روزنامه «واشنگتن‌پست» جمعه ۱۷ مه / ۲۷ اردیبهشت در مقاله‌ای نوشت که دورنمای اقدام نظامی آمریکا علیه ایران حمایت بین المللی چندانی ندارد. این روزنامه کشورهای حامی اقدام نظامی علیه ایران را امارات متحده عربی، عربستان و اسرائیل معرفی می‌کند.

کنفرانس امنیتی ورشو در فوریه سال جاری،‌ زمانی که نتانیاهو از گفت‌و‌گو بر سر جنگ با ایران خبر داد. گزارش‌های کنونی حاکی از بی‌میلی اسرائیل به درگیری تمام‌عیار بین واشنگتن و تهران است ــ عکس: آرشیو

متحدان آمریکا از ایده جنگ با ایران آشکارا امتناع می‌کنند، و قدرت‌های بزرگی نظیر روسیه و اتحادیه اروپا خواستار خویشتنداری طرفین شده اند.

در کنگره آمریکا هم نمایندگان حمایت چندانی از درگیری با ایران نمی‌کنند، حتی برخی هم از نبود اطلاعات در این رابطه خشمگین هستند.

حتی دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری آمریکا که معمولا بسیار محکم سخن می‌گوید و از انتقاد از تهران ابایی ندارد، بنابر گزارش‌ها جلوی خواست جان بولتون، مشاور امنیت ملی کاخ سفید برای اعمال سیاست‌های تهاجمی در قبال ایران را گرفته است.

یک مقام آمریکایی این هفته به واشنگتن پست گفت: «پرزیدنت ترامپ می‌خواهد با ایرانی‌ها گفت‌وگو کند. او می‌خواهد معامله کند.»

اما یک ائتلاف از دولت‌هایی که ممکن است بیشتر با این ایده (جنگ) همراهی کنند نیز وجود دارد. در میان آنها به طور مشخص می‌توان از سه کشور عربستان سعودی، اسرائیل و امارات متحده عربی نام برد.

این اتفاقی نیست که این دولت‌ها همزمان با آغاز ریاست جمهوری ترامپ در سال ۲۰۱۷ به کاخ سفید نزدیک شده اند. آنها دولت ترامپ را به منزله متحدی علیه ایران می‌بینند.

عربستان چه می‌گوید؟

ریاض به ویژه لحنی تحریک‌آمیزتر را در تنش‌ها با ایران در پیش گرفته است. شاهزاده خالد بن سلمان، معاون وزیر دفاع و برادر محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان سعودی پنج‌شنبه ۱۶ مه گفت حمله با پهپاد به تاسیسات نفتی عربستان سعودی توسط حوثی‌های یمن به دستور ایران صورت گرفته است.

شاهزاده خالد در یک پیام توییتری نوشت : «اعمال ترویستی، فرمان گرفته از رژیم تهران، و صورت گرفته توسط حوثی‌ها، گره اطراف تلاش‌های دیپلماتیک جاری را تنگ‌تر می‌کنند. این شبه نظامیان فقط ابزار رژیم ایران هستند تا اهداف توسعه طلبانه اش را در منطقه اعمال کند.»

روزنامه عرب نیوز که با دولت عربستان هماهنگی دارد، از این هم فراتر رفت و پیشنهاد کرد که آمریکا باید یک «حمله هوایی دقیق و هدفمند» علیه ایران در تلافی اقدامات اخیر تهران انجام دهد. در سرمقاله پنج‌شنبه این روزنامه آمده است که حملات هوایی آمریکا در سوریه می‌تواند به عنوان یک مدل در نظر گرفته شود. «آمریکا رسمی را برجا می‌گذارد، و می‌تواند اثری دندان‌شکن داشته باشد.»

علی شیهابی، موسس بنیاد عربیه در واشنگتن که از نهادهای طرفدار ریاض است، همین نظر را در توییتر تکرار کرد. شیهابی نوشت که جنگ با ایران ممکن است خطرناک ر غیر ضروری باشد، اما اضافه کرد که لازم است به سپاه پاسداران انقلاب اسلامی پیامی دردناک و پرهزینه فرستاده شود. شیهابی در عین حال اذعان کرد که خطر جرقه یک درگیری بزرگتر وجود دارد، اما احتمال آن اندک است.

اسرائیل و امارات چه می‌گویند؟

کشورهایی نظیر عربستان سعودی هر چند از اقدام نظامی علیه ایران حمایت می‌کنند، اما در عین حال برای نگرانی از درگیری دلایلی هم دارند. در حقیقت نزدیکی این این کشورها به ایران از مهمترین دلایل نگرانی می‌تواند باشد. واکنش‌های پیچیده اسرائیل و امارات متحده عربی در قبال تنش ها با ایران گویای این نگرانی هاست.

در جلوی صحنه، بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر اسرائیل بیشتر حامی یک پاسخ تهاجمی به ایران است. نتانیاهو سه‌شنبه و در مراسم نخستین سالگرد افتتاح سفارت آمریکا در اورشلیم گفت: «اسرائیل و تمام کشورهای منطقه که جویای صلح در جهان هستند باید با یکدیگر و با آمریکا علیه تهاجم ایرانی‌ها بایستند.»

