بیژن روحانی –  بیش از یک صد موسسه پژوهشی و علمی در جهان به رهبران شرکت کننده در اجلاس ریو+۲۰ هشدار داده‌اند تا این بار تصمیم‌گیری‌های اساسی در زمینه محیط زیست را قربانی سیاست‌ورزی‌های خود نکنند. 

گزارشی که در این هفته  توسط ۱۰۵ موسسه معتبر علمی منتشر شده است از رهبران کشورها می‌خواهد با شجاعت در مورد افزایش جمعیت و مصرف‌گرایی به عنوان عوامل مهم تهدید کننده آینده جهان تصمیم گیری کنند.
 
هدف این گزارش برجسته کردن خطرات اصلی پیش‌روی محیط زیست جهانی، پیش از برگزاری نشست ریو +۲۰ است. این نشست با شرکت رهبران جهان، کارشناسان و دانشمندان، صاحبان صنایع، فعالان بخش‌های غیر دولتی و نمایندگان افکار عمومی از هفته آینده در شهر ریو دو ژانیرو در برزیل برگزار خواهد شد. در این نشست بزرگ جهانی که با تلاش سازمان ملل برگزار می‌شود مسائل مهمی مانند توسعه پایدار و اقتصاد سبز مورد بحث قرار می‌گیرد و قرار است راه‌هایی برای دست‌یابی به این اهداف در سطح جهانی تدوین شود.
 
تهیه‌کنندگان این گزارش علمی تاکید کرده‌اند اگر تصمیم‌گیری‌ها بخواهد تحث تاثیر تابوهای سیاسی قرار بگیرد آن‌گاه مقابله با افزایش جمعیت و مصرف‌گرایی در کارزار خود موفق نخواهد شد. کشورهای ثروتمند جهان اکنون هیچ راهی به جز تغییر الگوی مصرف از مصرف‌گرایی مفرط به طرف یک الگوی پایدار ندارند. از سوی دیگر برای کشورهای در حال توسعه نیز که اکنون با شتاب می‌خواهند در همان راه کشورهای توسعه یافته گام بگذارند  باید راه حل‌های جایگزین و پیشگیری‌کننده پیدا شود.
 
کشورهای ثروتمند جهان اکنون هیچ راهی به جز تغییر الگوی مصرف از مصرف‌گرایی مفرط به طرف یک الگوی پایدار ندارند. از سوی دیگر برای کشورهای در حال توسعه نیز که اکنون با شتاب می‌خواهند در همان راه کشورهای توسعه یافته گام بگذارند باید راه حل‌های جایگزین و پیشگیری‌کننده پیدا شود.
این گزارش تاکید می‌کند در حالی که نشست ریو می‌خواهد هم‌زمان راه‌هایی برای کاهش فقر و همچنین جلوگیری از نابودی محیط زیست جستجو کنند، اما به دلایل مختلفی از اشاره به دو عامل اصلی این پدیده‌ها یعنی رشد فراوان جمعیت و الگوی نادرست مصرف خودداری می‌کند. برای مدت‌های طولانی اشاره به این موضوعات به دلایل اخلاقی و سیاسی جزو دستور کار نبوده‌اند. اما این مسائل هم بر کشورهای توسعه یافته و هم بر کشورهای در حال توسعه تاثیر می‌گذارد و به اعتقاد نویسندگان این گزارش علمی اکنون به طور جدی وقت آن رسیده است که مسئولیت مقابله با آن را همگان برعهده گیرند.
 
هدف پژوهشگرانی که در تهیه این گزارش نقش داشته‌اند اعلام این نکته بوده است که افزایش جمعیت و مصرف‌گرایی عوامل اصلی مصرف و به انتها رساندن منابع طبیعی است. همچنین قابلیت کره زمین برای پاسخ دهی به نیازهای ما برای آب، غذا، انرژی و نیازهای اساسی دیگر عمیقا به این دو عامل وابسته است. اما واقعیت آن است که تاکنون الگوی مصرف در بخشی از جهان به شدت ناپایدار و آسیب رسان بوده است. افزایش فراوان جمعیت نیز می‌تواند تاثیرات منفی اجتماعی و اقتصادی برجای بگذارد. ترکیب این دو عامل با یکدیگر باعث نابودی تنوع زیستی در کره زمین خواهد شد.
 
در ماه آوریل گذشته نیز موسسه سلطنتی بریتانیا، که یک موسسه علمی و پژوهشی است، در خصوص ضرورت کاهش فقر و کم کردن فشار موجود روی منابع طبیعی در جهان هشدار داده بود. این موسسه که یکی از شناخته ‌شده‌ترین موسسات علمی در جهان است، اکنون در انتشار این هشدار خطاب به رهبران جهان نقش عمده‌ای داشته است.
 
مسئله رشد جمعیت
 
جمعیت جهان در سال ۲۰۱۱ به هفت میلیارد نفر رسید و پیش‌بینی می‌شود تا سال ۲۰۵۰ به رقمی بین هشت تا یازده میلیارد نفر برسد. در عین حال منابع طبیعی نیز در سرتاسر جهان با شدت هرچه تمام‌تر در حال مصرف شدن است. رشد مصرف‌گرایی به دلیل رشد عمومی طبقه متوسط در کشورهای در حال توسعه و همچنین مصرف لجام‌ گسیخته در کشورهای توسعه یافته و ثروتمند است.
 
 
ساکنان جهان هم اکنون بیش از ظرفیت کره زمین در حال استفاده از منابع آن هستند. به گفته‌ی موسسات علمی، ما هم اکنون به لحظه‌ای در تاریخ رسیده‌ایم که ادامه حیات در این کره را به خطر می‌اندازیم.
ساکنان جهان هم اکنون بیش از ظرفیت کره زمین در حال استفاده از منابع آن هستند. به گفته‌ی موسسات علمی، ما هم اکنون به لحظه‌ای در تاریخ رسیده‌ایم که ادامه حیات در این کره را به خطر می‌اندازیم. تنظیم کنندگان گزارش تصریح کرده‌ا‌ند که گرچه مبارزه بافقر از اولویت برخوردار است اما نباید تنظیم جمعیت جهان نیز نادیده انگاشته شود. این کار می‌تواند از طریق آموزش، افزایش سطح بهداشت و همچنین گسترش روش‌های پیشگیری از بارداری در جهان ترویج شود. در حقیقت بدون تدوین سیاست‌های جدید برای محدود نگاه داشتن رشد جمعیت  نمی‌توان امید زیادی به کاهش فقر و کم کردن فشار از روی منابع طبیعی داشت. این مساله‌ای است که در بسیاری نقاط جهان کسی تمایل زیادی ندارد در مورد آن اقدامات عملی انجام دهد، گرچه ممکن است در مورد آن زیاد صحبت کنند.
 
به اعتقاد کارشناسان و دانشمندانی که پیش‌نویس توافقنامه‌ نشست ریو+۲۰ را خوانده‌اند، این متن نمی‌تواند انتظارها را برآورده کند. زیرا چندان به راه‌ حل‌های ممکن نپرداخته است. این دانشمندان می‌گویند آن بخش‌هایی از این پیش‌نویس که به صرورت تجدید نظر در الگوهای تولید و مصرف پرداخته، ممکن است با مخالفت کشورهای ثروتمند و صنعتی مواجه و در نهایت حذف شود.
 
همچنین گرچه بسیاری از دانشمندان در مورد ضرورت محدود کردن رشد اقتصادی به دلیل کمبود منابع کره زمین سخن می‌گویند اما هنوز کسی به درستی برسر آن که این رشد دقیقا چگونه باید محددود شود توافقی ندارد.
 
موسسات علمی که این هشدار را خطاب به رهبران جهان منتشر کرده‌اند، معتقدند اگر فکری برای این دو موضع مهم و اساسی نشود، آن‌گاه نشست ریو +۲۰ نیز در عمل کار چندانی از پیش نخواهد برد.
 
در همین زمینه: