکلی فرقه‌ای و مذهبی داشت، به شدت باهم درگیر بودند. پس از پایان جنگ‌های داخلی روابط میان دو منطقه که حد فاصل آن‌ها تنها یک خیابان به نام “خیابان سوریه” است، پر تنش بود. هر از چند گاهی بر سر مسائل مختلف و حتی اختلاف‌های شخصی درگیر می‌شدند که‌گاه جنبه مسلحانه داشت. اما با آغاز بحران سوریه اختلاف‌ها شکل جدی تری به خود گرفت. زیرا علویان اقلیت آسیب پذیری در منطقه هستند که حکومت بشار اسد را نقطه اتکا حیاتی خودشان می‌دانند. نخستین درگیری میان دو منطقه نیز پس از آن ایجاد شد که ساکنان منطقه باب التبانه در ماه‌های اول بحران سوریه، دست به راهپیمایی در حمایت از معترضان سوری زدند. به سمت این تظاهرات شلیلک شد و چند نفری زخمی شدند. گفته می‌شود تیراندازی از منطقه جبل محسن انجام شده بود. این تیراندازی آتش اولین درگیری‌ها را برافروخت که با توجه به تنش‌های گذشته و انتقام جویی‌های قدیمی تشدید شد و ادامه یافت.
 
شاهین نوریخش:
«آنچه مسلم است تغییر نظام سیاسی سوریه تاثیرات بسیار عمیقی در لبنان برجای خواهد گذاشت. تاثیرات بلند مدت تغییر رژیم در سوریه آنقدر گسترده است که می‌تواند چهره منطقه را کاملا دگرگون سازد و تحولات آینده لبنان تنها جزء کوچکی از این تغییرات خواهد بود. اما اگر بخواهیم به لبنان و تحولات کوتاه مدت بپردازیم، این رویداد گسل‌های منازعه در لبنان را فعال می‌کند و اگر منجر به بروز درگیری نشود، حتما به تغییر قیافه حاکمیت در لبنان خواهد انجامید.»
حزب الله لبنان به عنوان بزرگترین نیروی طرفدار استمرار حکومت بشار اسد در لبنان، و گروهی که دارای توان نظامی است چه نقشی می‌تواند در ثبات و یا عدم ثبات لبنان در شرایط کنونی داشته باشد؟ شما فکر می‌کنید که رهبران این حزب در شرایط کنونی و با نظر داشت تحولات سوریه به چه سمت و سویی – در داخل لبنان – حرکت خواهند کرد؟
 
نقش حزب الله به عنوان یک قدرت نظامی و سازمان یافته در ثبات یا بی ثباتی لبنان بسیار پر رنگ است. اما مشکل آنجاست که به دلایلی واضح، حزب الله تامین منافع جمهوری اسلامی و نیز حکومت بشار اسد را بر ثبات لبنان مقدم می‌شمارد و این نگرانی جدی وجود دارد که حزب الله در چارچوب توافقات احتمالی خارج از لبنان، دست به اقداماتی بزند که لبنان را متاثر سازد یا منافع لبنان را به خطراندازد. لبنان احتمالا تنها کشوری است که در آن یک حزب سیاسی بدون اطلاع حکومت و دولت اعلام جنگ به کشوری دیگر داده است و نخست وزیرش صبح در حالی که عازم دفتر نخست وزیری بود از رادیو خبر آغاز جنگ را می‌شنود! این اتفاق در هز شرایط دیگر و به اشکال گوناگون قابل تکرار است.
 
«سوریه متهم ردیف اول در قتل و ترور بسیاری از سیستمداران لبنانی است. از سوی دیگر این کشور همواره حامی یکی از جناح‌های پرقدرت لبنان بوده است. در تحولات سال‌های اخیر هم فشارهای سوریه موجب سرنگونی دولت سعد حریری و تغییر مواضع برخی از جریان ها، گروه‌ها و نمایندگان پارلمان لبنان شد که همانطور که شما اشاره کردید سقوط رژیم سوریه می‌تواند به تغییرات سیاسی در لبنان بینجامد.»
 در جریان حوادث روزهای اخیر هم چند روز پیش سمیر جعجع رهبر گروه «قوات لبناینه» حزب الله را متهم کرد که پشت پرده ربودن شهروندان سوریه توسط قبیله شیعه “مقداد” قرار گرفته است. خوب بدون شک با توجه به نفوذ حزب الله میان خانواده‌ها و قبایل شیعه لبنانی چنانچه این گروه اراده می‌کرد، می‌توانست مانع از این گروگان گیری شود. به نظر می‌رسد رهبران حزب الله تا نهایت به حمایت خود از نظام بشار اسد ادامه خواهند داد. و هر چقدر که حکومت اسد آسیب پذیرتر شده و به زمان سقوط نهایی نزدیک تر شود، این حمایت‌ها می‌تواند شرایط لبنان را پیچیده تر کند.
 
 شما مواضع چند هفته اخیر حزب الله لبنان را در قبال سوریه چگونه می‌بینید؟ آیا تغییر عمده‌ای در نگاه رهبران حزب الله نسبت به سوریه و تحولات این کشور رخ داده است؟
 
مواضع هفته‌های اخیر رهبران حزب الله تغییری نکرده است. بلکه با بحرانی‌تر شدن اوضاع سوریه، اتفاقا حمایت‌های شبه‌نظامیان حزب الله از نظام بشار اسد بیشتر نیز شده است. پیشتر حرف از اصلاحات و لزوم تن دادن به خواسته‌های مردم در میان سخنان رهبران حزب الله شنیده می‌شد. اما در روزهای اخیر، به طور کامل بحران سوریه توطئه خارجی نامیده می‌شود و معترضان مزدوران خارجی و دشمنان مقاومت تلقی می‌شوند. از سوی دیگر تلاش واضحی صورت می‌گیرد که این نبرد، جنگی علیه شیعیان خوانده شود تا افکار عمومی شیعه را تهییج کند.
 
با توجه به نقش و نفوذ تاریخی سوریه در لبنان، شما چه تصوری از آینده لبنان بدون سوریه دارید؟ به عنوان مثال آیا شما فکر میک نید در صورت کناره گیری بشار اسد از قدرت، باید انتظار تغییر وسیع و جدی رهبران بلند پایه سیاسی در لبنان باشیم.
 
آنچه مسلم است تغییر نظام سیاسی سوریه تاثیرات بسیار عمیقی در لبنان برجای خواهد گذاشت. منتها به اعتقاد من تاثیرات کوتاه مدت و بلند مدت آن را باید جداگانه تحلیل کرد. به اعتقاد من تاثیرات بلند مدت تغییر رژیم در سوریه آنقدر گسترده است که می‌تواند چهره منطقه را کاملا دگرگون سازد و تحولات آینده لبنان تنها جزء کوچکی از این تغییرات خواهد بود که بحث آن در این مجال نمی‌گنجد. اما اگر بخواهیم به لبنان و تحولات کوتاه مدت بپردازیم، این رویداد گسل‌های منازعه در لبنان را فعال می‌کند و اگر منجر به بروز درگیری نشود، حتما به تغییر قیافه حاکمیت در لبنان خواهد انجامید.
 
به هر حال سوریه متهم ردیف اول در قتل و ترور بسیاری از سیستمداران لبنانی است. از سوی دیگر این کشور همواره حامی یکی از جناح‌های پرقدرت لبنان بوده است. در تحولات سال‌های اخیر هم فشارهای سوریه موجب سرنگونی دولت سعد حریری و تغییر مواضع برخی از جریان ها، گروه‌ها و نمایندگان پارلمان لبنان شد که همانطور که شما اشاره کردید سقوط رژیم سوریه می‌تواند به تغییرات سیاسی در لبنان بینجامد.
 
در سالهای اخیر، پس از یک دوره بحران که با ترور رفیق حریری نخست وزیر فقید لبنان ایجاد شد و منجر به خروج سوریه از لبنان شد، ما بار دیگر شاهد نفوذ سوریه در لبنان بودیم. از همین رو شماری از گروه‌ها و سیاستمداران تغییر موضع داده و با حزب الله ائتلاف کردند. با تغییر نظام در سوریه معادله قدرت در لبنان هم تغییر خواهد کرد.
 
عکس‌ها:
صحنه‌هایی از درگیری‌های روزهای اخیر در لبنان