پاسخ به خوانندگان، بخشی ثابت در عموم نشریات ایران است. پیش از این و در سال‌های دهه ۷۰، روزنامه سلام، تنها روزنامه متمایل به اندیشه موسوم به چپ‌های مذهبی آن دوران (که بعدها در فرهنگ سیاسی اصلاح‌طلب نام گرفتند) بخش عمده‌ای از جذابیت خود را از ستون “الو سلام” و پاسخ به خوانندگانش می‌گرفت.
ستون “کیهان و خوانندگان” نیز سال‌هاست که برقرار است اگرچه برخی نیز نسبت به نوشته های آن خوشبین نبوده و معتقدند آنها نه نظر خوانندگان کیهان که بسیاری از پیامهای این ستون نظر شریعتمداری، سردبیر این روزنامه است.
پس از اعمال محدودیت‌های فراوان بر رسانه‌ها در سال‌های اخیر، روزنامه‌های اصلاح‌طلب کمتر تن به ریسک چاپ پیامهای سیاسی تند و صریح خوانندگانش می‌دهند و ترجیح داده‌اند بخش پاسخگویی را نیز حذف کنند.
اما هنوز می‌توان به وضوح علاقه خوانندگان و مخاطبان روزنامه‌ها به درج نظرات و پیام‌ها و انتقاداتشان را در نشریات طیف‌های مختلف دید. در پیشخوان این هفته پیامهای خوانندگان چند روزنامه را بررسی کرده‌ایم تا بدانیم شهروندان روزنامه‌خوان و امیدوار به تاثیر انتقاد، این روزها بیشتر از چه می‌گویند.
تهران امروز
تهران امروز روزنامه غیررسمی حامیان محمدباقر قالیباف، شهردار تهران است و طیفی از اصولگرایان مخالف دولت را نمایندگی می‌کند. این روزنامه در معرفی ستون “صدای شما” تاکید کرده است: ” البته باید بدانید كه مدیران و مسئولان كشور، این ستون را با نگاهی خاص می‌بینند.” اما کلا این بخش چندان پراقبال نیست و روزانه تعداد کمی پیام مخاطبان در آن به چاپ می‌رسد.
خواننده‌ای روز شنبه پرسیده است: ” چرامجلس مدیران اقتصادی دولت را به دلیل افتضاح بازار سکه و ارز استیضاح نمی‌کند؟ مهلت بدهید مثلا تا یک هفته بازار را سر و سامان بدهند وگرنه استیضاح رابه جریان بیندازید” و دیگری خبر داده که رییس جمهوری در سفر به اندیشه – شهریار وعده راه‌اندازی قطاراین منطقه به تهران را داده است اما هنوز هیچ اقدامی صورت نگرفته است.
یکشنبه شهروندی تهرانی مطرح کرده است: ” من یک بیمار دیابتی هستم. خانم وزیر بهداشت اعلام کردند که دارو ها گران نشده اند در حالی‌که ۱۰ هزار تومان افزایش قیمت داشته است. اگر این افراد نمی توانند وضعیت را مدیریت کنند کنار بکشند چرا مردم باید متضرر شوند؟”
خواننده تهران امروز: من یک بیمار دیابتی هستم. خانم وزیر بهداشت اعلام کردند که دارو ها گران نشده اند در حالی‌که ۱۰ هزار تومان افزایش قیمت داشته است. اگر این افراد نمی توانند وضعیت را مدیریت کنند کنار بکشند چرا مردم باید متضرر شوند؟
روز دوشنبه دو انتقاد از غیرواقعی بودن وعده‌های مسوولان در تک نرخی بودن ارز به چاپ رسیده و این که دلار زیر ۱۸۰۰ تومان همچنان در بازار نایاب است.
روز بعد یک خواننده دیگر معتقد بود: ” اگر تا امروز شك داشتیم دیگر به طور حتم می‌دانیم مسئولین قدرت پایین آوردن قیمت ارز را ندارند و برای گرانی ۵۰ درصدی و بیكاری، خودمان را آماده می‌كنیم.”
وطن امروز
وطن امروز روزنامه‌ای است که از سوی مهرداد بذرپاش، مشاور سابق محمود احمدی‌نژاد و رییس برکنار شده سازمان ملی جوانان راه‌اندازی شد و روزنامه‌ای تندرو در حمایت از دولت و حاکمیت شمرده می‌شود.
یکی از خوانندگان این روزنامه عنوان کرده است: ” مدتی است تعداد زیادی از مسافران دختر و زن با تیپ‌های خاص در واگن‌های مترو اقدام به انجام آرایش‌های غلیظ می‌كنند. چرا پلیس مترو و مسؤولان حراست آن، نسبت به این موضوع كه عفت عمومی جامعه را نشانه رفته بی‌تفاوتند؟”
یکی دیگر هم درخواست کرده بود: ” از سینماگران می‌خواهیم جای تولید فیلم‌های پوچ كه مروج بدحجابی هستند، فیلم‌هایی با مضامین جوانمردی و اخلاق اسلامی بسازند.”
چندتایی هم پیام در مدح ” حكمت، هوشیاری، صداقت و مدیریت موفق” آیت‌الله خامنه‌ای در “رهبری ایران و جهان” منتشر شده است.
خواننده‌ای درباره انتخابات مجلس معتقد بود: ” آمدن یا نیامدن اصلاحطلبها به انتخابات هیچ تاثیری در آمدن یا نیامدن ملت پای صندوق‌های رای ندارد. با این حال به‌رغم آنكه ادعا می‌كردند انتخابات را تحریم می‌كنند اما غیر از كسانی كه اگر خودشان هم با توجه به عملكردشان در ایام فتنه جای شورای نگهبان بودند خود را رد‌صلاحیت می‌كردند، همه اصلاحطلبها كاندیدا شده‌اند. لااقل كاش به ادعای خودشان مبنی بر عدم كاندیداتوری عمل می‌كردند تا باز هم رسوا نشوند.”
یک پیام دیگر خطاب به یکی از بازیگران سینما و تلویزیون نوشته شد: ” امیر جعفری، بازیگر تلویزیون، برنده شدن اصغر فرهادی را در یكی از جوایز خارجی به فرج‌الله سلحشور تبریك گفته است. من هم به عنوان یك علاقه‌مند به هنر هفتم می‌خواستم برهنه‌شدن گلشیفته فراهانی را كه اثبات‌كننده حرف‌های آقای سلحشور درباره سینمای ایران و بازیگران زن بود به آقای جعفری تبریك بگویم! ای‌كاش امثال این بازیگر كه هنوز در اول راه قرار دارد و اگر تلویزیون جمهوری اسلامی نبود در تئاتر بدون آنكه شناخته شوند از این دنیا می‌رفتند و شهرت‌شان را مدیون نظام هستند، حق نمك‌خوری را نگه می‌داشتند.”
خواننده وطن امروز : آمدن یا نیامدن اصلاحطلبها به انتخابات هیچ تاثیری در آمدن یا نیامدن ملت پای صندوق‌های رای ندارد. با این حال به‌رغم آنكه ادعا می‌كردند انتخابات را تحریم می‌كنند اما به جز رد‌صلاحیت شده‌ها، همه اصلاحطلبها كاندیدا شده‌اند
در پیامی هم از نوه آیت‌الله خمینی خواسته شده تا ” این مشی را كه موجب خشنودی دشمن می‌شود، كنار بگذارند.”
شرق
روزنامه شرق از روزنامه‌های طیف اصلاح‌طلب است که پس از چندین بار توقیف اکنون در حال انتشار است. پیامهای ستون “الو شرق” عمدتا به مشکلات شهری اختصاص دارد.
شهروندی از تهران به شرق گفته است: ” پیش از افزایش قیمت سكه، شماری از زنان به دادگاه خانواده مراجعه كردند و مهریه خود را به اجرا گذاشتند تا بتوانند سهم خود را كه قانونی و بر ذمه زوج است، دریافت كنند.
اما پس از افزایش قیمت سكه اعتراض به گرانی سكه از سویی و از طرف دیگر هم اعتراض دامادها و مردانی كه سال‌‌ها از زندگی مشترك‌شان گذشته به دلیل اینكه پایشان به دادگاه‌های خانواده باز نشود، بلند شد. محاسبه مهریه به نرخ روز هم به مشكل بزرگی برای زوج‌ها تبدیل شده است. امیدواریم نمایندگان مجلس شورای اسلامی این قانون را اصلاح كنند تا عده‌ای با چشم و همچشمی و با تعیین مهریه‌های سنگین زندگی خود را با كوچك‌ترین ناملایمات به هم نزنند. “
یکی از مخاطبان شرق فرزند دانشجویی در خارج از کشور داشت و با مشکل تهیه ارز مواجه شده بود. در پیام دیگری آمده بود: ” آمارها بر چه اساسی است؟ آمار بانك مركزی گفته ایرانیان ۴۷ درصد درآمد ملی خودشان را پس‌انداز می‌کنند. کدام ایرانی؟ وقتی که سازمان تامین اجتماعی اعلام می‌کند بیش از ۸۰ درصد حقوق مستمری‌بگیران و بازنشستگان حداقل حقوق است، این آمارها را از كجا درمی‌آورند؟”
خواننده شرق: آمار بانك مركزی گفته ایرانیان ۴۷ درصد درآمد ملی خودشان را پس‌انداز می‌کنند. کدام ایرانی؟ وقتی که سازمان تامین اجتماعی اعلام می‌کند بیش از ۸۰ درصد حقوق مستمری‌بگیران و بازنشستگان حداقل حقوق است، این آمارها را از كجا درمی‌آورند؟
در پیام دیگری می‌خوانیم: ” برخی از نوشابه‌ها مدتی است كه طعم بدی پیدا كرده‌اند و مزه شربت اكسپكتورانت می‌دهند یا اینكه قیمت اكثر مواد خوراكی و محصولات مختلف طی ماههای گذشته افزایش پیدا كرده از جمله انواع نوشابه‌ها كه از ۹۰۰ تومان در اوایل امسال به ۱۱۰۰ تومان رسید. بنابراین كاستن از كیفیت كالاها اجحاف و ظلم در حق مردم است.”
کیهان
روزنامه‌ای که مدیریت آن از سوی رهبر جمهوری اسلامی تعیین می‌شود به مواضع تندش در حمایت از رهبری و حمله به منتقدان و مخالفان شهرت دارد. ستون “کیهان و خوانندگان” هم از این رویه پیروی می‌کند و گاهی حاوی توهین و هجمه به شخصیت‌های اصلاح‌طلب و اپوزیسیون نیز هست.
در هفته‌ای که گذشت پیامهای بسیاری از سوی خوانندگان کیهان چاپ شد که همگی بر بی‌اثر بودن تحریم‌های اقتصادی تاکید می‌کردند و در جدال ایران و غرب، پیروزی را از آن جمهوری اسلامی می‌دانستند؛ از جمله :” اگر تحریم های نفتی كه كشورهای اروپایی علیه ملت ایران تصویب كردند اجرا شد دولت ایران اجازه ندهد حتی یك قطره نفت از مسیر تنگه هرمز به این كشورها ارسال شود.
آن گاه در حقیقت این كشورهای اروپایی هستند كه دچار بحرانهای شدید اقتصادی می‌شوند و ضرر و زیان زیادی را متحمل خواهند شد. همان طور كه امام راحل (ره) فرمودند آمریكا هیچ غلطی نمی تواند بكند، اذناب او نیز هیچ غلطی نمی‌توانند بكنند.”
خواننده روزنامه کیهان: با نظر آقای شریعتمداری از اقدام متقابل در برابر ترور دانشمندانمان موافقم . باید انسانهای زبان‌نفهم را با زبان خود سر جایش نشاند
یک شهروند اعتراض کرده بود: ” ساعت ۸ شامگاه سالروز شهادت امام رضا(ع) در ایستگاه مترو امام خمینی(ره) منتظر ورود قطار بودم از شبكه پیام مترو متأسفانه آهنگ‌هایی كه حالت رقص ایجاد می‌كرد پخش می‌شد. چرا در شهرداری و زیرمجموعه های آن رعایت موازین شرعی نمی‌شود و از همه بدتر احترام روزهای سوگواری آل الله را نگه نمی‌دارند. افراد متدین و عاشق اهل بیت تا كی خون دل بخورند.” و دیگری می‌گفت: ” با نظر آقای شریعتمداری از اقدام متقابل در برابر ترور دانشمندانمان موافقم . باید انسانهای زبان‌نفهم را با زبان خود سر جایش نشاند.”
و یا این که ” ایران باید این حق را داشته باشد كه در مقابل ترور دانشمندان هسته‌ای خویش حتی موشك به طرف اسرائیل شلیك كند تا از عمل وحشیانه صهیونیست‌ها جلوگیری بكند.”
این‌هم یک پیشنهاد از طرف یکی از خوانندگان کیهان: ” در حالی كه رژیم انگلیس شمشیر را برای ملت ایران از رو بسته، اما متأسفانه صداوسیما اقدام به پخش مسابقات فوتبال باشگاه‌های انگلیس می كند، شاید صداوسیما با انگلیس قرارداد بسته است!”
راه‌حلی هم برای رفع بحران اقتصادی دنیا ارائه شده بود و آن این که ” راه برون‌رفت از بحران جهانی بسیار ساده است رژیم صهیونیستی اگر زیرنظر مجمع عمومی سازمان ملل متحد، بدون دخالت حق وتو و تحت قیمومت جهانی اداره شود و مجمع عمومی سازمان ملل متحد جلسه اضطراری تشكیل دهد، بحران اقتصادی جهانی به تدریج مرتفع می‌گردد.”
چندین پیام هم به انتقاد از صدا و سیما در بی‌توجهی به ارزش‌ها می‌پرداخت؛ پیام‌هایی مانند ” بعد از چندین سال كار فرهنگی كردن كه كلمه بیگانه “مرسی” از محاورات روزمره مردم پاك شده بود ولی متأسفانه مسئولان صداوسیما به خاطر كسب درآمد از راه تبلیغات اجازه داده‌اند پوشكی به نام مرسی از رسانه ملی تبلیغ شود. واقعاً جای تأسف دارد.”
پیامی از سوی یکی از خوانندگان کیهان با مضمون ” از بی‌حجابی و بدحجابی زنان و دختران جانمان به لب آمده، اگر شهید مطهری توسط گروه فرقان شهید نمی‌شد، از این شرایط سكته می‌كرد، پاسخ خون این شهدا را كه باید بدهد؟”
تعداد زیادی از پیام‌ها در هفته گذشته نیز به استقبال از پیشنهاد کیهان در ” پیشقدمی ایران در اعمال تحریم نفتی علیه كشورهای اروپایی” اختصاص داشت. یک نکته مهم هم فراوانی تشکر از دولت به دلیل ترکاندن حباب سکه و ارز و به‌سامان کردن وضعیت بازار بود که در سایر رسانه‌ها کمتر دیده می‌شد.
خواننده‌ای پیش‌بینی کرده بود: ” مانور جریان اصلاحات بر روی عكس و نام آقای هاشمی در روزنامه های آفتاب یزد و شرق طی ماههای گذشته، حكایت از فتنه مشترك جریان اصلاحات، كارگزاران در روزهای آینده دارد.”
و در پیامی می‌خواندیم: ” در گزارش خبری كه با موضوع برگه‌های جریمه رانندگی از سیمای جمهوری اسلامی ایران پخش شد یكی از شهروندان گلایه داشت با اینكه اصلا به مشهد مقدس سفری نداشته ولی اتومبیل او در این شهر جریمه شده است. خارج از موضوع گزارش عرض می‌كنم واقعا كم‌لطفی است كه این شهروند و هم‌وطن علی رغم داشتن وسیله نقلیه تاكنون برای زیارت امام رضا(ع) ثامن الحجج امام رئوف و مهربان به مشهد سفر نكرده است!؟”
خراسان
روزنامه خراسان در مطبوعات ایران ، روزنامه‌ای پرسابقه است که به طور همزمان در تهران و مشهد منتشر می‌شود. این روزنامه اگرچه خود را وابسته به هیچ جناح سیاسی نمی‌داند اما افکار طیفی متعادل از اصولگرایان طرفدار رهبری را نمایندگی می‌کند. ستون “حرف مردم” این روزنامه هم پرطرفدار و پرپیام است.
روز شنبه یکی از خوانندگان خراسان گفته بود: ” شما را به خدا یک گزارش در مورد مجتمع … و فسادهایی که در آن جا انجام می شود تهیه کنید مردان بی غیرت ما با دوست‌دختران خودشان به آن جا می‌روند و هزار کثافت‌کاری می‌کنند و به نگهبانان پول می‌دهند تا صدایشان در نیاید. با ۱۱۰ هم هر چه تماس می‌گیریم پاسخ گو نیستند.”
خواننده‌ای هم که خود را “یک خانم حسود” معرفی کرده بود، از پسران طرفدار ازدواج موقت پرسیده بود: ” وقتی که بعد از چند ازدواج موقت که وضع مالیتان خوب شد و به فکر ازدواج دایم افتادید باز هم به سراغ زن های بیوه می‌روید یا به فکر دخترهای مجرد می‌افتید یا اصلا آن قدر صداقت دارید که در جلسه خواستگاری بگویید که ازدواج موقت داشته اید؟”
بسیاری از خوانندگان خراسان هم منتقد دولت و وضعیت آشفته اقتصادی هستند: ” دولتمردان مدتی در برابر بحران اقتصادی سکوت معنادار کردند تا بحران ایران را فرابگیرد و وقتی داد نمایندگان مجلس درآمد بعد درمان اقتصادی را شروع کردند آیا قیمت هایی را که در این مدت به علت بی‌برنامه بودن آنها افزایش بی‌رویه پیدا کرده می‌توانند به حالت اول برگردانند جواب شما به مردم چیست؟ جالبتر از همه این که رئیس اجرایی مملکت می‌گوید ما اصلا مشکل اقتصادی نداریم.” و یا این که ” داستان دلار کار خودتان است باز همه چیز را گردن دیگران نیندازید.”
خواننده روزنامه خراسان: آیا قیمت هایی را که در این مدت به علت بی‌برنامه بودن دولتمردان افزایش بی‌رویه پیدا کرده می‌توانند به حالت اول برگردانند؟
البته محمود احمدی‌نژاد و سیاست‌هایش مدافعانی هم داشت: ” بس است این همه انتقاد از رئیس جمهور! واقعا صدها کار ارزنده ایشان را نمی بینید؟ چه کردیم با خودمان؟”
مردمسالاری
روزنامه مردمسالاری ارگان حزبی به همین نام است که از سوی مصطفی کواکبیان، نماینده فعلی مجلس و عضو فراکسیون اصلاح‌طلبان اداره می‌شود. او با ثبت‌نام برای انتخابات مجلس نهم و تشکیل جبهه مردمسالاری به نوعی از اصلاح‌طلبان منتقد انشعاب کرده است. پیام‌هایی که همه روزه در ستون “با خوانندگان” این روزنامه به چاپ می‌رسد چندان پرتعداد نیست و عموما به مشکلات و معضلات شهری و اقتصادی منحصر می‌شود.
در این هفته خواننده‌ای درخواست کرده بود: ” اینجانب خودروی پراید به مبلغ ۱۰ میلیون تومان خریداری کردم. زمان استفاده از این خودرو متوجه شدم فقط ۵ لیتر بنزین دارد. لازم است به اطلاع مسوولا ن شرکت سایپا برسانم برای جلب رضایت مشتری یک ماشین با باک پر از بنزین تحویل مشتریان بدهند. و چند خواننده از بی‌نتیجه بودن اقدامات دولت در رسیدگی به بحران ارز و طلا می‌گفتند.
