همزمان با آغاز سال تحصیلی دانشگاه‌ها، دفتر تحکیم وحدت فراگیرترین اتحادیه سراسری دانشجویی منتقد حاکمیت، با صدور بیانیه‌ای به تبیین دیدگاه‌های خود در قبال دانشگاه پرداخت. این بیانیه از این‌رو حایز اهمیت است که برخی از چهره‌های شاخص این تشکل دانشجویی در سال‌های اخیر زیر فشار اخراج از دانشگاه‌ها و همچنین زندان بوده‌اند.
نخست از آرش بهمنی، روزنامه‌نگار و فعال سابق دانشجویی پرسیده‌ام: چه نکات مهمی در بیانیه دفتر تحکیم وحدت آمده است؟
آرش بهمنی: من تصور می‌کنم یکی از مهم‌ترین نکاتی که در بیانیه دفتر تحکیم به آن اشاره شده، این است که دانشجویان خودشان باید به دنبال این باشند که شبکه‌های غیر رسمی را در دانشگاه، اگر از قبل بوده‌اند، فعال‌تر کنند و اگر نبوده‌اند، ایجاد کنند. همچنین با توجه به نیازها و مطالباتی که در دانشگاه‌ها وجود دارد، تلاش کنند که راه حل‌های جدیدی را برای رسیدن به اهداف خود در پیش بگیرند. ضمن این که در این مسیر باید تلاش کنند تا حد امکان از دادن هزینه‌های بیش از حد و گزاف نیز خودداری کنند.
گفته می‌شود که این بیانیه از داخل ایران صادر نشده است. آیا اطلاعی دارید که توسط نیروهای “دفتر تحکیم وحدت” در داخل صادر شده است یا خیر؟
تا جایی که من اطلاع دارم و همچنین بسیاری دیگر از دوستان دانشجو نیز اطلاع دارند، اساساً تعداد بسیار زیادی از فعالان دانشجویی در داخل کشور هستند و این بیانیه نیز بعد از همفکری میان تعداد بسیار زیادی از دانشجویان که عضو دفتر تحکیم هستند و نظرخواهی از همه آن‌ها در شهرهای مختلف صادر شده است. یعنی این بیانیه کاملاً و صددرصد محصول داخلی است.
در آستانه سال تحصیلی جدید دانشجویان در آغاز ترم تحصیلی با چه تغییراتی مواجه خواهند شد؟ چه تغییراتی در دانشگاه‌ها در برابر ورود دانشجویان عرضه خواهد شد؟ جریان‌های دانشجویی و دانشگاهی با چه مشکلاتی روبه‌رو خواهند شد؟
من فکر می‌کنم که مشکلاتی زیاد در این زمینه هست. اولین نکته این که نهادهایی که در دانشگاه‌ها فعالیت سیاسی می‌کردند، مثل انجمن اسلامی، تقریباً به‌طور کلی برچیده شده‌اند و نهادهای رسمی برای فعالیت سیاسی نداریم. دومین نکته تلاش حاکمیت است برای جداسازی و تفکیک جنسیتی در دانشگاه‌ها که آن‌ها هم عزم‌شان را جزم کرده‌اند که این کار را انجام دهند و البته در برخی از دانشگاه‌ها هم این کار شروع شده است. سومین نکته‌ای که وجود دارد، بحث اسلامی کردن دروس به‌خصوص در رشته‌های علوم انسانی است. برخی از دروس اساساً از واحدهای آموزشی حذف شده‌اند و برخی دیگرهم دچار تغییراتی بسیار کلی شده‌اند.
به گمان من یک نکته بسیار مهم هم این است که با اخراج و تعلیق و محرومیت از تحصیل بسیاری از فعالان دانشجویی، آن‌هم با بازداشت‌هایی که اتفاق افتاده است، جای خالی همه فعالان دانشجویی امسال همزمان با آغاز سال تحصیلی جدید در دانشگاه‌ها به خوبی احساس خواهد شد.
ارتباط فعال دانشجویی
پویان محمودیان، فعال سابق دانشجویی دانشگاه پلی تکنیک تهران است. از او پرسیده‌ام: از نظر شما نکته مهم بیانیه دفتر تحکیم وحدت چیست؟
پویان محمودیان: نکته مهمی که می‌توان به آن اشاره کرد، این است که دفتر تحکیم مجدداً تا حدودی به تبیین فضای حال حاضر در دانشگاه و فضای سیاسی پرداخته و با اشاره به بیانیه‌ای که در سال گذشته صادر کرده بود، در آستانه آغاز سال تحصیلی، باز دانشجویان را تشویق و ترغیب کرده بود به این که فعالیت‌های مدنی و مسالمت‌آمیز خود را برای احیای حقوق و آزاد‌ی‌های آکادمیک در دانشگاه‌ها ادامه دهند.
