سراج الدین میردامادی – ماجرای ربوده شدن تعدادی از زوار لبنانی که از سفر ایران از راه سوریه به لبنان بازمی‌گشتند، موضوع رسانه‌های فارسی و عربی‌ست.

از آقای علی مهتدی روزنامه‌نگار و کارشناس دنیای عرب پرسیدم ماجرای گروگان‌ گرفته شدن زوار لبنانی توسط ارتش آزاد سوریه چه بود؟

 
 
علی مهتدی: حدود یک هفته قبل یک اتوبوس حامل زوار شیعه لبنانی که از ایران در حال برگشتن به لبنان بودند، در شمال سوریه در شهر حلب ناپدید شد و بحث و بررسی‌‌های زیادی راه انداخت و نگرانی‌های زیادی را در لبنان ایجاد کرد.
 
اندکی بعد مشخص شد که ارتش آزاد سوریه سرنشینان این اتوبوس را بازداشت کرده و در واقع آنان را به گروگان گرفته است. ارتش آزاد سوریه با قبول این مسئولیت اعلام کرد که خواستار آزادی چند تن از زندانیان سوری در لبنان که وابسته به اپوزیسیون این کشور هستند شده و در عین حال از حزب‌الله خواسته است که در قبال آزادی آنان از دخالت در امور سوریه و کمک به نظام بشار اسد در سرکوب تظاهرات و اعتراضات مردمی خودداری کند.
 
این موضوع دامنه‌دار شد به شکلی که دبیرکل حزب‌الله موضع گرفت و به خانواده‌ ربوده شدگان وعده داد که ظرف چند ساعت آنان را به لبنان بازخواهد گرداند و حزب‌الله و جنبش حماس شروع کردند اعمال فشار بر دولت لبنان. اما این مسائل نتیجه نداد و در نهایت ارتش آزاد سوریه اعلام کرد که تا خواسته‌های ما برآورده نشود، این گروگانها آزاد نخواهند شد.
 
این موضوع در خود لبنان هم تبدیل به یک سوژه‌ای برای درگیری سیاسی شدید شد. به شکلی که از یکطرف نیروهای مخالف حزب‌الله این حزب را متهم می‌کردند که با دخالت‌اش در کشورهای مختلف و در امور داخلی این کشورها عملاً لبنان را وارد درگیری‌های سیاسی‌ای می‌کند که لزومی ندارد این کشور وارد آنها شود.
 
از طرف دیگر حزب‌الله و هم‌پیمانانش این موضوع را شدیداً تکذیب کردند و گفتند که هیچ گونه دخالتی در امور سوریه نداشتند و صرفاً نظاره‌گر هستند و موضع‌گیری‌هایی دارند مثل همه‌ احزاب لبنانی یا کشورهای خارجی که در قبال مسائل سوریه موضع‌گیری خاص خودشان را دارند. در نهایت فشار خانواده‌ ربوده‌ شدگان افزایش پیدا کرد و در مذاکره‌ای که دولت لبنان با دولت ترکیه داشت، قرار بر این شد که دولت ترکیه در این زمینه دست به میانجی‌گری بزند و باعث آزادی گروگان‌های لبنانی شود.
 
آخرین خبر از این زائران لبنانی گروگان گرفته شده توسط ارتش آزاد سوریه چیست؟ برخی شایعات آمده است که دفتر نخست‌وزیری لبنان آزادی این زائران شیعه را تأیید کرده با میانجی‌گری وزیر خارجه ترکیه!
 
آخرین خبرها (تا ظهر شنبه ششم خرداد) این بوده است که دولت ترکیه مشغول میانجی‌‌گری با ارتش آزاد سوریه است و اپوزیسیون سوریه قبول کرده که این زائران را در مرز سوریه و ترکیه تحویل نماینده‌ دولت ترکیه دهد و در مقابل آنها بتوانند به لبنان بازگردند.
 
اما در سایت‌ها و خبرگزاری‌های لبنانی این موضوع مطرح شده که در آخرین لحظه (تا بعدازظهر روز شنبه) اختلافاتی در مذاکرات پیش آمده و مشخص نیست که آیا این زائران آزاد خواهند شد یا نه. یک خبرگزاری دیگر لبنانی هم که به شکل مستقل عمل می‌کند، اعلام کرده که این مذاکرات به‌خوبی پیش رفته و تا شنبه شب این زائران تحویل دولت ترکیه داده خواهند شد.
 
دولت ترکیه مشغول میانجی‌‌گری با ارتش آزاد سوریه است و اپوزیسیون سوریه قبول کرده که این زائران را در مرز سوریه و ترکیه تحویل نماینده‌ دولت ترکیه دهد و در مقابل آنها بتوانند به لبنان بازگردند.
 
در عین حال نخست وزیر لبنان هم آقای میقاتی قرار است به‌زودی عازم ترکیه شود و این مقداری به شایعات داخل لبنان و همچنین در سوریه و ترکیه دامن زده است که آیا ایشان قصد دارد به خاطر موضوع گروگان‌ها به ترکیه سفر کند یا صرفاً مذاکرات سیاسی‌ و سفرهای دیپلماتیک روتین است.
 
موضوع بین این سه کشور حالت پیچیده‌ای پیدا کرده و تظاهراتی هم خانواده‌ این زائران در لبنان در برابر سفارت ترکیه برگزار کردند و سخنگوی این خانواده‌ها هم اعلام کرده که مسئولیت تمام این موضوع را متوجه دولت ترکیه می‌داند، به خاطر این که ارتش آزاد سوریه از دید این خانواده‌های لبنانی یک ارتش و یک گروه تروریستی‌ست و این ترکیه است که باید دست به میانجی‌گری بزند و گروگان‌ها را آزاد کند و این خانواده‌ها اعلام کرده‌اند که هیچ عذر و بهانه‌ای را قبول نمی‌کنند و تمام مسئولیت سرنوشت این افراد را متوجه دولت ترکیه می‌دانند.
 
آقای مهتدی بحران سوریه بعد از میانجی‌گری‌های ناموفق کوفی عنان الان در چه اوضاع و احوالی قرار دارد؟ برخوردهای نظامی به نظر می‌رسد که با آتش بس‌های مکرری که از سوی مجامع بین‌المللی تلاش می‌شد حفظ شود و یا حافظان صلحی که ارسال شد به سوریه خیلی با موفقیت مواجه نشده. الان اوضاع و احوال در سوریه به چه شکل است؟
 
من گمان می‌کنم که از ابتدا هیچ کدام از کشورهایی که در مسائل مربوط به سوریه دست دارند و اعمال نظر داشته و نفوذ می‌کنند، هیچ کدام قصد نداشتند از طریق کمیته بین‌المللی که به ریاست کوفی عنان پیگیری مسائل سوریه را به‌عهده داشت به نتیجه  برسند، بلکه تنها هدفی که پشت این فعالیت کوفی عنان بود، یک مقدار کسب وقت بود برای این که ببینند در قدم بعدی چه قرار است اتفاق بیافتد. در عمل هم نتیجه به همین جا رسید و عملاً میانجی‌گری‌های کوفی عنان شکست خورد و از سطح خشونت‌ها در سوریه چندان کم نشده است.
 
وضعیت در سوریه الان بسیار بغرنج است و هر دو طرف درگیری روز به روز قدرت‌شان بیشتر می‌شود و در عین حال به شکل عجیبی همزمان با قدرت گرفتن آشوب و تنش داخلی بین آنها هم زیاد می‌شود.
 
دولت سوریه با عدم مقبولیت بین‌المللی و تحریم‌هایی که دارد علیه آن اعمال می‌شود، مقداری این دولت را در تنگنای جدی قرار داده است، از نظر بودجه و اقتصاد. در مقابل در بین اپوزیسیون هم هرچند حمایت‌های جهانی را با خودشان داشتند، اما اختلافات داخلی باعث شده که چند روز قبل آقای برهان غلیون از ریاست شورای ملی اپوزیسیون سوریه استعفا دهد و تا حدودی هم این بیانگر اختلافات شدید میان گروههای اپوزیسیون سوریه است.
 
حزب‌الله دستگاه امنیتی بسیار قدرتمندی دارد و از طریق این دستگاه امنیتی فعالیت‌های اپوزیسیون سوریه را رصد می‌کند و در واقع یک نوع همکاری امنیتی تنگاتنگ با دولت سوریه در این زمینه دارد.
 
کارشناسان و ناظران عرب در امور سوریه پیش‌بینی می‌کنند که این بحران طولانی خواهد شد و گره خورده به وضعیت کشورهای همسایه سوریه و کل وضعیت خاورمیانه و همچنین سوریه در آستانه‌ یک جنگ داخلی تمام عیار قرار گرفته که انفجارهای هفته‌های گذشته در دمشق و شهرهای بزرگ این کشور دلیلی بر این موضوع است.
 
آقای مهتدی خود حزب‌الله لبنان که در ابتدای این مصاحبه هم به آن اشاره کردید، چه نقشی در حمایت از حاکمیت بشار اسد در سوریه و سرکوب مخالفان داشته؟
 
من گمان نمی‌کنم که نیروهای حزب‌الله در داخل سوریه مشغول فعالیت علیه مردم باشند و با ارتش سوریه همکاری کنند. بلکه حزب‌الله لبنان از آنجا که وجود و عدم وجودش رابطه‌ مستقیمی با بقای حکومت بشار اسد در سوریه دارد، تمام تلاش خودش را می‌کند که این نظام بر سر کار بماند.
 
اما این تلاش از طریق فعالیت نظامی حاصل نمی‌شود، بلکه حزب‌الله دستگاه امنیتی بسیار قدرتمندی دارد و از طریق این دستگاه امنیتی فعالیت‌های اپوزیسیون سوریه را رصد می‌کند و در واقع یک نوع همکاری امنیتی تنگاتنگ با دولت سوریه در این زمینه دارد.
 
در عین حال در بین برخی از گروه‌های اپوزیسیون سوریه هم حزب‌الله به خاطر سابقه‌ مبارزه‌اش با اسراییل مقبولیت دارد و جاهایی که لازم شده است دولت اسد با اپوزیسیون سوریه یک نوع مذاکره‌ غیرمستقیم داشته باشد، تنها از طریق حزب‌الله بوده که این مذاکره صورت گرفته. هرچند که نتایج این قبیل مذاکراتی که ظرف یک‌ سال‌ و نیم اخیر اتفاق افتاده، چندان روشن و ملموس نبوده، اما در نهایت حزب‌الله نقش میانجی را در خیلی از مسائل بین دولت و مخالفان خودش در سوریه ایفا کرده است.
 
دولت لبنان با توجه به همان وابستگی شدیدش به حکومت اسد، طبق گفته‌ دبیرکل و رهبرانش، اگر لازم باشد به خاطر این که حوادث سوریه را یک نوع توطئه‌ خارجی می‌بینند، گفته‌اند که اگر به نقطه‌ای برسد غیرقابل تحمل شود، آنها ممکن است اقدامات دیگری را صورت دهند که این اقدامات دیگر لزوماً نمی‌تواند به شکل ورود نظامیان حزب‌الله به داخل سوریه باشد، بلکه می‌تواند به شکل اعمال فشار بر احزاب و گروه‌های مخالف دولت سوریه در لبنان بینجامد که لبنان در واقع به نوعی استراتژی سوریه هم محسوب می‌شود.