شهزاده سمرقندی – چندی پیش ویدیویی در سایتهای اینترنتی منتشر شده بود که در آن یک کارفرمای ایرانی کارکنان افغان خود را مجبور میکرد که خود را بزنند و بگویند: “ما ایران را ترک میکنیم و دیگر به اینجا برنمیگردیم.” این ویدئو بسیاری از فارسیزبانان را شوکه کرد.

 
در نخستین روزهای سال ۱۳۹۱ خورشیدی نیز مسئولان ستاد سفرهای نوروزی در شهر اصفهان، ورود شهروندان افغان را به پارک کوهستانی صفه در روز سیزده بهدر ممنوع کرده بودند.
 
به گزارش خبرگزاری شهر اصفهان (ایمنا)، شهرداری اصفهان به نقل از احمدرضا شفیعی، مسئول کمیته انتظامی ستاد سفرهای نوروزی این شهر، اعلام کرد در روز سیزده به در، برای “ایجاد امنیت و تامین رفاه بازدید کنندههااز ورود شهروندان افغان به پارک صفه جلوگیری خواهد شد. 
 
در واکنش به این خبر، یک صفحه ویژه به نام “ما همه افغانیم” در فیس بوک ایجاد شده است و شماری از کاربران افغان شبکههای اجتماعی مجازی و گروهی از ایرانیان در سایت “بالاترین” و “فیس بوک” تصمیم ستاد سفرهای نوروزی در شهر اصفهان را نادرست و نژادپرستانه دانستهاند.
 به همین بهانه امروز یکبار دیگر به چگونگی برخورد مسئولان حکومت اسلامی و گروهی از مردم ایران با مهاجران افغان پرداختهایم و در این زمینه گفتوگویی کردهایم با لیدا حسینینژاد، فعال حقوق بشر که صفحه “ما همه افغانیم” به ابتکار او در فیسبوک گشوده شده است. تاکنون حدود سههزارنفر عضو این صفحه شدهاند و آنطور که خانم حسینینژاد میگوید، موضوع بحث در این صفحه همچنان داغ است و احتمال دارد که بازهم گسترش پیدا کند.
 
چه چیزی باعث شد که به دفاع از حقوق مهاجران افغان در ایران بپردازید؟
 
لیدا حسینینژاد – انگیزه باز کردن این صفحه، خبری بود که روی سایت “ایمنا” آمده بود که بر اساس آن، مسئول کمیته انتظامی ستاد تعطیلات نوروزی شهر اصفهان گفته بود در روز سیزدهم فروردین که سیزدهبهدر است و مردم برای تفریح به بیرون از خانه و ازجمله به پارکها میروند، برای حفظ امنیت شهروندان، از ورود شهزوندان افغان به پارک “صفه” در اصفهان جلوگیری میشود.
 
 احیاناً اگر هم تعدادی افغان مزاحمتی برای مردم ایجاد کردهاند، باید برخورد با آنها سیر قانونی خود را طی کند و هیچکس نمیتواند به خاطر جرمی که تعدادی از یک گروه یا نژاد انجام دادهاند، برای کل آن نژاد حکم صادر کند و چنین سیاست تبعیضآمیزی را برای کل آن قوم و نژاد پیش بگیرد.
 
این خبر فقط در سایت ایمنا آمده بود، ولی همین برای من انگیزهای شد که در فیسبوک به این موضوع اعتراض و در همان صفحه بحثی را با دوستانم، کسانی که موافق یا مخالف چنین سیاستی بودند، مطرح کنم. به تدریج این خبر بیشتر و بیشتر در فیسبوک منتشر شد.
 
بعد از آن، به نحوی با تشویق ژیلا بنییعقوب (روزنامهنگار) در یکی از وبسایتها، این انگیزه در من ایجاد شد که صفحه‌‌ای در فیسبوک درست کنم و یک کمپین حمایت از شهروندان افغان در ایران ایجاد کنم. فرصتم خیلی کوتاه و یک روز قبل از سیزدهم فروردین بود. طبیعتاً نمیتوانستیم با این کمپین، جلوی چنین تصمیمی را بگیریم، ولی در همین مدت زمان کوتاه خیلیها از این کمپین حمایت کردند و خلاصه از آن استقبال شد.
 
لیدا حسینی‌نژاد
 
منظور مسئول کمیته انتظامی ستاد تعطیلات نوروزی شهر اصفهان از اینکه گفته بود برای حفظ امنیت شهروندان از ورود افغانها به پارک جلوگیری میکنند، چه بود؟ آیا از دیدگاه آنها احتمال داشت که افغانهای ساکن اصفهان این امنیت را از مردم محلی بگیرند؟
 
این تفکر در بخشی از جامعه ایران وجود دارد. بارها هم در خبرها و هم در سیاست حاکم بر ایران دیدهایم که دیدی منفی نسبت به شهروندان افغان در ایران وجود دارد. خیلیها مردم افغان را مترادف با کسانی میدانند که به دختران تجاوز میکنند، دزدی میکنند و دست به کارهای خلاف میزنند. از یکسو حکومت ایران هیچ امکاناتی در اختیار افغانهای مهاجر قرار نداده است و آنها با سختی دارند در ایران زندگی میکنند و از سوی دیگر، از طرف مردم هم مورد تبعیض قرار میگیرند.
 
از یکسو حکومت ایران هیچ امکاناتی در اختیار افغانهای مهاجر قرار نداده است و آنها با سختی دارند در ایران زندگی میکنند و از سوی دیگر، از طرف مردم هم مورد تبعیض قرار میگیرند. 
 
