علی فاضلی – گربه‌ها معروف به حیوانات خانگی انسان‌ها هستند و بیشتر ما آن‌ها را روی بام خانه‌ها و درون سطل آشغال‌های شهر می‌بینیم. این حیوانات خانگی مدت‌هاست که با انسان‌ها زندگی می‌کنند. حتی می‌توان رد پای ان‌ها را در اساطیر و داستان‌های باستانی جستجو کرد.
این حیوانات خانگی از زمانی که به انسان خدمت کردهاند، غلات و حبوبات انبارهای او را از گزند موش‌ها نجات داده‌اند و بدین ترتیب محبوب شده‌اند. زمانی هم برای اجرای مراسم و آیین‌ها و خرافه‌های بشری تا قربانگاه رفته‌اند.
تاریخچه ورود گربه‌های ایرانی به اروپا
در میان گربه‌ها نوع خاصی وجود دارد که می‌توان آن‌ها را به آسانی از سایرین تمیز داد. گربه‌های پرشین یا ایرانی با موهای رنگارنگ بلند، گوش‌های نوک تیز و چشم‌های رنگی زیبا، آیین‌های تمام قد از زیبایی هستند. تورج وکیلی، دامپزشک در مشهد علت نامیدن آنان را به عنوان گربه ایرانی و خاستگاه آنان را اینگونه ترسیم می‌کند:
تورج وکیلی – گربه پرشین از زمانی پرشین نامیده شد که برای اولین بار یک مرد ایتالیایی در سال ۱۶۰۰ میلادی و در قرن شانزدهم سفرش را به خاورمیانه شروع کرد. در طی سفرش توصیف اولیه‌ای از نوعی گربه موبلند در خاورمیانه و در نواحی ترکیه امروزی و شمال غرب ایران می‌دهد که نواحی سردسیری بود. این اولین تعریف از گربه ایرانی است.
بعد‌ها گربه ایرانی به اروپا وارد می‌شود. حدود قرن هجده محبوبیت این نوع گربه رو به فزونی می‌رود؛ طوری که حتی ملکه ویکتوریا نمونه‌هایی از گربه پرشین داشته است. دراین میان اما علاقه فرانسوی‌ها به گربه‌های ایرانی بیش از همه بود. در همان زمان معروفیت و محبوبیت این حیوان خانگی به آمریکا هم رسید. در سال ۱۹۱۴ موسسه‌های ثبت حیوانات خانگی، گربه پرشین یا ایرانی را تعریف و برای نخستین بار آن‌ها را ثبت کردند.
خصوصیات ظاهری و عادات گربه ایرانی چیست وبا چه استانداردهایی می‌توان آنهارا از سایر گربه‌ها تمیز دارد؟
گربه ایرانی استانداردهایی دارد. آن‌ها گربه‌هایی هستند با موهای بلند، معمولاً ضخیم، سرگرد و گوش‌های کوچک با انتهایی تیز. این گربه‌ها با وجود سر بزرگ، دارای چشم‌های درشتی هستند. رنگ چشم‌ها بسیار متفاوت است؛ سفید و دورنگ و گاهی سه رنگ، اما محبوب‌ترین آن‌ها یا گربه‌هایی سفید با چشمان آبی و یا گربه‌های تیره رنگ با چشم‌های عسلی هستند.
حدود قرن هجده محبوبیت گربه ایرانی رو به فزونی می‌رود؛ طوری که حتی ملکه ویکتوریا نمونه‌هایی از گربه پرشین داشته است. دراین میان اما علاقه فرانسوی‌ها به گربه‌های ایرانی بیش از همه بود. در همان زمان معروفیت و محبوبیت این حیوان خانگی به آمریکا هم رسید. در سال ۱۹۱۴ موسسه‌های ثبت حیوانات خانگی، گربه پرشین یا ایرانی را تعریف و برای نخستین بار آن‌ها را ثبت کردند.
این حیوانات بسیار راحت‌طلب و فوق‌العاده خواب‌آلودند. به لحاظ درجه فعالیت‌شان از پایینترین‌ها هستند. آن‌ها بسیار باهوشند و به راحتی آنچه به نفعشان هست را فرا می‌گیرند. مثلاً می‌توانند دستگیره در را بکشند و آن را باز کنند. وقتی آن‌ها را صدا می‌کنید توجه زیادی به شما نمی‌کنند مگر اینکه بخواهید به آن‌ها غذا بدهید. با وجود تنبلی، حیوانات بسیار کنجکاوی هستند. توجه داشته باشید در ابتدای ورود آن‌ها به محیط‌های جدید باید به آن‌ها اجازه بدهید به هرجایی که می‌خواهند سرک بکشند. با انبار، دستشویی و حمام و همهجا آشنا شوند و وقتی فضولی اولیه آن‌ها تمام شد می‌توانید آن‌ها را به منطقه مورد نظرتان محدود کنید.
این گربه‌ها بسیار مهربان و دوستدار حیوانات دیگر هستند. اگر قصد نگهداری از این نوع را دارید و می‌خواهید تنها در منزل رها شوند باید برای آن‌ها یکی دو همدم هم قرار دهید. آن‌ها مشکل زیادی باهم نخواهند داشت و تنهایی را تحمل می‌کنند به این شرط که گربه‌ها یا حیوانات دیگری هم در کنارشان باشند.
معمولاً از سنین پایین با یک سگ هم می‌تواند کنار بیاید؛ با پرنده‌ها هم همینطور. در کل می‌توان گفت گربه‌ها برخلاف دیگر حیوانات به طور غریزی اقدام به شکار نمی‌کنند. شکار تنها در جهت لذت و تفریح انجام می‌شود و این عمل را یاد می‌گیرند. اینطور نیست که گربه خانگی که تا به حال هیچ تجربه‌ای از شکار نداشته است دست به شکار بزند. اگر این گربه‌ها بیرون از منزل رها شوند به احتمال زیاد از بین می‌روند.
به لحاظ سر و صدا، از انواع بسیار ساکت حیوانات هستند. صدای‌شان را تنها زمانی می‌شود شنید که خواسته‌ا‌ی دارند یا گرسنه‌اند یا می‌خواهند بازی کنند. صدای خرخرمانندی که از این حیوانات شنیده می‌شود برای بسیاری پرسش برانگیز است. عامل این صدا به دلیل نداشتن پوزه و صاف بودن شکل صورت در این حیوان است که البته امری طبیعی است.
چشم‌های گربه پرشین همیشه پر از اشک است. این موضوع مشکل حادی در آن‌ها نیست. مجرای اشکی گربه‌ها باریک است که کار درناژ در آن‌ها را به کندی انجام می‌دهد و همین موجب اشک‌آلود شدن چشم‌ها می‌شود و خصوصاً زمانی که موی آن‌ها از نوع روشن باشد بسیار به چشم می‌آید. در این صورت مرتب باید چشم‌هایشان تمیز شود.
گربه دوستی مناسب برای بچه‌ها
نگهداری از موهای بلند گربه ایرانی نیاز به شانه کشی مداوم دارد و تورج وکیلی می‌گوید: «بین ده تا بیست دقیقه باید شانه‌کشی کرد. در صورتی که می‌خواهید موی آن‌ها زیبا بماند باید مرتب به آن‌ها رسیدگی شود. گربه‌ها بی‌آزار هستند و خصوصیات خرابکاری نژادهای دیگر را ندارند. برای خانواده‌هایی که بچه‌های کوچک دارند فوق‌العاده مناسب است. گربه‌ها با بچه‌ها بسیار خو می‌گیرند. حتی می‌توان به کسانی که بچه‌های کوچک دارند این پیشنهاد را داد که از این نوع گربه‌ها نگهداری کنند و مسئولیت آن را به بچه بسپارند. این کار می‌تواند به صورت دوطرفه هم باعث بلوغ فکری کودک شود و هم حس مسئولیت‌پذیری او را بالا ببرد البته همیشه نظارت مداوم والدین لازم است. برای کسانی هم که حیوانات خانگی دیگری در منزل دارند مناسب هستند، زیرا ما هر نوع گربه‌ای را برای نگهداری به کسانی که خرگوش و سگ دارند توصیه نمی‌کنیم و تنها گربه ایرانی است که برای حیوانات خانگی دیگر مشکلی ایجاد نمی‌کند.
محل‌های نگهداری و فروش نامناسب
«چیزی که باعث نگرانی است عدم وجود مکان مناسب برای پرورش، نگهداری و خرید و فروش این حیوانات در ایران است. خرید و فروش‌ها بیشتر از طریق اینترنت یا مراکز بهداشتی به صورت غیر رسمی است.»
تورج وکیلی با اشاره به نکته فوق، در مورد پرورش گربه پرشین که حیوان محبوبی در همه جای دنیاست و در ایران هم محبوبیت خاصی دارد می‌گوید:» می‌توان گفت تقریباً هیچ جایی در ایران وجود ندارد که پرورش گربه به صورت صنعتی و تجاری با روش‌های علمی وجود داشته باشد.
معمولاً گربه‌های خیلی خوب، گربه‌های وارداتی هستند. مشکلات هزینه و نبود یک بازار با ثبات باعث شده کسی رغبت به سرمایه‌گذاری دراین کار نشان ندهد. بسیاری از کسانی که گربه پرشین در ایران و در شهرهای بزرگی چون مشهد و تهران و غیره ارائه می‌دهند یک جفت گربه ایرانی دارند و از آن‌ها نگهداری می‌کنند. آن‌ها به صورت طبیعی در طی فصول جفت‌گیری بچه‌دار می‌شوند و بعد بچه‌های آن‌ها به بازار عرضه می‌شوند.
آنچه پیش از انتخاب یک حیوان خانگی باید دانست
توصیه‌های تورج وکیلی در مورد شرایط نگهداری از حیوانات خانگی چنین است: «برای آنهایی که قصد نگهداری از حیوان خانگی را دارند در وهله اول باید تعریف حیوان خانگی را روشن کرد. متاسفانه چون نگهداری از حیوانات خانگی در کشور ما به طور کامل فرهنگ‌سازی نشده است، بسیاری هستند که به این موضوع به عنوان مد نگاه می‌کنند و جنبه تزیینی آن را می‌بینند. بسیاری بدون اینکه موقعیت‌شان را بسنجند و به شرایط آن حیوان توجه نشان دهند، بدون اینکه بدانند واقعاً چه نیتی در نگهداری از حیوان خانگی دارند، اقدام به تهیه حیوانات خانگی می‌کنند.
