مهاجرین و پناهجویان از عوامل تأثیرگذار در انتخابات کشورهای مهاجرپذیر هستند و همواره بخشی از برنامه نامزدها به آنها اختصاص دارد. دست‌کم در سال‌های اخیر به شکل قابل توجهی در سخنرانی‌ها و میتینگ‌های تبلیغاتی نامزدها از مهاجرین گفته می‌شود. یا صحبت از محدود کردن آنهاست یا دعوت از جامعه مهاجر برای مشارکت در انتخابات به نفع یک کاندیدا. در امریکا ترامپ با ایده کشیدن دیوار و جلوگیری از ورود مهاجران رئیس جمهوری می‌شود و در فرانسه امانوئل ماکرون، همچون همتای آلمانی‌اش، در موضع حمایت از مهاجران و پناهجویان قرار می‌گیرد و پیروز انتخابات ریاست‌جمهوری می‌شود.
نزدیک به ۴۰سال است که ایران میزبان ۳میلیون مهاجر افغانستانی است. تغییر دولت‌ها و آرایش سیاسی کشور می‌تواند مستقیماً بر جامعه آنها تأثیرگذار باشد. انتخابات، دغدغه این همشهریان بی‌شهر نیز است. مانند ما انتخابات را پیگیری می‌کنند، مناظرات را می‌بینند و درباره نامزدها نظر می‌دهند. اما در نهایت در روز رأی‌گیری در پای صندوق‌ها دیده نمی‌شوند.
اکثر آنها به خاطر نداشتن شهروندی ایران حق رأی دادن هم ندارند. حتی آنان که تمام عمرشان را در ایران گذرانده‌اند. جمعیتی بر خوان میزبان نشسته‌اند و خود مشتاق همکاری و حضور؛ اما میزبان با تمام هزینه‌هایی که می‌کند، خود را از پتانسیل بالقوه این جامعه محروم کرده است. شاید بتوان گفت در این سال‌ها تنها تلاش ایران این بوده که میزبانی مهربان باشد.
در شهـــری چون مشــهد که بیـــش‌ترین میــــزان مهاجـــرین افغانستانی را داراست، انتخابات شوراها نیز برای آنها مهم است. در انتخابات اخیر شورای شهر مشهد مهاجرین با اینکه حق رأی نداشتند، کمپینی در حمایت از یک کاندیدای جوان تشکیل داده بودند. هر چند که در نهایت «حسین سوختانلو» موفق به راهیابی به شورای شهر مشهد نشد، اما بخاطر این ایده گفت‌وگویی با او داشتیم و درباره این کمپین پرس‌وجو کردیم.
سوختانلو دانشجوی دکترای جامعه شناسی دانشگاه تهران، مؤلف و پژوهشگر اجتماعی است. همچنین او مؤسس مدرسه فرهنگ، ویژه کودکان افغانستانی است.
آقای سوختانلو چه چیزی باعث شد در انتخابات نام‌نویسی کنید؟
به خاطر دغدغه اجتماعی و فرهنگی‌ام نسبت به فضای حاکم بر شهر مشهد، برای شورای شهر کاندیدا شدم. من پیش‌تر در حوزه مسائل اجتماعی ایران کارهای پژوهشی زیادی انجام داده بودم و اطلاع داشتم که مشهد درگیر چالش‌های اجتماعی و فرهنگی عدیده‌ای است. حاشیه‌نشینی، فقر و طلاق از موارد چالش برانگیز این شهر است. البته در کنار فعالیت‌های اجتماعی، نگاه سیاسی به این قضیه نیز وجود داشت.
چه شد که تصمیم به حمایت از مهاجرین گرفتید؟
در واقع مهاجرین از من حمایت کردند. به‌خاطر روابطی که با دوستان مهاجر داشته‌ام، این پیشنهاد را دادند و گفتند که «می‌توانیم از شما حمایت کنیم.» آنها این ایده را به صورت یک «کمپین» مطرح کردند. من هم به عنوان یک دانشجوی جامعه‌شناسی کنجکاو شدم که نتیجه این حمایت و میزان تأثیرگذاری مهاجرین بر جامعه میزبان را ببینم، به همین خاطر از این ایده استقبال کردم.