اما پشت صحنه شاید او هم مردد باشد. باراک راوید  روزنامه‌نگار و تحلیگر سیاسی روزنامه اسرائیلی هاآرتص چهارشنبه نوشت که نتانیاهو به افسران ارتش و امنیتی اسرائیل گفته است که هر آنچه لازم است برای کشیده نشدن به درگیری در خلیج فارس و این که به طور مستقیم در وضعیت دخالتی نکند را  انجام می دهد.

نخست وزیر اسرائیل سال‌هاست که خواستار فشار و اتخاذ موضعی سرسختانه‌تر در قبال ایران است. اما احتمال این‌که حمله علیه ایران نا‌موفق باشد و یا این که جرقه درگیری با نیروهای نیابتی ایران نظیر حزب الله را بزند، شاید به نوعی نتانیاهو را متقاعد به عقب نشینی کرده است؛ البته اگر از همان ابتدا ــ چنانچه بسیاری تردید دارند ــ بلوف نزده باشد.

دور گُلد (راست)، رئیس هیأت نمایندگی اسرائیل و انور اشکی، رئیس هیأت نمایندگی عربستان سعودی در نشستی در واشنگتن ۱۳۹۴ بر سر “تهدید ایران” به توافق رسیدند ــ عکس: آرشیو

امارات متحده عربی در انظار عموم و در رابطه با تهدید درگیری با ایران خط محتاطانه‌تری را دنبال می‌کند. انور قرقاش، وزیر امور خارجه امارات روز چهارشنبه تأکید کرد که نمی‌خواهد در مورد عامل پشت‌پرده اعمال خرابکارانه و حمله به نفتکش‌های سعودی گمانه‌زنی کند.

انور قرقاش به تلویزیون بلومبرگ گفت:  «لازم است رفتار ایران را به طور واضحی پاسخ دهیم، اما همزمان نباید در دام بحران بیفتیم.»

اظهارات قرقاش پوششی بود بر این حقیقت که امارات متحده عربی در پشت صحنه منتقد آتشین نفوذ ایران است و بر آمریکا فشار می‌آورد تا اقدامات تندتری به عمل آورد. اما نزدیکی امارات به ایران و همچنین روابط اقتصادی قابل توجه بین دو کشور دلیلی است برای خویشتنداری.

ائتلاف کوچک اما نیرومند عربستان سعودی، اسرائیل و امارات متحده عربی حول بیزاری از ایران شکل گرفته که از قضا با استقبال دولت ترامپ همراه شده است.

عربستان سعودی و امارات مخالفت تاریخی با اسرائیل را که زمانی مایه اتحاد کشورهای عرب بود، کنار گذاشته‌اند. آنها در عوض تمرکزشان را بر یافتن متحدی قدرتمند علیه ایران و اسلام‌گرایانی همچون اخوان المسلمین قرار داده‌اند.

این ائتلاف از زمان باراک اوباما، رئیس‌جمهوری پیشین ایالات متحده و در سکوت رشد کرد، زمانی که آمریکا با تایید بهار عربی و توافق هسته‌ای با ایران توازن در خاورمیانه را تغییر داد.

وقتی ترامپ به ریاست‌جمهوری رسید، این ائتلاف به او نزدیک شد. از بسیاری جهات، تلاش‌های آنها موفق بوده است. ترامپ سال گذشته از توافق هسته‌ای با ایران خارج شد و تحریم‌ها بر ایران را بازگرداند.

چه خواهد شد؟

هیچ یک از اقدامات آمریکا هنوز ایران را به زانو درنیاورده است. علی‌رغم انتقادات ترامپ از تلاش‌های اوباما در رابطه با ایران پیش از توافق هسته ای سال ۲۰۱۵، به نظر می‌رسد که خود او اینک مشتاق مذاکره است.

روز پنج شنبه، اولی ماورر، رئیس جمهوری سوئیس برای ملاقات با رئیس جمهوری آمریکا به کاخ سفید رفت. سفارت سوئیس در تهران حافظ منافع ایالات متحده در آمریکا است. پیش از این کاخ سفید یک شماره تلفن ( برای تماس احتمالی) در اختیار سفارت سوئیس گذاشته بود، هرچند ایران گفته است که از این شماره استفاده نخواهد کرد.

نیویورک تایمز گزارش داد که  ترامپ به پاتریک شاناهان، سرپرست وزارت دفاع آمریکا گفته است که خواهان جنگ با ایران نیست.

چشم انداز یک توافق میان واشنگتن و تهران برای عربستان سعودی، اسرائیل و امارات متحده عربی ترسناک است. اما این کشورها دلایلی عینی دارند تا نگران احتمال وقوع جنگ در شرایط فعلی باشند. اگر جنگی درگیرد، این کشورها باید عواقب آن را متحمل شوند و شاید حتی تقصیر آن بر گردن آنها بیفتد.


در همین زمینه: