حمید مافی- بررسی بودجه بخش فرهنگی کشور که دربرگیرنده اعتبارهای اختصاص‌یافته و پیش‌بینی شده برای فصول “فرهنگ، تربیت بدنی، متفرقه فرهنگی و اشخاص حقیقی و حقوقی کمک‌بگیر” است، نشان‌دهنده افزایش تعداد اشخاص حقیقی و حقوقی کمک‌بگیر، سهم ناچیز تربیت بدنی و البته افزایش چشم‌گیر سهم نهادهای دینی و مذهبی در لایحه پیشنهادی دولت است.
اگر چه اعتبار مشخص بخش فرهنگ بودجه کشور، به نسبت سال گذشته کاهش هشت‌درصدی داشته است اما بررسی جداول ضمیمه بودجه نشان می‌دهد که سهم نهادهای مذهبی و دینی و سازمان‌های وابسته به بسیج در لایحه پیشنهادی دولت از افزایش چشم‌گیری برخوردار بوده است.
دولت مجموع اعتبار بخش فرهنگی بودجه کشور برای سال ۹۱ را ۷۴۹۹ میلیارد و ۲۷۴ میلیون و ۲۰۰ هزار تومان پیش‌بینی کرده است. در لایحه پیشنهادی دولت، ردیف اعتباری ۱۵ هزار میلیارد ریالی مربوط به “ارتقای شاخص‌های فرهنگی کشور” را حذف کرده است.
این ردیف اعتباری در بودجه سال ۹۰ که به تصویب نمایندگان مجلس نیز رسید، یکی از مواردی بود که رئیس دولت به خاطر عدم شفاف بودن نحوه تخصیص آن، در روزهای پایانی سال گذشته مورد سوال مجلس قرار گرفت.
با این حال، اگر چه دولت اعتبار این ردیف را به صورت کامل از لایحه پیشنهادی خود حذف کرده اما دو بند پیشنهادی دیگر را در لایحه گنجانده است، که نه سهم بخش‌های مختلف از آن مشخص است و نه مبلغ آن به صورت دقیق قابل برآورد و پیش‌بینی است.
اعتبار مشخص بخش فرهنگ بودجه کشور، به نسبت سال گذشته کاهش هشت‌درصدی داشته است اما سهم نهادهای مذهبی و دینی و سازمان‌های وابسته به بسیج در لایحه پیشنهادی دولت از افزایش چشم‌گیری برخوردار بوده است
بر اساس بند دوم بودجه بخش فرهنگی کشور، “چنانچه درآمدهای حاصل از صادرات نفت و معیانات گازی مازاد بر تحقق کلیه ارقام مربوط مندرج در این قانون وصول شود، خزانه‌داری کل کشور و بانک مرکزی موظف هستند از مهرماه سال ۱۳۹۱، ۵. ۱۴ درصد مازاد حاصل را به سهم شرکت‌های ذی‌ربط تابعه وزارت مذکور افزوده و معادل ریالی مابقی را به موارد زیر اختصاص دهد؛
الف – کمک و حمایت از اشتغال و بیمه بی‌کاری، پاداش پایان خدمت و مطالبات کارکنان شاغل و بازنشسته، با اولویت ایثارگران و نیز کمک به بسیج، ب – دیون و تعهدات دولت و دستگاه‌های دولتی به اشخاص حقیقی و حقوقی، به ویژه ایثارگران، پ – کمک به اماکن دینی و عتبات عالیات و آستان حضرت معصومه و امام رضا”.
همچنین دربند ۱۷ – ۱ فصل فرهنگی بودجه پیشنهادی دولت نیز به دولت اجازه داده شده است؛ “به منظور آموزش، پژوهش و ترویج فرهنگ قرآن و اهل بیت و فرهنگ عفاف و حجاب و توسعه فعالیت‌های قرآنی، حداکثر نیم درصد از سقف بودجه مصوب هریک از دستگاه‌های ملی و استانی را کسر و به ردیف اعتباری این بخش بیافزاید.”
این دو بند لایحه بودجه پیشنهادی دولت، اگر چه دربرگیرنده ارقام مشخص و معینی نیست، اما به نظر می‌رسد توان جبران ۱۵ هزار میلیارد ریال حذف شده ردیف “ارتقای شاخص فرهنگی کشور” را دارد.
نهادهای دینی بودجه را می‌بلعند
خرداد ماه سال گذشته بود که دعوای دولت و حوزه بر سر سهم حوزه از بودجه سال ۹۰ بالا گرفت. درحالی‌که مسوولان حوزه از کاهش کمک‌های دولتی گلایه داشتند، علی‌اکبر جوانفکر، مشاور رسانه‌ای رئیس دولت در سرمقاله روزنامه ایران از افزایش ۲۲ برابری بودجه حوزه‌های علمیه و نهادهای دینی خبر داد. او سهم حوزه علمیه از بودجه سال ۹۰ کشور را ۷۶۰ میلیارد تومان اعلام کرد.
دولت امسال در صدد آن برآمده تا از انتقاد حوزه‌های علمیه و نهادهای دینی بکاهد. چرا که نه تنها سهم حوزه‌های علمیه را بالا برده بلکه تعداد “اشخاص کمک‌بگیر حقیقی و حقوقی” در لایحه پیشنهادی را نیز افزایش داده است
محمد تقی رهبر، رئیس فراکسیون روحانیون مجلس در واکنش به این نوشته جوانفکر، اختصاص ۷۶۰ میلیارد تومان به حوزه‌های علمیه و روحانیت را ناچیز دانست و مدیر حوزه‌های علمیه خواهران نیز، مدعی شد که بودجه کشور، پول ولی فقیه است و دولت اقدام ویژه‌ای برای کمک به حوزه‌های علمیه انجام نداده است.
سید رضا اکرمی هم گفت: دولت فقط به ساختمان‌سازی حوزه‌های علمیه کشور کمک کرده است. همچنین حسن قرائتی درباره سهم نهادهای دینی از بودجه سال ۹۰، گفت: دولت درصد زیادی از اعتبار فرهنگی و دینی کشور را به کانون‌های مساجد داده است.
این درحالی بود که ستار هدایت‌خواه، نماینده مجلس، سهم حوزه‌های علمیه از اعتبار “ارتقای شاخص‌های فرهنگی کشور” را ۶۰۰ میلیارد تومان اعلام کرد. به گفته او ۲۵ درصد از اعتبار این ردیف به حوزه‌های علمیه اختصاص یافته است.
“علاوه بر این دولت ۱۵۰ میلیارد تومان بودجه جاری و عمرانی به شورای عالی حوزه‌های علمیه کشور و ۱۵۰ میلیارد تومان هم به مرکز خدمات حوزه‌های علمیه اختصاص داده است.
همچنین در قانون بودجه سال ۹۰ کشور، ۲۰۰ میلیارد تومان اعتبار به فعالیت‌های قرآنی و ۳۹۰ میلیارد تومان نیز به ساخت مسجد و مصلی اختصاص یافت. سی درصد از ۶۵۰۰ میلیارد تومان بودجه فرهنگی کشورهم به کانون فرهنگی مساجد و سازمان تبلیغات اسلامی رسید. با این حال، حوزویان همچنان از سهم ناچیز خود در بودجه کشور گلایه کرده و خواستار افزایش آن شدند.
دولت گویا امسال در صدد آن برآمده تا از انتقاد حوزه‌های علمیه و نهادهای دینی بکاهد. چرا که نه تنها سهم حوزه‌های علمیه را بالا برده بلکه تعداد” اشخاص کمک‌بگیر حقیقی و حقوقی “در لایحه پیشنهادی را نیز افزایش داده است. نهادهای دینی در مجموع چهار هزار میلیارد و ۵۴ میلیون تومان از اعتبار پنج هزار میلیارد و ۸۵۸ میلیون تومانی حوزه” شخصیت‌های حقیقی و حقوقی کمک بگیر “را به خود اختصاص داده‌اند که نشان‌دهنده افزایش ۴۴ درصدی سهم این نهاد‌ها از اعتبارات دولتی است.
شخصیت‌های کمک‌بگیر حقیقی و حقوقی دارای ردیف اعتباری در بودجه امسال از ۱۰۲ مورد در سال گذشته به ۱۳۸ مورد رسیده که گویای رشد ۲۹. ۳۵ درصدی آن هاست. همچنین اعتبار این بخش نیز در مقایسه با سال گذشته ۳۹. ۱۸ درصد افزایش یافته است.
