مازیار مهدوی‌فر – “سردرد”، دلایل مختلفی دارد و برای آن تقسیم‌بندی‌های متفاوتی در نظر گرفته شده است. در این گفتار قصد داریم دو نمونه شایع سردرد را که بسیاری از ما در طی زندگی روزمره آن‌ها را تجربه کرده‌ایم معرفی کنیم.سردرد، به احساس درد در هر ناحیه از منطقه سر یا بخش بالایی گردن گفته می‌شود. سر، در حقیقت یکی از شایع‌ترین مکان‌های احساس درد در بدن انسان است.
سردرد تنشی
رایج‌ترین نوع سردردها در انسان سردردهای تنشی نام دارند. حدود ۹۰ درصد از انسان‌ها در طول زندگی خود این نوع از درد را تجربه می‌کنند. اگرچه میزان بروز آن در زنان معمولاً بیشتر از مردان است. سردرد تنشی بر اثر انقباض ماهیچه‌های اطراف جمجمه پدید می‌آید و می‌تواند دلایل مختلفی داشته باشد. به عنوان مثال فعالیت فیزیکی به مدت طولانی یا نشستن طولانی مدت پشت میز کار و مهم‌تر از آن استرس‌های روحی روزانه، همگی می‌توانند باعث انقباض ماهیچه‌های احاطه کننده جمجمه شوند و ایجاد سردرد تنشی کنند.
در سردرد تنشی، درد معمولاً در تمام ناحیه سر و به صورت دوطرفه احساس می‌شود، اما شدت درد معمولاً آنقدر شدید نیست که مانع انجام فعالیت‌های روزمره شود. شخص مبتلا احساس می‌کند نیرویی روی سرش فشار وارد می‌کند. میزان این فشار بیش از همه در ناحیه بالای ابروها است. در این حالت هیچگونه حساسیت خاصی نسبت به نور نیست و معمولاً تهوع یا استفراغ هم وجود ندارد. زمان وقوع آن هم بیش از همه به شیوه زندگی و زمان روبه‌رو شدن با استرس‌ها یا تنش‌های مختلف روزانه بستگی دارد.
اگرچه سردرد تنشی خطرناک و تهدیدکننده سلامتی انسان نیست، اما می‌تواند در صورت مزمن و تکراری شدن باعث ایجاد اختلال در زندگی روزمره شود. برای درمان این نوع از سردرد از داروهای ضد درد مانند استامینوفن، ایبوپروفن، آسپرین یا داروهای مشابه دیگر استفاده می‌شود که در اغلب موارد با نتیجه مثبت همراه است، اما در مورد حالت‌های تکرارشونده یا همان سردردهای تنشی مزمن آنچه بیش از همه اهمیت دارد از بین بردن یا کاهش عامل اصلی ایجادکننده سردرد یعنی تنش یا همان استرس است. چون در صورت استفاده مکرر از داروهای ضد درد، بدن به آن‌ها وابسته شده است و عدم مصرف دارو خود به عنوان عامل ایجادکننده سردرد عمل می‌کند.
میگرن
مسائل زیادی می‌توانند سبب تحریک شروع یک حمله میگرنی شوند. عصبانیت، استرس، کمبود خواب، گرسنگی و قرار گرفتن در معرض نور شدید ازجمله این عوامل هستند.
پس از سردردهای تنشی شایع‌ترین نوع سردرد، میگرن است. حدود ۱۵ درصد سردردها از نوع میگرنی هستند. به صورت میانگین حدود ده درصد از جمعیت انسان‌ها از آن رنج می‌برند. البته میزان بروز آن در خانم‌ها حدود سه برابر آقایان است. اغلب بیمارانی که با شکایت “بدترین درد عمرشان” به اورژانس بیمارستان یا پزشک مراجعه می‌کنند، معمولاً دچار یک حمله سردرد میگرنی شده‌اند. در هر سنی ممکن است اولین حمله میگرن رخ دهد، اما معمولاً اولین حمله قبل از سنین بزرگسالی، یعنی در دوران کودکی یا نوجوانی رخ می‌دهد. در میگرن انبساط و انقباض ناگهانی عروق مغز عامل ایجاد درد است. برخلاف سردرد تنشی، درد شدید است و بیمار را به کلی از انجام امور روزمره بازمی‌دارد. معمولاً درد در ناحیه مشخصی از سر احساس می‌شود و به صورت یکطرفه است. فرد مبتلا قبل و در زمان حمله به شدت نسبت به نور حساس است و معمولاً دچار حالت تهوع و استفراغ می‌شود. در بعضی از افراد، قبل از شروع حمله سردرد، علائمی مانند دیدن نقاط نورانی و خطوط زیگزاگ و همچنین اختلال‌های بینایی دیگر ایجاد می‌شود که فرد را از نزدیک بودن شروع سردرد میگرنی باخبر می‌کند.
مسائل زیادی می‌توانند سبب تحریک شروع یک حمله میگرنی شوند. عصبانیت، استرس، کمبود خواب، گرسنگی و قرار گرفتن در معرض نور شدید ازجمله این عوامل هستند. معمولاً هر فردی به صورت تجربی می‌تواند عواملی را پیدا کند که در خودش تحریک کننده ایجاد میگرن هستند. در بعضی از افراد حتی خوردن مواد غذایی مانند پنیر، شکلات، ماهی دودی یا شراب هم می‌تواند تحریک کننده باشد.
در مورد میگرن هم مانند سردردهای تنشی اگرچه داروها می‌توانند نقش مؤثری در بهبود درد داشته باشند، با این‌حال مهم‌ترین راه درمان جلوگیری از قرار گرفتن در معرض عوامل زمینه‌ساز بروز میگرن است. اگر یکی از افرادی هستید که گاه و بیگاه از سردردهای میگرنی رنج می‌برید باید در وهله اول تلاش کنید عوامل زمینه‌ساز یا تحریک‌کننده ایجاد سردرد میگرنی را در خود کشف و از آن‌ها دوری کنید. کافی است دفترچه یادداشتی بردارید و امور و اعمال روزانه‌ای که قبل از وقوع هر حمله انجام داده‌اید در آن یادداشت کنید تا پس از مدتی تحریک‌کننده‌های میگرنی خود را بیابید. در کنار آن خواب منظم و ورزش ملایم روزانه را هم در برنامه خود بگنجانید. کافئین مصرفی روزانه خود را آرام آرام و تا حد ممکن کاهش دهید و تلاش کنید تا بر عوامل استرس‌زای اطراف خود کنترل بیشتری داشته باشید.