این کمپین چه بود و چگونه از شما حمایت می‌کرد؟
اسم کمپین را گذاشته بودیم «یک مهاجر، یک دوست، یک رأی» ساز و کار این کمپین این بود که نخبگان مهاجر این کمپین را به جامعه مهاجرین معرفی کنند و آنها از دوستان ایرانی خود بخواهند که به کاندیدای مورد نظرشان، یعنی بنده، رأی بدهند.
این کمپین در یک بازه دو روزه، با حمایت نخبگان افغانستانی از جمله آقای محمدکاظم کاظمی و ابوطالب مظفری (شاعر و نویسنده)، محمدسرور رجایی (دبیر خانه ادبیات افغانستان)، محسن حسینی (نقاش و تصویرگر)، جمال‌الدین‌سجادی و بصیراحمد حسینی (خبرنگار) و نادر موسوی (مدیر خانه کودکان افغانستان)، موفق شد نظر عده‌ای از همشهریان مشهدی را به خودش جلب کند.
شما غیر از این کمپین که دیرهنگام برپا شد، برنامه تبلیغاتی دیگری هم داشتید؟
نه. من در واقع می‌خواستم با فعالیت حزبی و به امید حضور در لیست، در انتخابات شوراهای شهر مشهد شرکت کنم. اما به دلایلی نتوانستم این موضوع را پیگیری کنم. در این میان دوستان مهاجر بدون هیچ مطالبه‌ای این پیشنهاد را به من دادند؛ تصمیم بر آن شد که یک کمپین فرهنگی راه‌اندازی کنیم. این کمپین روابط ما را در میان مهاجرین و همشهریان مشهدی بیشتر کرد و بر تعداد دوستان و همفکران ما افزود. امیدواریم از این فضای پیش آمده بتوانیم در فعالیت‌های فرهنگی دیگر نیز استفاده کنیم.
آیا مهاجرینی هم هستند که بتوانند رأی بدهند؟
در شهر مشهد مهاجرینی هستند که از چند نسل پیش در این شهر زندگی می‌کنند و شناسنامه ایرانی دارند یا با افرادی از جامعه میزبان ازدواج کرده‌اند. این دسته از مهاجرین که تعدادشان اندک است، می‌توانند رأی بدهند.
فکر می‌کنید این کمپین مؤثر واقع شد؟ اگر بله، چگونه؟
من بدون هیچ تبلیغ و هزینه‌ای و تنها بواسطه دعوت مهاجرین از دوستان ایرانی‌شان، از لحاظ آماری رأی قابل توجهی را دریافت کردم. این موضوع پتانسیل جامعه مهاجرین، که اتفاقاً افرادی فرهنگی هستند نه اقتصادی، را به ما نشان می‌دهد که می‌توان از آنها در فعالیت‌های اجتماعی استفاده کرد که برای جامعه میزبان هم مفید است. البته در ایران به مسأله مهاجرت به‌صورت کارشناسی پرداخته نشده و به اقتضای شرایط و موقعیت به آنها توجه شده است. هر چند که چند سالی‌است اوضاع در حال بهبود است. امیدواریم در آینده بتوانیم از این سرمایه بیشتر استفاده کنیم و بتوانیم در آینده از این کمپین فرهنگی به نفع حقوق مهاجرین هم استفاده کنیم.
شما نفر چندم در انتخابات شدید؟
من طی این دو روز توانستم بیش از ۲۲۵۰ رأی کسب کنم که بخش زیادی از این رأی به واسطه فعالیت دوستان مهاجر بود. به نظر من پتانسیل‌های زیادی در ارتباط میان دو جامعه بویژه در سطح فرهنگی وجود دارد که حتی می‌توان نگاه راهبردی به این ظرفیت‌ها داشت. این رخداد شروعی بود که امیدوارم بتواند پیام این دوستی را به گوش دو طرف برساند و تغییری برای ساخت جهانی بهتر ایجاد کند.
منبع: روزنامه ایران