احتمال میدهم خبری که منتشر شده بود، برای همین بود که افغانها مزاحمتی برای شهروندان ایرانی توی پارکها ایجاد نکنند. این کاملاً غیر قانونی است و احیاناً اگر هم تعدادی افغان مزاحمتی برای مردم ایجاد کردهاند، باید برخورد با آنها سیر قانونی خود را طی کند و هیچکس نمیتواند به خاطر جرمی که تعدادی از یک گروه یا نژاد انجام دادهاند، برای کل آن نژاد حکم صادر کند و چنین سیاست تبعیضآمیزی را برای کل آن قوم و نژاد پیش بگیرد.
 
در پوستر صفحهای که ایجاد کردهاید، آمده است: “ما همه افغان هستیم.” منظورت از این جمله چیست؟ آیا میخواهید بگویید که حقوق ما هم در ایران نقض میشود یا افغانها هم مثل ما هستند؟
 
ایده این بوده است که برابری همه با هم را نشان بدهیم. ما همه افغان هستیم به فارسی است و کسانی که در این بحث شرکت میکنند، فارسیزبان هستند، ولی زیر آن هم به انگلیسی همین جمله نوشته شده است. ایده این بوده است که ما هرکسی که هستیم، همه با هم برابریم.
حال در این شرایط خاص به افغانها اجحاف شده است و حقوق آنها دارد زیر پا گذاشته میشود، پس من الان میتوانم یک افغان باشم. ما میخواهیم همدردی و حمایت خودمان را به این گروه نشان بدهیم.
 
حقوق افغانها در جامعه ما پررنگ و به آن توجه نشده است. در این زمینه باید به نوعی به طبقه روشنفکر جامعه خرده گرفت. شاید وظیفه ما باشد که چنین خبرهایی را پررنگ کنیم تا از این طریق توجه مردم را به مشکلاتی که مردم افغان در جامعه ایران دارند و همچنین به نوع نگرش برخی از مردم نسبت به آنها جلب کنیم.
 
چرا ایرانیها نسبت به نقض حقوق مهاجران افغان در ایران، خشونتی که نسبت به آنها میشود، اینکه حتی فرزندان مهاجران افغان نمیتوانند گذرنامهای داشته باشند و یا وارد بعضی از مدارس بشوند، کمتر توجه میکنند؟
 
هستند کسانی که در گذشته یا همین الان هم دارند از حقوق اقلیتها و مهاجرانی که در ایران بهسر میبرند و به ویژه از افغانها، حمایت میکنند و فعالیتهایی در این زمینه داشتهاند، ولی کاملاً درست است و به نظر من، در مورد خاص افغانها خیلی کمکاری شده است. حقوق افغانها در جامعه ما پررنگ و به آن توجه نشده است. در این زمینه باید به نوعی به طبقه روشنفکر جامعه خرده گرفت.
 
شاید وظیفه ما باشد که چنین خبرهایی را پررنگ کنیم تا از این طریق توجه مردم را به مشکلاتی که مردم افغان در جامعه ایران دارند و همچنین به نوع نگرش برخی از مردم نسبت به آنها جلب کنیم. من فکر میکنم مسئله افغانها باید بیش از اینها پررنگ بشود. چون اینکه حقوق اقلیتهایی که در ایران هستند ضایع میشود، به نوعی از طرف حکومت اتفاق میافتد. یعنی حقوقشان از سوی حکومت است که زیر پا گذاشته میشود. فعالان حقوق بشر هم مرتب پیگیر هستند و تا جایی که بتوانند در این زمینهها فعالیت میکنند، ولی متأسفانه در این چند روز دیدیم که حتی بسیاری از مردم هم همین دید را نسبت به افغانها دارند. یعنی مهاجران افغان نه تنها از سمت حکومت مورد تبعیض واقع میشوند، بلکه از طرف خود مردم هم هیچوقت در آن جامعه به عنوان شهروند پذیرفته نمیشوند.
 
آیا این مبارزه را ادامه خواهید داد؟
 
تا الان حدود سههزار نفر به این صفحه پیوستهاند. البته ممکن است همه موافق این کمپین نباشند. بعضی از مخالفان هم وارد صفحه میشوند که نقطهنظرهای خودشان را به گوش ما برسانند که خیلی هم خوب است. در نتیجه حرکتی شروع شده است. من خودم، وقتی صفحه را باز کردم، اصلاً انتظار نداشتم که ابعاد آن اینقدر گسترده بشود، ولی وقتی اینقدر استقبال شد و نیاز بحث کردن در این خصوص تا این حد در جامعه وجود دارد، به نظر من، باید این حرکت را ادامه داد.
 
البته من این صفحه را به شکل “event” درست کردهام که وقتی تاریخ آن بگذرد، خود به خود بسته میشود. به همین دلیل الان من مجبورم، مرتب تاریخ را به روز کنم که صفحه باز بماند. اینکه در آینده این صفحه به کجا برسد، آیا مخصوص افغانها بشود، یا در کل در پیوند با تبعیض نژادی در ایران باشد (چون تبعیض نژادی نسبت به عربها، ترکها و دیگر قومیتها هم وجود دارد) هنوز روشن نیست، ولی خود این صفحه ظرفیت آن را دارد که حالا حالاها این بحثها در آن ادامه پیدا کند و باید هم ادامه پیدا کند، چون نیاز به آن واقعاً حس میشود.