ماکسیمیلیان شل، بازیگر و سینماگر نامدار درگذشت

ماکسیمیلیان شل، بازیگر و سینماگر سر‌شناس اتریشی – سوئیسی و برنده جایزه اسکار در ۸۳ سالگی درگذشت.

ماکسیمیلیان شل، بازیگر و سینماگر اتریشی – سوئیسی که در سراسر جهان نامدار بود، در ۸۳ سالگی چشم بر جهان ما فروبست. پاتریسیا باوم‌باور، سخنگوی خانواده شل به رسانه‌های آلمانی‌زبان گفته است: «با اندوه بسیار تأیید می‌کنیم که ماکسیمیلیان شل در بیمارستانی در اینسبروک در اثر پیامدهای یک بیماری سخت، به طرز غیر منتظره‌ای درگذشته است.»

شل سال گذشته با ایوا میهانویچ، سوپرانیست ۳۵ ساله ازدواج کرده بود. همسر او تا آخرین لحظه در کنار بسترش بود.

چند روز پیش ماکسیمیلیان شل به خاطر ابتلا به بیماری ذات‌الریه در بیمارستانی تحت درمان قرار گرفته بود. او در آن زمان در حال بازی در یک مجموعه تلویزیونی بود. درمان ظاهراً موفقیت‌آمیز بود.

ماکسیمیلیان شل که در ۸ دسامبر سال ۱۹۳۰ در وین، پایتخت اتریش متولد شده بود، از موفق‌ترین و نامدار‌ترین بازیگران آلمانی‌زبان در سراسر جهان بود. در سال ۱۹۶۲ به خاطر بازی در فیلم «قضاوت در نورنبرگ» جایزه اسکار بهترین بازیگر مرد را از آن خود کرد. او نخستین بازیگر آلمانی‌زبان بود که پس از جنگ جهانی دوم جایزه اسکار گرفت.

ماکسیمیلیان شل در دامن خانواده‌ای هنرمند پرورش پیدا کرده بود. پدرش هرمان فردیناند شل، نویسنده سوئیسی و مادرش نوئه فون نوردبرگ بازیگر اتریشی بود.

مردی در اتاق شیشه‌ای (۱۹۷۵)، جولیا (۱۹۷۷)، توپکاپی (۱۹۶۴)، پرونده اودسا (۱۹۷۴)، پلی در دوردست (۱۹۷۷) و صلیب آهنین (۱۹۷۷) از دیگر فیلم‌های موفقی هستند که او در آن‌ها نقش‌آفرینی کرده است.

شل نخستین فیلمش را در سال ۱۹۷۰ ساخت. این فیلم که «عشق اول» نام داشت، محصول کشور سوئیس بود و در‌‌ همان سال هم نامزد جایزه اسکار بهترین فیلم خارجی‌زبان شد. فیلم «رهگذر» محصول کشور آلمان غربی، یکی دیگر از ساخته‌های اوست که در سال ۱۹۷۳ نامزد جایزه اسکار بهترین فیلم خارجی‌زبان شد.

فیلم «عابر پیاده» به کارگردانی ماکسیمیلیان شل از اندک فیلم‌های سینمای غرب بود که در طلیعه انقلاب در تهران انقلاب‌زده به نمایش درآمد. در این فیلم که در سال ۱۹۷۴ ساخته شده و محصول کشور آلمان غربی است، یک کارخانه‌دار ثروتمند به خاطر پیشینه‌ جنایتکارانه‌اش در دوران نازی‌ها به دردسر می‌افتد. در یک مناظره تلویزیونی او با پیشینه‌اش درگیر می‌شود و حقیقت از پشت پرده بیرون می‌افتد. شل در این فیلم به موضوع «گناه» و «مرگ» می‌پردازد و نشان می‌دهد که هیچکس به تنهائی گناهکار نیست. این ملت آلمان بودند که اندیشه نازیسم را پذیرا شدند. پس همه در این گناه عمومی شریک‌اند. حضور بازیگران قدیمی سینما و تآ‌تر آلمان و در رأس آنان گوستاف رودولف زلنر، به این فیلم قدرت و جذابیت خاصی داده است.

شل به عنوان برنده جایزه اسکار در سینمای هالیوود در آن سال‌ها بسیار خوش‌اقبال بود. در عرصه تئا‌تر با کارگردان بزرگی همچون گوستاف گروندپنس همکاری کرده بود. او در اپرا و تئا‌تر بازی می‌کرد، فیلمساز و مستندساز بود و افزون بر این موسیقیدان و نقاش و نمایشنامه‌نویس هم بود.

مستند «مارلن» از ساخته‌های به یاد ماندنی ماکسیمیلیان شل است. او این مستند را بر اساس یک گفت‌و‌گوی ۱۷ ساعته با مارلنه دیتریش که در آن زمان ۸۲ سال داشت ساخته بود. از این اثر به عنوان برجسته‌ترین کار سینمایی ماکسیمیلیان شل یاد می‌کنند. مارلن دیتریش هرگز این مستند را ندید.

مستند «خواهر من ماریا» یکی دیگر از آثار ماکسیمیلیان شل است که در سال ۲۰۰۲ با اقبال منتقدان و سینمادوستان مواجه شد. او در این مستند زندگی خواهرش، ماریا شل را نشان می‌دهد که در سال‌های دهه ۱۹۵۰ و ۱۹۶۰ یکی از بازیگران سر‌شناس سینمای آلمانی‌زبان بود اما شهرت او تحت‌الشعاع شهرت برادرش قرار گرفت و چنان که حقش بود ندرخشید.

ماکسیمیلیان شل زندگی عاطفی بسیار پربازتابی هم داشت. رابطه عاشقانه او با ثریا اسفندیاری، همسر سابق محمد رضا شاه پهلوی که سه سال به درازا کشید خبرساز بود. در سال ۱۹۸۵ او با ناتالیا آندرایتشنکو ازدواج کرد و از او صاحب دختری شد. در سال گذشته او با ایوا می‌هانویچ، خواننده اپرا که ۳۵ سال دارد ازدواج کرد.