دانشگاه نوتردام – بر اساس پژوهشی که به‌زودی توسط کرک دوران (Kirk Doran)، اقتصاددان دانشگاه نوتردام و همکارش از دانشگاه هاروارد انتشار خواهد یافت، با فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی در سال 1992 و هجوم موجی از ریاضیدانان روسی به مؤسسات آمریکایی و زمینه‌های تخصصی متفاوت‌شان با همنوعان غربی، تغییرات محسوسی در راهبرد آموزشی و پژوهشی ریاضیاتِ آمریکا به وجود آمد.

قرار است این گزارش تحت عنوان “فروپاشی اتحاد شوروی و بهره‌وری ریاضیات آمریکا”، در شماره آتی نشریه Quarterly Journal of Economics انتشار یابد. دوران، در این‌ زمینه می‌گوید: “در این مقاله، ما به بررسی تأثیر ورود ناگهانی ریاضیدانان تازه‌وارد روسی به جامعه ریاضی‌دانان جهان پرداخته‌ایم.”

او می‌افزاید: “ریاضیات شوروی، در حد فاصل ظهور و سقوط کمونیسم، پیشرفت جزیره‌واری را در حوزه‌هایی کاملاً متفاوت از زمینه تخصصی ریاضیدانان آمریکایی پشت سر نهاد. از این‌رو اکثر ریاضیدانان آمریکایی، پتانسیل چندانی را در همنوعان تازه‌وارد روسی‌شان ندیدند، حال‌آنکه ‌اندک متخصصان سایر رشته‌های کم‌طرفدار، با سیلی از ریاضیدانان زبده و قضایا و ایده‌های جدید مواجه شدند.”

در بازه زمانی 1922 تا 92 که مقارن با ظهور و سقوط کمونسیم در شوروی است، همکاری‌های بسیار اندکی میان ریاضیدانان روس و آمریکایی صورت می‌گرفت. در واقع هر ارتباطی هم که به چشم می‌خورد، زیر نگاه تیزبین مقامات شوروی بود و انتشار ایده‌های‌شان در محافل و نشریات بین‌المللی هم کسب اجازه از آن‌ها را طلب می‌کرد. دوران می‌گوید: “مثل انسان‌های هم‌زبانی که طی نسل‌های متوالی در دو سرزمین دورافتاده بالیدند و طی تجربیات متفاوت‌شان، لهجه‌های مختلف ابداع کردند، ریاضیدانان شرق و غرب هم با موانعی چون سیاست‌های استالینیستی حاکم و همچنین جنگ سرد، در شرایط مختلفی بار آمدند و پیشرفت‌های‌شان در زیرشاخه‌های کاملاً متفاوتی از علم ریاضیات رخ داد.”

نتایج این بررسی نشان داده است که تغییر سریع موازنه در ریاضیات پیشرفته، نه‌تنها مربوط به رکود بهره‌وری آن دسته از ریاضیدانان آمریکایی بود که حوزه‌های تخصصی‌شان اکثراً با ریاضیدانان روسی همپوشانی داشت، بلکه ناشی از کمبود حس رقابت‌شان برای تولید مقالات مهم پژوهشی هم بود. به‌همین نحو، ریاضیدانانِ به‌حاشیه‌رفته آمریکایی، بیشتر در معرض سقوط به مؤسسات پایین‌رتبه‌تر و کاهش فرصت‌ها و کمک‌هزینه‌های پژوهشی قرار گرفتند. این پژوهش همچنین نشان می‌دهد دانشجویانی که زیر سرپرستی مهاجران روسی به تحصیل ریاضیات پرداختند، بهره‌وری بالاتری از دانشجویان وابسته به نهادهایی داشته‌اند که استادان‌شان از غیر مهاجران بودند.

منبع: دانشگاه نوتردام

توضیح تصویر:
طرح از Doriano Solinas / منبع: Images.com/Corbis