هرچند هنوز اطلاعات چندانی از نحوه تغییرات ژنتیکی مربوط به تحول و تکوین گونه‌های زیستی در دست نیست، اما مطالعات ژنتیکی روی حیوانات اهلی، به‌واسطه سیر فرگشت سریعی که طی تنها ۱۰ هزار سال گذشته طی کرده‌اند، می‌تواند اطلاعات حائز اهمیتی را در این‌ زمینه فراهم آورد. حال، یک پژوهش تازه، به توصیف نقش بازآرایی‌های پیچیده ژنومیک، در ایجاد ظاهر زیباتر مرغ‌های اهلی پرداخته است.

 
پژوهشگران دانشگاه‌های علوم کشاورزی و اوپسالای سوئد، به اتفاق تیمی از دانشمندان دانشگاه‌ ایالتی کارولینای شمالی و همچنین دانشگاه ملی چانگ‌زینگ چین، طی پژوهشی که گزارش آن در نشریه علمی PLoS Genetics انتشار یافته است، دست به بررسی ریشه‌های ژنتیکی تکوین ژن فیبرومِلانوسیس زده‌اند که مشخصه بارز یک گونه از مرغ‌های بومی کشور چین، موسوم به “سیلکیه” (Silkie) به‌شمار می‌رود. این ژن عامل رشد چندین‌برابری رنگ‌دانه‌هایی است که نه‌تنها پوست و پر پرنده، بلکه اندام‌های درونی‌اش را هم به رنگ تیره در می‌آورند. مرغ‌های سیلکیه، پیشینه درازی در آشپزی چینی و طب سنتی این کشور دارند و مارکوپولو هم آن‌ها در قرن سیزدهم میلادی طی سفرش به چین دیده بود.
 
بن دورشورست (Ben Dorshorst)، پژوهشگر مقطع فوق‌دکترا و مسئول این بررسی می‌گوید: “ما نشان داده‌ایم که دگرگونی‌های لازم برای تولید فیبروملانوسیس، متضمن بازآرایی ژنتیکی پیچیده‌ای است که به رشد آهنگ تولید ژن اندوتلین 3 می‌انجامد؛ ژنی که خود عامل رشد سلول‌های رنگ‌دانه‌ای به‌شمار می‌رود.”
 
این تیم پژوهشی، به سرپرستی لایف اندرسون (Leif Andersson)، تاکنون موفق به تشخیص چندین ژن مربوط به حیوانات اهلی شده است و بدین‌گونه پرده از فراروی فرآیند مهمی برکشیده است که در جریان آن، بازآرایی‌های ژنتیکی، به‌شکل چشمگیری موجب فرگشت سریع این دسته جانوران شده‌اند. از دیگر نمونه‌های مشابه می‌توان به خاکستری‌تر شدن اسب‌ها با رشد سن‌شان و همچنین جهش‌هایی اشاره کرد که بر ابعاد و شکل تاج مرغ‌ها مؤثرند. اندرسون در این‌باره نتیجه می‌گیرد که “طبق دلایل خوبی که در اختیار داریم، این بازآرایی‌ها نقش مهمی را در فرگشت دیگر گونه‌هایی نظیر ما انسان‌ها هم ایفا می‌کنند”.
 
این پژوهشگران، نمونه‌هایی از سایر مرغ‌های بومی اقصا نقاط جهان را هم که میزبان ژن فیبروملانوسیس هستند، از جمله تیره Bohuslän-Dals svarthöna در کشور سوئد، مورد بررسی قرار داده‌ است و متوجه شده‌اند که در تمامی‌شان رد پای همان جهش‌های نامعمول دیده می‌شود. این یافته، مهر تأییدی بر شواهد شفاهی‌ جمع‌آمده از بومیان منطقه است که طبق آن، مرغ‌های بومی سوئد، رنگ تیره پوست و اندام‌های داخلی‌شان را از آن دسته مرغ‌های آسیایی به ارث برده‌اند که قرن‌ها پیش توسط دریانوردی از شرق دور و در گذر از مسیر مبادلاتی آسیای شرقی، به خاک نروژ آورده شده‌اند. این نمونه به‌زیبایی نشان می‌دهد که چگونه انسان‌ها با پرورش حیوانات اهلی در سرتاسر جهان، زمینه تقویت یک جهش ژنتیکی را فراهم آورده‌اند یا به‌گفته اندرسون، نقش انسان‌ها در تنوع زیستی حیوانات اهلی‌شان، نقشی واضح است.
 
منبع: Science Daily
 
توضیح تصویر:
 
مرغ بومی سیلکیه، وابسته به کشور چین/ عکس از Adam Mastoon