اکبر فلاح‌زاده − “سازنده” خواندن گفت‌وگو با بشار اسد در دمشق از سوی کوفی عنان صدای همه را در آورد. از جمله اشپیگل با مقاله تند و تیزی به قلم رانیه سالوم واکنش نشان داد.

به نوشته اشپیگل این بار اول نیست که عنان فریب یک دیکتاتور را می‌خورد. با وجود آن که برخی از مخالفان خشمگین اسد، عنان را همدست او می‌خوانند، اما باز عنان دست بردار نیست. به نوشته اشپیگل “سازنده” خواندن گفت‌وگو با اسد مسخره است، چون اسد به هیچیک از بندهای طرح صلح شش ماده‌ای عنان از جمله بیرون بردن تانکها از صحنه، آزادی تمام زندانیان سیاسی، باز کردن راه برای سازمانهای کمک رسانی و خبرنگاران، و پایان دادن دادن به خشونت پای بند نبوده است. اپوزیسیون مسلح نیز به نوبه خود حاضر به گفت‌وگو با اسد یا زمین گذاشتن سلاح نیست.
 
به نوشته اشپیگل این نخستین بار نیست که عنان به یک ماموریت نافرجام می‌رود. زندگی سیاسی او پر از چنین ماموریت‌هایی است: سال ۱۹۹۴ هنگامی که عنان رییس عملیات صلح بانی سازمان ملل در کشور آفریقایی رواندا بود، ظرف فقط چند هفته نیم میلیون نفر کشته شدند. یک کمیسیون مستقل تحقیق پیرامون این رویداد خونین به ریاست اینگمار کارلسون نخست وزیر وقت سوئد اتهامات سنگینی به عنان وارد کرد.
 
عنان در مصاحبه با خبرنگاران در دمشق، ضمن سازنده خواندن دیدار خود با بشار اسد، گفت که در زمینه رویکرد مشترک برای پایان دادن به خشونت‌ها و چگونگی اجرای آن با بشار اسد به توافق رسیده و قرار است آن را با مخالفان اسد نیز مطرح كند.
اما در سفر عنان به تهران صالحی وزیر خارجه جمهوری اسلامی مخالفان اسد را “تروریست” نامید.
همچنین به گزارش خبرگزاری باشگاه خبرنگاران وابسته به صدا و سیما، طائب، “رئیس شورای قرارگاه راهبردی عمار” در جریان یک سخنرانی گفت که “جمهوری اسلامی در سوریه درگیر جنگ است”. وی سوریه را “خط مقدم جبهه در مقابل استکبار” دانست و مبارزان سوری را نیروهای القاعده دانست که با پول عربستان تغذیه می‌شوند.
 
عنان مدتی بعد از کشتار سربرنیتسا در سال ۱۹۹۵ دبیر کل سازمان ملل شد. در همین زمان تلاشهای سیاسی او برای حل بحران کوزوو به جایی نمی‌رسد و نیروهای ناتو حتی بدون اجازه شورای امنیت دخالت نظامی می‌کنند. سال ۱۹۹۸ تلاشهای عنان برای میانجی گیری در عراق هم ناکام می‌ماند. او صدام حسین را می‌ستاید و گفت‌وگویهایش با صدام را مثبت ارزیابی می‌کند و وعده می‌دهد که در مورد ورود ناظران بین الملی به عراق با صدام به توافق رسیده. اما چندی بعد صدام زیر کاسه کوزه‌ها می‌زند و می‌گوید دیگر خیال ندارد با ناظران همکاری کند. بعد از شکست تلاشهای میانجیگرانه، عراق بمباران و چند سال بعد اشغال می‌شود.
به نوشته اشپیگل عنان سال ۲۰۰۳ چند روزی قبل از ورود سربازان آمریکایی به عراق در مورد گفت‌وگوهای سیاسی خود به روزنامه نیویورکر می‌گوید: “من تا مغز استخوانم آفریقایی ام. در آفریقا سنتی هست که زیر یک درخت می‌نشینند و آنقدر با هم حرف می‌زنند تا سرانجام به راه حل برسند.”
 
عنان در تهران
 
اما حرف زدن تاکنون چیزی عاید کسی نکرده است. عنان طی چند روز گذشته با بشار اسد در دمشق، و بعد با مقامات ایرانی در تهران، و سپس با همتایان آنها در عراق حرف زده. همزمان لاوروف وزیر خارجه روسیه نیز یکی از رهبران مخالف اسد را به مسکو دعوت کرده و با او حرف زده. کشتار غیرنظامیان اما بی اعتنا به این حرفها همچنان ادامه داشته است.
 
عنان در مصاحبه با خبرنگاران در دمشق، ضمن سازنده خواندن دیدار خود با بشار اسد، گفت که در زمینه رویکرد مشترک برای پایان دادن به خشونت‌ها و چگونگی اجرای آن با بشار اسد به توافق رسیده و قرار است آن را با مخالفان اسد نیز مطرح كند.
اما در سفر عنان به تهران صالحی وزیر خارجه جمهوری اسلامی مخالفان اسد را “تروریست” نامید.
 
همچنین به گزارش خبرگزاری باشگاه خبرنگاران وابسته به صدا و سیما، طائب، “رئیس شورای قرارگاه راهبردی عمار” در جریان یک سخنرانی گفت که “جمهوری اسلامی در سوریه درگیر جنگ است”. وی سوریه را “خط مقدم جبهه در مقابل استکبار” دانست و مبارزان سوری را نیروهای القاعده دانست که با پول عربستان تغذیه می‌شوند.
 