با توجه به سرکوب گسترده فعالان دانشجویی در داخل کشور خود “دفتر تحکیم وحدت” اکنون در چه وضعیتی قرار دارد؟
در حال حاضر می‌توان گفت که دفتر تحکیم وحدت یا اتحادیه سراسری انجمن‌های اسلامی از حیث آزادی برای فعالیت و امکان فعالیت در دانشگاه‌ها در وضعیت مناسبی به سر نمی‌برند. متأسفانه حاکمیت تمامی دفاتر انجمن‌های اسلامی را در دانشگاه‌های مختلف تعطیل کرده و با فعالان این مجموعه برخوردهای شدیدی داشته است. کما اینکه بسیاری از اعضای اصلی فعال در این مجموعه در حال حاضر در زندان به سر می‌برند، ولی می‌توان گفت که کماکان فعالان دانشجویی در داخل دانشگاه‌ها هنوز حساب ویژه‌ای روی مواضعی دارند که دفتر تحکیم وحدت می‌گیرد و تحلیل‌های سیاسی‌ای که نسبت به فضای دانشگاه‌ها ارائه می‌دهد. ما هم امیدواریم تا گشایش مجدد فضا در داخل دانشگاه‌ها دفتر تحکیم و فعالان آن بتوانند از طریق کارهای تحلیلی و رسانه‌ای، اثر خودشان را تا جایی که می‌توانند روی فضای دانشگاه‌ها بگذارند.
آیا دفتر تحکیم وحدت با توجه به فضای خفقانی که داخل دانشگاه‌ها وجود دارد، توانسته است با استفاده از شبکه‌های مجازی ارتباط تشکیلاتی خود را با انجمن‌های عضو این اتحادیه حفظ کند یا خیر؟
ارتباط تشکیلاتی به آن معنایی که فکر می‌کنم مد نظر شما است یا ارتباط منظم سازمانی، دیگر متأسفانه نمی‌تواند وجود داشته باشد. این کار با توجه به فضای سرکوبی که شکل گرفته و همینطور بازسازی این الگوهای تشکیلاتی و سازمانی در فضای مجازی بسیار دشوار است. شبکه‌ای از ارتباطات مابین فعالان دانشجویی وجود دارد که به صورت محلی در انجمن‌های اسلامی در دانشگاه‌های مختلف فعال وجود دارد. دانشجویان اکنون نیز تا حدی زیاد فعال هستند. در برخی از مواقع مثلاً به‌عنوان یک طرح سراسری اعتراض به تفکیک جنسیتی در دانشگاه‌ها، این هماهنگی و شبکه‌سازی ارتباطات مابین فعالان دانشجویی می‌تواند بسیار مفید باشد.
آرمان دموکراسی‌خواهی
در انتهای این گزارش از سجاد ویس مرادی، فعال دانشجویی پرسیده‌ام: نکات برجسته بیانیه دفتر تحکیم وحدت در آغاز سال تحصیلی دانشگاه‌ها کدام است؟
سجاد ویس مرادی: دفتر تحکیم وحدت به‌عنوان فراگیرترین تشکل دانشجویی در بیانیه‌ای که به مناسبت آغاز سال تحصیلی دانشگاه‌ها منتشر کرده، ضمن محکوم کردن تمامی فشارهایی که بر محیط دانشگاه و دانشجویان از سوی عوامل حاکمیت وارد شده، خواستار آزادی تمامی دانشجویان زندانی و زندانیان سیاسی شده است. همچنین خواستار برچیده شدن تمامی فشارهایی شده است که از نگاه ایدئولوژیک بر محیط دانشگاه‌ها حاکم شده و در نهایت پیشنهاد کرده است که راهکارهای جدیدی برای فعالیت بسته به تغییر شرایط بعد از انتخابات سال ۸۸ توسط فعالان دانشجویی در دانشگاه‌ها اتخاذ شود.
خود دفتر تحکیم وحدت در حال حاضر از نظر تشکیلاتی در چه وضعیتی قرار دارد؟
متأسفانه از زمان روی کار آمدن محمود احمدی‌نژاد سیاستی که توسط وزارت علوم پی گرفته شده، این است که انجمن‌های اسلامی که عضو دفتر تحکیم وحدت بودند، منحل شوند. حاکمیت نیز در تمام این سال‌ها سعی می‌کند درون دانشگاه‌ها انجمن‌های موازی تشکیل دهد. فعالان دانشجویی داخل دانشگاه‌ها و فعالان دفتر تحکیم وحدت نیز با بسته شدن دفتر به صورت رسمی فعالیت خودشان را متوقف نکردند و به فعالیت‌های‌شان ادامه دادند و سازماندهی خودشان را حفظ کردند. امروز به گونه‌ای است که بسیاری از انجمن‌های اسلامی عضو دفتر تحکیم وحدت از سوی وزارت علوم غیر قانونی خوانده شده‌اند، ولی این انجمن‌ها درواقع دارند فعالیت خودشان را ادامه می‌دهند، با این تفاوت که به دلیل کاهش هزینه‌ها فعالیت خود را مخفی‌تر انجام می‌دهند. البته دفتر تحکیم وحدت با بیانیه‌ای که صادر کرده، در آنجا نیز گفته است که به فعالیت‌های خود همچنان ادامه می‌دهد و به آرمان‌های خود برای روند دموکراسی‌خواهی ایران پایبند است و در راه آن در آینده ادامه حرکت خواهد داد.