فرهمند علیپور − دستگاه دیپلماسی جمهوری اسلامی در ظرف روزهای اخیر تلاش گسترده‌ای را انجام داد تا بتواند اجلاسی در مورد سوریه با مشارکت بیشترین کشورها برگزار کند و از طریق آن با تصور داشتن یک  پشتوانه قوی ابتکار خود را برای پایان بحران سوریه مطرح کند.

اجلاس اضطراری در مورد سوریه برگزار شد: روز پنج شنبه گذشته، در هتل آزادی تهران. این اجلاسی عجولانه بود. کشورهایی در آن شرکت داشتند که برخی از آن‌ها فاقد هرگونه توان تاثیرگذاری بر تحولات سوریه هستند، کشورهایی چون بنین، موریتانی، قرقیزستان، نیکاراگوئه یا مالدیو. در این اجلاس همچنین تنها سه وزیر خارجه پاکستان، عراق و زیمبابوه شرکت کردند. چند کشور معاونان وزرای خارجه خود را فرستادند و بقیه کشورهای شرکت کننده در این اجلاس نیزترجیح دادند تا سفرای خود در تهران را برای حضور در این نشست ارسال کنند.
 
 در هفته‌های اخیر چندبار کوفی عنان، نماینده سابق اتحادیه عرب و سازمان ملل در بحران سوریه خواستار دعوت از ایران به منظور یافتن راه حلی برای پایان بحران سوریه شده بود. علیرغم نقش بارز ایران در روند تحولات سوریه و میل مقامات ایران برای حضور در چنین عرصه‌ای، با مخالفت‌هایی که از جانب دیگر کشور‌ها و مخالفین اسد صورت گرفت، جامعه جهانی فرصتی به مقامات ایرانی نداد تا آن‌ها بتواند در این عرصه سهم و نقشی داشته باشند.
 
 سیر روند حوادث در سوریه بسیاری از کشور‌ها را اکنون به این نتیجه رسانده است که به طور گریز ناپذیری تحولات در سوریه به یک تغییر عمده منجر خواهد شد و نشست‌هایی چون نشست تهران دیرهنگام و شکست خورده است. در نشست تهران گرچه نمایندگانی از چین و روسیه و نماینده ‌بان کی مون دبیرکل سازمان ملل نیز شرکت داشتند، اما حتی چین و روسیه به عنوان دو کشور اصلی حامی اسد هم این اجلاس را جدی نگرفتند و حاضر نشدند تا وزرای امورخارجه خود را برای شرکت در این نشست به تهران بفرستند.
 مقامات مسئول جمهوری اسلامی این بار خود دست به کار شدند تا با برگزاری اجلاسی بین المللی، ابتکار خود در خصوص بحران سوریه را ارائه دهند. اما از آنجایی که جمهوری اسلامی اکنون مهم‌ترین حامی حکومت بشار اسد در خاورمیانه به شمار می‌رود و از سوی دیگر ماههاست که مشروعیت حکومت اسد برای بسیاری از کشورهای منطقه‌ای و غیرمنتطقه‌ای از دست رفته است، از جانب بسیاری از کشور‌ها میل و رغبتی برای حضور در این اجلاس دیده نشد.
 
مخالفان اسد: مخالف با طرح‌های تهران
 
 سیر روند حوادث در سوریه بسیاری از کشور‌ها را اکنون به این نتیجه رسانده است که به طور گریز ناپذیری تحولات در سوریه به یک تغییر عمده منجر خواهد شد و نشست‌هایی چون نشست تهران دیرهنگام و شکست خورده است. در نشست تهران گرچه نمایندگانی از چین و روسیه و نماینده ‌بان کی مون دبیرکل سازمان ملل نیز شرکت داشتند، اما حتی چین و روسیه به عنوان دو کشور اصلی حامی اسد هم این اجلاس را جدی نگرفتند و حاضر نشدند تا وزرای امورخارجه خود را برای شرکت در این نشست به تهران بفرستند.
 
 بیانیه‌ای که در پایان این نشست منتشر شد و منعکس کننده رویکردهای ایران در موضوع بحران سوریه بود خواستار آتش بس سه ماهه و گفتگوی مخالفین با دولت اسد بود. خواسته‌هایی که به نظر نمی‌رسد چندان به مذاق مخالفین مسلح و حامیان خارجی آن‌ها به ویژه عربستان ترکیه و قطر خوش بیاید. مخالفین اسد و بسیاری از کشورهای حامی آن‌ها بار‌ها پیش شرط هرگونه گفتگو با حکومت دمشق را کناره گیری اسد از قدرت عنوان کرده‌اند.
 