با این همه عنان بر نفوذ و نقش ایران در سوریه تاکید کرد و ایران را به عنوان “کلید طلایی” حل بحران سوریه مطرح نمود. طرف ایرانی هم با پذیرش طرح صلح عنان به او قول مساعدت و همکاری‌ داد و عنان راضی از این قول و قرارها به بغداد رفت و آنجا هم قول مساعد گرفت.
 
اما با وجود همه این قول و قرارها و اظهار امیدواری ها، عنان هشدار داد که شکست در حل بحران سوریه شاید نتایج غیر قابل تصوری در پی داشته باشد: سرایت بحران به لبنان و وضع غیر قابل پیش بینی در مناطق کردنشین سوریه و ترکیه از جمله این نتایج است. ضمن آنکه به هم خوردن تعادل قوا در منطقه به ضرر جمهوری اسلامی و روسیه را که متحدان استراتژیک سوریه هستند، نباید از نظر دور داشت.
 
روسیه: گفتار دمکرات مآبانه، رفتار قلدرمنشانه
 
نکته اینجاست که هر چند همه طرفهای درگیری با طرح عنان موافقت کرده‌اند اما این موافقت‌ها مصداق آن بیت مثنوی است که:
هرکسی از ظن خود شد یار من
از درون من نجست اسرار من
 
آمریکا و سایر کشورهای غربی ضمن پشتیبانی از طرح صلح عنان، به تلاش وی برای دادن نقش به ایران در حل مسئله سوریه روی خوش نشان نمی‌دهند. سخنگوی کاخ سفید و سخنگوی وزارت خارجه آمریکا بار دیگر مخالفت خود را با دادن نقشی به ایران اعلام کردند.
 
از آن طرف مخالفان اسد هم با طرح صلح موافق‌اند، ولی به شرط اینکه اسد در آن نباشد. همین موضع قاطعانه را عبدالباسط سیدا، رئیس شورای ملی مخالفان سوریه (SNC)، در گفت‌و‌گو با لاوروف، وزیر امور خارجه‌ روسیه اعلام کرد. به عقیده او مردم سوریه قربانی خشونت می‌شوند چون روسیه از رژیم سوریه حمایت می‌کند. به نظر وی همه نمایندگان رژیم سوریه باید کناره‌گیری کنند و مذاکره تنها پس از سرنگونی اسد ممکن است.
 
روس‌ها نیز به نوبه خود از طرح صلح اسد حمایت می‌کنند، اما از پشتیبانی از اسد هم دست بر نمی‌دارند. به عقیده ناظران سیاسی، صرف گفت‌وگو با مخالفان اسد نشانه مقداری عقب نشینی در موضع مسکو تلقی می‌شود. روس‌ها با اعمال هرگونه فشار از خارج مخالف‌اند و می‌گویند مردم سوریه باید خودشان در مورد آینده کشورشان تصمیم بگیرند. این گفتار دمکرات مآبانه با رفتار قلدرمنشانه روسیه تناقض دارد. چون این کشور به منظورحفظ منافع استراتژیک خود در منطقه، همیشه از دیکتاتوری خاندان اسد دفاع کرده است.
 
روس‌ها همچنین روز سه شنبه (۱۱ ژوئیه) با ارائه پیش‌نویس قطعنامه‌ای به شورای امنیت، از تمام طرف‌های درگیر در سوریه خواسته‌اند به خشونت پایان دهند. ناظران این پیش نویس را کلی گویی و تلاش برای جلوگیری از اقدامات تنبیهی علیه اسد تلقی کرده‌اند. چون قدرت‌های غربی نیز قطعنامه‌ای جداگانه شامل اقدامات تحریمی ارائه داده‌اند.
 
خواست اصلی قطعنامه‌ پیشنهادی روسیه ادامه مأموریت گروه ناظران سازمان ملل به مدت سه ماه دیگر است، که به عقیده نیروهای مخالف رژیم سوریه فایده‌ای جز این ندارد که به رژیم بشار اسد سه ماه فرصت دیگر برای کشتن مردم سوریه بدهد.

قطعنامه قدرت‌های غربی خواهان عقب کشاندن نیروها و سلاح‌های سنگین از مناطق مسکونی است. بنا به این قطعنامه رژیم اسد ده روز مهلت دارد نیروهایش را عقب بکشد. در غیر این صورت مطابق ماده چهل و یکم منشور سازمان ملل عمل می‌شود. این ماده فقط شامل تحریمهای اقتصادی و سیاسی است. عملیات نظامی موضوع ماده چهل و دوم است که هنوز مطرح نشده است. منتهی روسیه و چین با همین تحریم‌های اقتصادی و سیاسی هم مخالفند و می‌گویند باید جلوی ارسال سلاح به سوریه گرفته شود، این در حالیست که خودشان صادر کننده عمده سلاح به سوریه هستند.

به موازات این کش و قوس‌ها خبر پیوستن سفیر سوریه در عراق به مخالفان ضربه مهمی به اعتبار حکومت اسد زد.چون همین چندی پیش بود که در کنار ده‌ها فرمانده‌ ارتش که تاکنون به مخالفان پیوسته‌اند، ژنرال مناف طلاس، دوست و پشتیبان اسد نیز او را ترک کرد و به مردم ملحق شد.