در قانون بودجه سال ۹۰ کشور، ۲۰۰ میلیارد تومان اعتبار به فعالیت‌های قرآنی و ۳۹۰ میلیارد تومان نیز به ساخت مسجد و مصلی اختصاص یافت. سی درصد از ۶۵۰۰ میلیارد تومان بودجه فرهنگی کشورهم به کانون فرهنگی مساجد و سازمان تبلیغات اسلامی رسید
بخش زیادی از کمک‌بگیران حقیقی و حقوقی نهادهای دینی و تبلیغی هستند. ۹۴ موسسه از ۱۳۸ موسسه فصل کمک‌بگیران حقیقی و حقوقی، نهادهای دینی هستند. مجموع اعتبار این فصل از بودجه فرهنگی کشور، پنج هزار میلیارد تومان است که بیش از چهار هزار میلیارد تومان آن به موسسه‌های دینی و تبلیغی اختصاص یافته است.
بیشترین سهم در بودجه شخصیت‌های حقیقی و حقوقی کمک‌بگیر به بخش فرهنگی” آرامگاه آیت الله خمینی “با ۳۳ میلیارد و ۵۰۰ میلیون تومان اختصاص یافته است.
اعتبار این ردیف نسبت به سال گذشته ۴۴ درصد افزایش نشان می‌دهد. اما بیشترین افزایش اعتبار را” موسسه پرتو ثقلین “با ۲۳۳ درصد افزایش اعتبار داشته است.
بودجه این موسسه امسال به یک میلیارد تومان رسیده است. همچنین” دانشگاه اصول دین علامه عسگری “نیز با ۲۹. ۱۱۴ درصد افزایش اعتبار و سهم یک و نیم میلیارد تومانی دومین موسسه‌ای است که با افزایش اعتبار چشم‌گیر روبرو شده است.
همچنین اعتبار” موسسه معارف اسلامی نور “ نیز صددرصد افزایش یافته و به یک میلیارد تومان رسیده است.” مرکز رسیدگی به امور مساجد “نیز از افزایش بودجه صد در صدی برخوردار بوده و ردیف اعتباری آن به سی میلیارد تومان رسیده است.”
دانشگاه امام صادق “از دیگر نهادهای حوزه دینی است که از اعتبار فصل کمک‌بگیران حقیقی و حقوقی سهم پنج میلیارد تومانی داشته و از افزایش ۵۱ درصدی اعتبار برخوردار بوده است. موسسه دارالهدی، پژوهشکده باقرالعلوم، شورای سیاست‌گذاری ائمه جمعه، مدارس معارف اسلامی، موسسه امام صادق، موسسه قمر بنی هاشم، بنیاد فرهنگی مهدی موعود، موسسه مصباح خوزستان و… از دیگر نهادهای دینی و تبلیغی به شمار می‌آیند که از فصل اعتباری اشخاص حقیقی و حقوقی کمک‌بگیر سهم برده‌اند.
افزایش چشم‌گیر اعتبار بسیج
بسیج از دیگر نهادهایی است که سهم چشم‌گیری در افزایش اعتبارات اشخاص حقیقی و حقوقی کمک‌بگیر دارد.” بسیج دانش‌آموزی “،” بسیج اساتید “و” بسیج دانشجویی “در کنار ردیف جنگ نرم،” موسسه بصیرت “و” ستاد امر به معروف و نهی از منکر “از جمله نهادهایی هستند که در بخش کمک‌بگیران حقیقی و حقوقی از ردیف اعتباری برخوردار شده‌اند.
نهادهای تحت پوشش بسیج از سایر ردیف‌های اعتباری بودجه نیز برخوردار بوده‌اند. مثلا ” گروه‌های جهادی جوانان” پانصد میلیون تومان از اعتبارات حوزه تربیت بدنی بخش فرهنگی بودجه کشور را به خود اختصاص داده است
اعتبار بسیج دانشجویی در سال ۹۱، از افزایش صددرصدی برخوردار بوده و به چهار میلیارد تومان رسیده است. همچنین پنج میلیارد تومان هم به بسیج استادان اختصاص یافته که نشان‌دهنده رشد ۱۰۰ درصدی است. بودجه بسیج دانش آموزی هم با رشد ۳۳. ۳۳ درصدی به هشت میلیارد تومان رسیده است.
علاوه بر این بودجه” جنگ نرم “ نیز با رشد ۶۷. ۶۶ درصدی به پنج میلیارد تومان رسیده است. همچنین هفت میلیارد تومان به” ستاد احیای امر به معروف و نهی از منکر “اختصاص یافته که بیانگر رشد ۹۴. ۴۸ درصدی اعتبار این نهاد است.” موسسه بصیرت “نیز سه میلیارد و پانصد میلیون تومان از بودجه این بخش سهم برده که گویای افزایش ۴۰ درصدی اعتبار این موسسه است.
این درحالی است که بر اساس بند‌های ۲ و ۱۷ بخش بودجه فرهنگی کشور، بسیج از مازاد درآمدهای ارزی نیز سهم نیم‌درصدی دارد. نمایندگان مجلس در سال گذشته تصویب کردند که نیم‌درصد از درآمدهای مازاد ارزی کشور در اختیار بسیج قرار بگیرد.
البته نهادهای تحت پوشش بسیج از سایر ردیف‌های اعتباری بودجه نیز برخوردار بوده‌اند.” گروه‌های جهادی جوانان “پانصد میلیون تومان از اعتبارات حوزه تربیت بدنی بخش فرهنگی بودجه کشور را به خود اختصاص داده است.
بسیج از نهادهایی است که سهم چشم‌گیری در افزایش اعتبارات دارد. بسیج دانش‌آموزی ، بسیج اساتید و بسیج دانشجویی از جمله نهادهایی هستند که در بخش کمک‌بگیران حقیقی و حقوقی از ردیف اعتباری برخوردار شده‌اند
دولت علاوه بر این سیزده میلیارد تومان به” جامعه الزهرا “، ۹ میلیارد تومان به” مرکز تحقیقات کامپیو‌تر علوم اسلامی “و ۲ میلیارد تومان به” مردم یاران انقلاب اسلامی “اختصاص داده است. اعتبار” اتحادیه انجمن‌های اسلامی دانش آموزان “نیز از رشد ۱۰۰ درصدی برخوردار بوده و به بیست میلیارد تومان رسیده است.
سیری ناپذیری حوزه‌های علمیه
سهم حوزه‌های علمیه از بودجه سال ۹۱ کشور نیز به صورت چشم‌گیری افزایش یافته است. مجموع اعتبار” دفتر تبلیغات حوزه علمیه قم “با رشد ۹۷. ۲۳ درصدی به ۶۶ میلیارد و ۲۶۹ میلیون و ۵۰۰ هزار تومان رسیده است.
همچنین بودجه” شورای عالی حوزه علمیه کشور “نیز ۹۴. ۵۳ درصد رشد داشته و به ۲۱۱ میلیارد و ۳۵۷ میلیون و ۵۰۰ هزار تومان افزایش یافته است. همچنین” شورای برنامه‌ریزی مدیریت حوزه علمیه قم “هم از رشد ۴۴. ۹۱ درصدی بودجه برخوردار بوده و اعتبارش به ۲۴ میلیارد و ۷۷ میلیون تومان رسیده است.
دولت همچنین ۲۸۸ میلیارد و ۲۷۵ میلیون و ۹۰۰ هزار تومان به” مرکز خدمات حوزه علمیه “اختصاص داده که گویای رشد ۴۴. ۹۱ درصدی اعتبار این نهاد است.
همچنین دولت دو میلیارد تومان اعتبار نیز به” حوزه علمیه خواهران “اختصاص داده است.” حوزه علمیه مسجد امام حسین “نیز در بخش کمک‌بگیران حقیقی و حقوقی دارای ردیف اعتباری دو میلیارد تومانی است. ۷۰ میلیارد و ۸۰۰ میلیون تومان اعتبار هم برای کمک به احداث فاز دوم” حوزه علمیه آیت الله خمینی “در بودجه سال ۹۱ کشور پیش بینی شده است.
همچنین” موسسه آموزشی و پژوهشی آیت الله خمینی “که تحت مدیریت مصباح یزدی اداره می‌شود، ۱۰ میلیارد و ۱۵ میلیون تومان از اعتبار بخش فرهنگی کشور را به خود اختصاص داده که گویای رشد ۶۶. ۲۰ درصدی اعتبار این موسسه است.
این موسسه علاوه بر این ۱۰ میلیارد و ۵۰۰ میلیون تومان از اعتبارات شخصیت‌های حقیقی و حقوقی کمک بگیر را به خود اختصاص داده است. مجموع اعتبار این موسسه بیست میلیارد و ۵۱۵ میلیون تومان پیش بینی شده است.
همچنین” دانشگاه معارف اسلامی “نیز از رشد ۴۹. ۶۷ درصدی اعتبار برخوردار بوده و اعتبار این دانشگاه به چهار میلیارد و ۳۵۴ میلیون و ۸۰۰ هزار تومان افزایش یافته است.
علاوه بر این ردیف اعتباری” حوزه علوم اسلامی دانشگاهیان “امسال برای نخستین‌بار در لایحه پیشنهادی دولت دارای ردیف اعتباری شده است.اعتبار پیش‌بینی شده برای این بخش شش میلیارد تومان است.
دولت همچنین اعتبار” نهاد نمایندگی ولی فقیه “در دانشگاه را ۸۸. ۲۱ درصد افزایش داده است. بودجه این نهاد ۵۵ میلیارد و ۴۲۲ میلیون تومان پیش‌بینی شده است.
این درحالی است که ردیف اعتباری” دانشگاه معارف اسلامی “،” حوزه علوم دانشگاهیان “و” حج عمره دانشجویی “نیز در این بخش در نظر گرفته شده که در مجموع بیانگر رشد ۱۶. ۴۷ درصدی این نهاد در سال ۹۱ است. اعتبار نهاد نمایندگی ولی فقیه در مجموع ۶۷ میلیارد و ۶۵۱ میلیون و ۶۰۰ هزار تومان است.
موسسه آموزشی و پژوهشی آیت الله خمینی که تحت مدیریت مصباح یزدی اداره می‌شود، ۱۰ میلیارد و ۱۵ میلیون تومان از اعتبار بخش فرهنگی کشور را به خود اختصاص داده . مجموع اعتبار این موسسه ۲۰ میلیارد و ۵۱۵ میلیون تومان پیش بینی شده است
همچنین دانشگاه علوم و معارف قرآنی تحت پوشش سازمان اوقاف و امور خیریه با ۱۲ میلیارد تومان اعتبار، از رشد ۱۰۰ درصدی برای سال آینده برخوردار بوده است.
ردیف بودجه‌ای سازمان اوقاف و امور خیریه با رشد ۸۹. ۴۰ درصدی به ۷۷ میلیارد و ۲۲۹ میلیون و ۱۰۰ هزار تومان رسیده است. از این اعتبار ۶۵ میلیارد و ۲۲۹ میلیون و ۱۰۰ هزار تومان اعتبار سازمان اوقاف و امور خیریه و ۱۲ میلیارد تومان، اعتبار دانشگاه علوم و معارف قرآنی است.
دولت پیش بینی کرده است که سه میلیارد تومان نیز از محل اعتبار اشخاص حقیقی و حقوقی کمک‌بگیر به حوزه علمیه کمک کند.
مجموع اعتباراتی که در بخش فرهنگی برای حوزه‌های علمیه و علوم اسلامی در نظر گرفته شده به ۸۳۵ میلیارد و ۵۷۵ میلیون و ۶۰۰ هزار تومان می‌رسد.
این در حالی است که چنانچه بودجه پنج میلیارد تومانی دانشگاه امام صادق، ۱۴۵ میلیارد و ۴۳۶ میلیون و ۲۰۰ هزار تومانی” جامعه المصطفی العلمیه “به همراه کمک ۲۰۰ میلیون تومانی به این نهاد در ردیف کمک‌بگیران حقیقی و حقوقی، اعتبار ۱۵۵ میلیون و ۸۰۰ هزار تومانی” سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی “، پنج میلیارد و ۷۸۲ میلیون و ۸۰۰ هزار تومانی” دانشگاه مذاهب اسلامی “و بودجه ۱۲۱ میلیارد و ۷۴۰ میلیون تومانی” سازمان تبلیغات اسلامی “به همراه ۱۸ میلیارد و ۶۲۴ میلیون و ۶۰۰ هزار تومانی” شورای هماهنگی سازمان تبلیغات اسلامی “را به آن بیافزایم، مبلغی کلان‌تر به دست خواهد آمد که از سوی نهادهای مذهبی و تبلیغی کشور بلیعده می‌شود.