علی اکبرصالحی وزیر امورخارجه ایران در حاشیه این کنفرانس گفت که این تصور اشتباهی است که با تداوم فشار‌ها و اصرار بر حرکت‌های غیر عاقلانه رهبری سوریه ساقط خواهد شد.
 
ایران در هفته‌های اخیر نیز مخالفین اسد را دعوت کرده بود تا میزبان گفتگوهای مخالفین حکومت اسد و دولت اسد باشد. پیشنهادی که از سوی مخالفین رد شد. مخالفین مسلح حکومت اسد همچنین این روز‌ها ۴۸ نفر ایرانی را به گروگان گرفته‌اند و تهدید کرده‌اند که در صورت تداوم حمایت‌های ایران از حکومت اسد آن‌ها را اعدام خواهند کرد. مخالفین اسد این افراد را نخبگان سپاهی می‌دانند که در کار سرکوب مخالفین به یاری حکومت اسد آمده‌اند. مقامات ایران گرچه این افراد را زائر معرفی کرده‌اند اما وزیرامورخارجه ایران نیز تائید کرد که عده‌ای از این افراد از بازنشستگان سپاه پاسداران هستند.
 
تلاش حکومت ایران برای تبدیل نشدن به بازنده بزرگ
 
 اکنون تلاش حکومت ایران بر این متمرکز است تا در قضیه بحران سوریه به بازنده بزرگ تبدیل نشود. ایران احساس می‌کند که با ابتکار عمل کشورهای حاشیه خلیج فارس در خصوص بحران یمن و بحرین، ایران علی رغم انتظارش نتوانست نقشی موثر برعهده گیرد و در این دو عرصه بازی را به عربستان باخته است و اکنون نمی‌خواهد شکستی دیگر در خاورمیانه را پذیرا باشد.
 
 روزنامه نیویورک تایمز روز گذشته در مطلبی با عنوان ایران چگونه به سوریه می‌نگرد به واکاوی علل انگیزه‌های حکومت تهران در حمایت از سوریه پرداخته است.  این روزنامه علاوه بر اینکه بر دشمنی مشترک دو کشور ایران و سوریه با اسرائیل و حمایت این دو کشور از حزب الله اشاره می‌کند می‌نویسد که تاثیر بهارعربی و تغییر رژیم‌ها در جهان عرب، در واقع تا حد زیادی برای ایران منفی بوده است. علی رغم انتظار ایران، رهبری اخوان المسلمین در مصر به عربستان نزدیک است تا به ایران و اگر حکومت بشار اسد نیز در دمشق سقوط کند، یک متحد ایران سقوط خواهد کرد و متحدی دیگر بر عربستان افزوده خواهد شد.
 
سی ان ان نیز در گزارشی به تیره شدن روابط ایران و ترکیه بر اثر بحران سوریه اشاره می‌کند و بخشی از سخنرانی هفته گذشته رجب طیب اردوغان نخست وزیر ترکیه در دفتر حزب عدالت و توسعه را منعکس می‌کند که در ان اردوغان به انتقادهای صریح از ایران پرداخته بود.
 نخست وزیر ترکیه گفته بود:« وقتی که هیچ کس در کنار آن‌ها (ایرانی‌ها) نبود، ترکیه در کنار ایران ایستاد، و فارغ از همه چیز، ترکیه در دفاع از حق دست یابی ایران به انرژی هسته‌ای دفاع کرد.»
 اردوغان همچنین در ادامه افزوده بود که: «یک بار دیگر از ایرانی‌ها می‌پرسم که آیا از رژیمی دفاع می‌کنید که برادران خود را به قتل می‌رساند، آیا این با ارزش‌های ما همخوان است؟ »

 سی ان ان همچنین در بخش دیگری از گزارش خود با اشاره به نگرانی حزب الله لبنان از سقوط اسد می‌نویسد: اکنون کابوس حزب الله این است که از یکسو با اسرائیل روبه روست و از طرف دیگر با سنی‌ها، دشمنان تازه در سوریه رو به رو خواهد بود.