دیوید موشر ـ براساس پژوهشی که به‌تازگی راجع به کسوف سال ۱۹۹۹ میلادی انجام پذیرفت، سایه تیره ماه حین جابه‌جایی‌اش بر سطح زمین می‌تواند الگوهای ریزمقیاس آب و هوای محلی را دچار تغییر کند.

 
یک کسوف هنگامی رخ می‌دهد که ماه از بین زمین و خورشید عبور کند و سایه‌ای گسترده را بر سرزمین‌های مشخصی بیافکند که در مسیر سایه واقع شده‌اند. هواشناسان می‌دانستند که وقوع کسوف، می‌تواند اختلاف دمایی در حدود سه درجه سانتیگراد را بین مسیر سایه و سایر سرزمین‌های پیرامونی‌اش بیافریند، اما دیگر آن‌ها به گزارش‌های پراکنده شاهدانِ عینی، مبنی بر بروز تغییرات محسوس در سرعت و جهت وزش باد این مناطق هیچ توجهی نشان نداده بودند.
 
 گیلس هریسون (Giles Harrison)، فیزیکدان جوی دانشگاه ریدینگ انگلستان است. او در این‌ زمینه می‌گوید: “این قصه به سال 1901 و هنگامی برمی‌گردد که مردی به نام هلم کلیتون (Helm Clayton) متوجه بروز تغییراتی در جهت وزش بادهای منطقه در نتیجه‌ وقوع یک کسوف می‌شود.”
 
کلیتون، مقاله‌ای را در این زمینه می‌نویسند و مدعی وجود چیزی مثل “گردباد کسوف” می‌شود که به‌گفته هریسون، “گردبادی متشکل از بادهای گرداگرد سایه ماه بوده است”. بعد از انتشار گزارش کلیتون بود که روایت‌های محلی مربوط به تماشای بادهای حاصل از کسوف، یکی پس از دیگری منتشر شدند، اما با این‌همه، هیچ‌کدام‌شان حاوی اطلاعات متقاعدکننده و کافی در خصوص پیوستگی بی‌چون و چرای این دو پدیده باهم نبودند.
 
هریسون و همکارش سوزان گری (Suzzane Gray) که اقلیم‌شناسی از همان دانشگاه ریدینگ است، در تلاش برای حل و فصل این شائبه قدیمی، دست به جمع‌آوری گزارش ایستگاه‌های هواشناسی پیرامون مسیر سایه کسوف آگوست ۱۹۹۹ زدند. مسیر سایه این کسوف که طول اروپا را طی می‌کرد، از کنار شهرهای Devon و Cornwall انگلستان هم می‌گذشت. خود هریسون شانس تماشای کسوف را پیدا نکرده و تنها با آسمان ابری و بارانی آن روز مواجه شده بود؛ و یا آنطور که خودش می‌گوید: “درست در بهترین لحظه، در بدترین جا بودم” و لذا امکان توجه به تغییرات احتمالی و ناچیز ناشی از این پدیده در الگوی آب و هوای محلی را نداشت، اما شاهدان عینی پراکنده در دیگر نقاط کشور، از بروز تغییرات عجیبی خبر دادند که به هنگام رخداد کسوف به وقوع پیوسته بودند.
 
خوشبختانه ایستگاه‌های هواشناسی پراکنده در سرتاسر اروپا، داد‌ه‌های گرانبهایی را در این زمینه به ثبت رسانده بودند. گری و هریسون با کمک مدل‌سازی رایانه‌ای متکی بر اطلاعات اقلیمی مربوط به پیش از وقوع کسوف، دست به پیش‌بینی آب و هوای آن روز شهرهای واقع در خط سایه- بدون درنظرگرفتن دگرگونی‌های احتمالی ناشی از کسوف- زدند. سپس این نتایج را با گزارش‌های عینی مربوط به پیش و پس از وقوع کسوف مقایسه کردند.
 
نتیجه اینکه سرعت بادهای محلی، کاهش چشمگیری- معادل ۲. ۵ کیلومتر بر ساعت- را تجربه کرده و جهتشان هم حدود ۲۰ درجه به سمت جنوب متمایل شده بود. هریسون می‌گوید: «هنگامی‌که کسوف بر دما تأثیر می‌گذارد، به ظاهر از سرعت باد‌ها هم می‌کاهد و جهتشان را تغییر می‌دهد. شاید این‌‌ همان چیزی است که مردم از آن می‌گفتند.»
 
هریسون تأکید می‌کند که یافته‌های جدیدش هیچ نشانی از صحت وقوع “گردباد”ی نمی‌دهند که کلیتون از آن سخن گفته است. با این‌حال اگر هیچ سودی هم از این پژوهش عاید هواشناسان نشود، دست کم محک خوبی برای دقت پیش‌بینی‌های‌شان به‌شمار می‌رود. هریسون می‌گوید: “عجیب است که چقدر اطلاعات جزئی را می‌شود از پیش‌بینی‌های مدرن وضع آب و هوا استخراج کرد، اما هنوز هیچ مدل‌سازی به‌خصوصی راجع به نقش کسوف در الگوهای اقلیمی انجام نپذیرفته است و از این‌ پس می‌توان آن را هم به حساب آورد.” گزارش این یافته در شماره ۱۴ مارس نشریه علمی Proceedings of the Royal Society A منتشر شده است.
 
 
در همین زمینه:
 
 
توضیح تصویر:
 
عکس از Frank Krahmer– منبع: Corbis