سهم مساجد و اماکن زیارتی از بودجه
بخش دیگری از سهم اعتبارات بخش فرهنگی کشور به اماکن زیارتی و ساخت مسجد و تکمیل مصلی‌های سراسر کشور اختصاص یافته است.
دولت در لایحه بودجه سال ۹۱ پیش بینی کرده است که ۱۷ میلیارد تومان به” احداث و تکمیل مساجد در سراسر کشور “اختصاص دهد. همچنین صد میلیارد تومان اعتبار برای پرداخت مطالبات” آستان قدس رضوی “و ۴۵ میلیارد تومان به” آستان حضرت معصومه “اختصاص یافته است. در بخش دیگری از بودجه” امور متفرقه فرهنگی کشور “، ۲۶ میلیارد تومان به ماده ۱۲ قانون برنامه پنجم توسعه برای” بارگاه امام هشتم شیعیان و حضرت معصومه “در مشهد و قم در نظر گرفته شده است.
دولت در لایحه بودجه سال ۹۱ پیش بینی کرده است که ۱۷ میلیارد تومان به احداث و تکمیل مساجد در سراسر کشور اختصاص دهد. همچنین صد میلیارد تومان اعتبار برای پرداخت مطالبات آستان قدس رضوی و ۴۵ میلیارد تومان به آستان حضرت معصومه اختصاص یافته است
علاوه بر این ۱۸ میلیارد تومان اعتبار نیز برای پرداخت دیون وزارت ورزش به” بارگاه حضرت معصومه “اختصاص یافته است. همچنین ۸۵ میلیارد تومان نیز اعتبار برای” ترویج فرهنگ رضوی و زیارت بارگاه امام رضا “در نظر گرفته شده است.
همچنین صد میلیارد تومان اعتبار برای بازسازی عتبات عالیات، ۲۰ میلیارد تومان میلیون برای کمک به تکمیل مساجد و حسینیه‌های قرار‌گاه سازندگی خاتم الانبیاء و سی میلیارد تومان برای کمک به تکمیل مساجد جامع شهر‌ها و صد میلیارد تومان برای احداث و تکمیل مساجد در لایحه بودجه سال ۹۱ کشور پیش‌بینی شده است.
علاوه بر این اعتبارات در بخش کمک‌بگیران حقیقی و حقوقی نیز ۹ میلیارد تومان به منظور تکمیل و تجهیز مصلی‌ها، سی میلیارد تومان به مرکز رسیدگی به امور مساجد، سه میلیارد تومان به مسجد جمکران و یک و نیم میلیارد تومان نیز برای کمک به ساخت و تجهیز مسجد جامع در ماه نشان اختصاص یافته است.
دولت دومیلیون ریال اعتبار هم برای” موضوع اجرای منشور توسعه فرهنگ قرآنی “در نظر گرفته است. ۳۰۰ میلیون تومان اعتبار برای” موسسه قرآن و عترت کربلایی کاظم “، هشت میلیارد تومان برای کمک به فعالیت قرآنی تشکل‌های غیردولتی و ۳۳ میلیارد تومان برای کمک به حسینیه‌ها و هیات‌های مذهبی از دیگراعتباراتی است که در بودجه سال ۹۱ در نظر گرفته شده است.
حال مجلس در روزهای آینده باید درباره لایحه پیشنهادی دولت تصمیم بگیرد، اما نمی‌توان انتظار داشت مهمانان بهارستان در ماه آخر حضورشان اعتبار نهادهای دینی را کاهش دهند.
آن‌گونه که گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس هم نشان می‌دهد، نگرانی مجلس بیشتر از مشخص نبودن اعتبار و سهم هر یک از بخش‌ها از دو بند ۲ و ۱۷ لایحه دولت و همچنین عدم امکان نظارت بر حوزه کمک‌بگیران حقیقی و حقوقی است.
جيب آخوندها بزرگترين جيب دنياست !
کاربر مهمان / 03 April 2012
جيب نيست چاه ويل است !!
کاربر مهمان / 04 April 2012