چادر گل‌گلی به‌اضافه لوطی و موبایل

برگرفته از تریبون زمانه *  

اینجا برج میلاد است، نماد جدیدی که شهرداری تهران تلاش زیادی می کند تا آن را جایگزین نماد معروف شده پیشین کند که از بهمن ۱۳۵۷ به جای شهیاد به نام برج آزادی شناخته می شود. برج میلاد در سال‌های اخیر مرکز اجرای برنامه های متنوع فرهنگی، کنسرت‌های، همایش ها، و نمایشگاه های متعددی بوده و تلاش زیادی می شود تا به یک قطب گردشگری تبدیل شود. برج میلاد اما در هفته های اخیر میزبان برنامه ای است که در اولین برخورد موجب خنده شده و پس از اندکی تامل پرسش های بزرگی به همراه می آورد. این روزها در برج میلاد خانم های محترم می توانند با چادر در کنار لوطی ها عکس یادگاری بگیرند، به شرطی که در شبکه های اجتماعی از آن استفاده نکنند !

همین که از پارک خودرو راحت شدی و دست اهل خانه را گرفتی که به سیاحت محوطه بیرونی برج میلاد و برنامه های در حال اجرا بپردازی با اعلان های برنامه ای مواجه می شوی که تو را به گرفتن عکس با لوطی های شهر دعوت می کند. این برنامه در روزهای شلوغ تابستان در برج میلاد اجرا می شود در معرض دید و نظر گروه کثیری از شهروندان تهرانی و مسافرانی قرار دارد که برای تفریح به محوطه برج میلاد می آیند. مشخص نیست که این ابتکار ناشی از بی سلیقه گی و تلاش برای پر کردن وقت و کسب درآمد به هر قیمت است؛ یا نشان از رسوخ دوباره فرهنگ لمپنیسم در کشور دارد؟ ( ۱)

کلمات لوطی (۲)، لمپن ( ۳)، لات (۴ ) تقریبا همیشه با هم و به یک منظور به کار گرفته شده است. صرفنظر از پیش زمینه های به کارگیری کلمه لوطی و تلاش وافر برخی برای ایجاد ارتباط بین این مفهوم و عیاری و جوانمردی، اما در فرهنگ عامه همواره رابطه ناخودآگاهی بین این کلمات برقرار می شده است. کوچه پس کوچه های محلات قدیمی شهرهای مختلف کشور هنوز عربده کشی های شبانه، راه بندان ها و مزاحمت های روزانه و باج گیری های افراد شروری را که به عنوان لات محله و لوطی محله شناخته می شدند به یاد دارد. لات های محلات که به واسطه زور بازو گاهی نقش ناظم محله را بازی می کردند، بنا بر شواهد تاریخی دست کم در دوران پهلوی مورد استفاده جریانات قدرت قرار گرفته و به فراخور توان خود از ثروت و شهرت نیز برخوردار شده اند ( ۵). در این دوران است که لات های محلات به دلیل نوع پوشش خاص خود به نام کلاه مخملی هم نامیده شده اند.
کلاه مخملی ها را تا پیش از جمهوری اسلامی هم در خلال بدمستی ها و عربده کشی های شبانه و هم در صحنه های فیلمفارسی می شد دید، اما نظام ولایت فقیه از همان ابتدا تلاش هایی را برای همراه کردن این گروه با خود انجام داد. این تلاش ها در فیلم هایی که بازتولید خاطره قیصر را می کرد تا سریال هایی تلویزیونی دیده شد. این نوع اقدامات در سری فیلم های اخراجی ها به اوج خود رسید و تا مرز تطهیر این قشر در نظر عموم پیش رفت. این در حالی است که با احیای زورخانه ها و حتی فدراسیونی با نام ورزش های زورخانه ای تلاش شد تا آنچه که فرهنگ پهلوانی نامیده می شود زنده گردد.