یکی دیگر از خوانندگان هم عنوان کرده بود: در سال ۸۸ بنا بر اطلاعیه وزارت علوم در چند روزنامه دولتی تعداد ۳۰۰ نفر از دانشجویان در آزمون دکتری و کار‌شناسی ارشد دانشگاه تربیت معلم شرکت کردند بعد از گذشت ۳ ترم و گرفتن شهریه از دانشجویان در حال حاضر مسوولان این دانشگاه می‌گویند مدرکی به دانشجویان داده نمی‌شود و دست اندرکاران وزارت علوم نیز می‌گویند این دانشگاه اشتباه کرده است. آیا این انصاف است که مدت ۲ سال از عمر دانشجویان بیهوده گذشته است؟”
جمهوری اسلامی
روزنامه جمهوری اسلامی ارگان این حزب پرنفوذ و تصمیم‌ساز اسلام‌گرایان در حکومت، قدمتی همپای تاسیس جمهوری اسلامی در ایران دارد و حتی با وجود انحلال حزب به انتشار خود ادامه داده است.
خواننده روزنامه جمهوری اسلامی: اگر دولت محترم اینهمه ثروت اعم از ریال و دلار و طلا در اختیار دارد که اگر بیگانگان نفت ما را نخرند، تا ۱۵ سال منابع مالی مطلوبی برای اداره امور کشور در اختیار داریم چرا مطالبات سال‌های ۸۶ و ۸۷ بازنشستگان را نمی‌پردازد تا از عدم پرداخت آن، كمتر شكایت كنند؟
این روزنامه اصولگرا خود را مستقل معرفی می‌کند اما در دوران ریاست جمهوری خاتمی منتقد دولت او بود و در دو سال اخیر نیز انتقادات فراوان و صریحی از دولت احمدی‌نژاد انتشار داده است. این روزنامه ضمن حمایت و پیروی کامل از رهبری، از مدافعان اصلی آیت‌الله هاشمی رفسنجانی نیز هست. جمهوری اسلامی اهمیت زیادی به نظرات خوانندگان می‌دهد و دو ستون “صدای شما” و “نامه‌های شما” را همه روزه منتشر می‌کند.
این هفته یکی از خوانندگان این روزنامه پرسیده است: ” معاون اول رئیس جمهوری اعلام كرده است اگر بیگانگان نفت ما را هم نخرند، تا ۱۵ سال منابع مالی مطلوبی برای اداره امور کشور در اختیار داریم، که باید پرسید اگر واقعاً چنین است و دولت محترم اینهمه ثروت اعم از ریال و دلار و طلا در اختیار دارد چرا مطالبات سال‌های ۸۶ و ۸۷ بازنشستگان را نمی‌پردازد تا از عدم پرداخت آن، كمتر شكایت كنند؟” و بسیاری از پیام‌ها بر وجود مشکلات محلی و منطقه‌ای در نقاط مختلف کشور دلالت می‌کرد.
خواننده‌ای هم تقاضا کرده بود دولت ” یارانه كسانی كه بیش از سه میلیون تومان در ماه درآمد دارند، را بگیرد و به یارانه مردم كم‌درآمد اضافه كند.”
پیامی حاوی این درخواست از صدا و سیما بود که برای معضل حمل سلاح سرد از سوی جوانان چاره‌ای بیندیشد و در پیام دیگری خطاب به این ارگان آمده بود: ” متأسفانه در اكثر سریالهای تلویزیونی كه از شبكه‌های سیما پخش می‌شود، حریم حرمت افراد خانواده حفظ نمی‌شود، یعنی ادب و احترامی كه باید در بین خانواده‌ها حاكم باشد، رعایت نمی‌شود و این یك پدیده زیانبار است.”
یکی از شهروندان هم با اشاره به این که “با ازدیاد روزمره خودرو و نیز كمبود پاركینگ در سطح تهران برخی از شهروندان به راستی بی‌ملاحظه و خودخواه، وقتی محلی برای پارك خودرو خود پیدا نمی‌كنند، آن را جلو پاركینگ مجتمع‌ها و خانه‌های مردم پارك می‌كنند و می‌روند” از پلیس راهنمایی و رانندگی پرسیده بود:” فكرش را بكنید خانواده‌ای مریض دارد، گرفتاری دارد، امری حیاتی برایش پیش می‌آید كه باید از اتومبیل خودش استفاده كند… چه اقدامی باید انجام بدهد و تكلیفش چیست؟ به كجا اطلاع دهد یا شكایت ببرد؟”