بازتولید لات ها با هر هدفی که صورت گرفته باشد در جاهایی عوارض جانبی نیز به همراه داشته است که یکی از آنها بازگشت تیپ و مدل ظاهری کلاه مخملی ها است. این موضوع تا بدان پایه پیش رفت که یکی از همین کلاه مخملی ها خود را کاندیدای انتخابات ریاست جمهوری کرد و در فهرست لیدرهای تیم فوتبال پایتخت نیز قرار گرفت. ( ۶) همچنین فیلم های سینمایی و سریال های تلویزیونی بر اساس شخصیت و منش رفتاری کلاه مخملی ها تولید شد. ( ۷) حالا پس از فیلم هایی چون اشک ها و لبخندها (۸ )، شب دهم، خوش رکاب، خوش غیرت، و اخراجی ها می توان در تهران افرادی را با همان تیپ و پوشش کلاه مخملی ها دید.

ترکیب ماشین های قدیمی، برج میلاد، کلاه مخملی های آیفون به دست، عکاسی با موبایل، شبکه های اجتماعی، و زنان ملغمه ای است که فقط در دیگ شهرداری تهران پخته می شود. سردار دکتر قالیباف و شهرداری تهران که همین چند هفته پیش مدعی غیرت دینی و تفکیک جنسیتی بود اینک زنان تهرانی را دعوت به انداختن عکس یادگاری با کلاه مخملی ها می کند. و اجرای برنامه تهیه عکس با لوطی ها ! در برج میلاد آخرین نمونه از ظهور دوباره این گروه است، اما آیا این آخرین نماد غیرت دینی سردار دکتر قالیباف شهردار تهران هم هست؟

پی‌نوشت:

1. باز تولید لات‌ها با یک کلیک! ، سایت میراث فرهنگی
2. لوطی . (ص ) منسوب به قوم لوط. لاطی . لواطه کار. غلامباره . کودک باز. (غیاث ). هرزه کار و قمارباز و شراب خواره . (غیاث از چراغ هدایت ). بی باک و نامقیدی که هندیان بانکا گویند. (غیاث از مصطلحات ). رند و حریف و شوخ و بی باک و شلتاق که در هندوستان آن را بانکا گویند و رسم است که هر لوطی ولایتی به یکی از سلاطین و امرا منسوب میباشد، مثلاً گویند فلان لوطی بهمان امیر است یا لوطی فلان پادشاه است . مردیکه بز، میمون و خرس رقصاند با نواختن تنبک و خواندن شعرهای زشت . اصل این کلمه ممکن است منسوب به لوط نبی و مراد صاحب عمل غیرطبیعی قوم او بوده و سپس از آن معنی به معانی دیگر نقل شده باشد و این بعید است و ممکن است با تاء منقوطه بوده است که معنی اولی آن شکم خواره و مانند آن است و سپس معانی دیگر گرفته . و رجوع به الواط و لوتی شود :
   عمرو خلقان گر بشد شاید که منصور عمر
   لوطیان را تازید هم تاز و هم مکیاز بس . (فرهنگ اسدی چ اقبال ص ۱۸۶)
3. ۱ – لات . ۲ – پست – ترین فرد جامعه از قبیل چاقوکش ، باج گیر، خبرچین و پاانداز. (فرهنگ فارسی معین)
4. ۱ – فقیر، بی چیز. ۲ – بی سر و پا، بی اصل و نسب ، ولگرد. ؛ ~ آسمان جل فقیر عور بی سروسامان .( فرهنگ فارسی معین)
5. در حال حاضر گروهی که ما آنها را لات، لوطی، داش مشدی یا پهلوان می دانیم، نسبش می رسد به عیاران. آنها جوانمردانی بودند که در سایه روشن تاریخ گاهی می غلتند به سمت راهزن و دزد و گاهی به سمت اینکه اهل تصوف و ایثار بودند و با اتکا به بازو یاور بی پناهان. ، مجله چلچراغ
6. ثبت نام لیدر کلاه مخملی فوتبال در انتخابات ریاست جمهوری، سایت انتخاب
   آیا یک کلاه مخملی رییس جمهور می‎شود؟ سایت پارس نیوز
   ادعای لیدر کلاه مخملی/تا یک سال دیگر هنرپیشه معروفی می شوم، وبلاگ صبح امید
7. سریال‌های شب دهم، خوش رکاب، و خوش غیرت شبکه اول سیما و سایه آفتاب از شبکه سوم سیما تنها چند نمونه از بازگشت ظفرمندانه کلاه مخملی‌ها به تلویزیون ایران محسوب می شوند. رادیوجوانان به نقل از بی بی سی
8. خسرو کلاه مخملی دهه هشتادی است

لینک مطلب در تریبون زمانه