با رفتن ناظرات اتحادیه عرب از سوریه، عملا راههای دیپلماتیک برای پایان دادن به بحران سوریه رسما و عملا با بن بست مواجه شده است. تنها ظرف سه روز بیش از سیصد نفر در شهر حمص سوریه بر اثر بمباران ارتش این کشور کشته شدند.
از ایلیا جزایری روزنامه مقیم لبنان پرسیدم: حملات توپخانه‌‌یی که ارتش سوریه به شهرهای معترض آغاز کرده چه بوده و چه پیامدهایی داشته است؟
در روزها اخیر شمار افرادی که از ارتش نظامی سوریه جدا شده و به ارتش آزاد پیوسته‌اند بسیار افزایش پیدا کرده است. عملیات ارتش آزاد هم شدت گرفته و توسعه پیدا کرده. یکی از مناطقی که ارتش آزاد سوریه در آن مستقر است -ارتشی که از نظام بشار اسد جدا شده – در حمص است و مردم حمص هم از این ارتش حمایت می‌کنند و پناه می‌دهند به جداشدگان از ارتش. راهپیمایی‌های زیادی در شهر حمص برگزار شده که در آن اعلام حمایت شد از ارتش آزاد سوریه صورت گرفته است.
نظام سوریه می‌خواهد روشهای نظامی و امنیتی را بیش از پیش برای پایان دادن به اعتراضها به کار برد. در روزهای اخیر شمار کشته‌شدگان بسیار بالا رفته است و روزی نبوده که کمتر از ۵۰ نفر در مناطق مختلف سوریه کشته نشوند
به نظر می‌رسد که نظام سوریه می‌خواهد به این سلسله حوادث پایان دهد. همان طور که ولید معلم، وزیر امور خارجه سوریه در آخرین مصاحبه خبری خود گفت، دیگر راه حلی نظامی تنها راه حل پیش روی نظام بشار اسد برای پایان دادن به بحران است.
ولید معلم گفت، از این به بعد راه حل امنیتی و پایان دادن به بحران به شیوه نظامی یک درخواست ملی در سوریه است. این نشان می‌دهد که نظام سوریه می‌خواهد روشهای نظامی و امنیتی را بیش از پیش برای پایان دادن به اعتراضها به کار برد. در روزهای اخیر شمار کشته‌شدگان بسیار بالا رفته است. یعنی روزی نبوده که کمتر از ۵۰ نفر در مناطق مختلف سوریه کشته نشوند. کشتاری که در دو ، سه روز گذشته در حمص بود، در همین چارچوب ارزیابی می‌شود.
آقای جزایری آیا این موضع‌گیری وزیر خارجه دولت بشار اسد را می‌شود اعلام جنگ رسمی داخلی در سوریه تلقی کرد؟
ببینید، در مورد جنگ داخلی در سوریه در صورتی می‌شود صحبت کرد که طرف دیگر هم از هواداران طرف مقابل خودش یعنی نظام سوریه بکشد. ارتش آزاد سوریه و مخالفان مسلح بشار اسد هیچگاه تا الان محله‌هایی را که در آن هواداران بشار اسد ساکن هستند هدف قرار نداده‌اند.
زمانی می‌شود گفت جنگ داخلی که طرف دیگر هم از هواداران طرف مقابل خودش یعنی نظام سوریه بکشد. درحالی‌که مخالفان مسلح بشار اسد هیچگاه تا الان محله‌هایی را که در آن هواداران بشار اسد ساکن هستند هدف قرار نداده‌اند
در خود شهر حمص محله‌هایی هستند که به طور کامل هوادار بشار اسد هستند. این محله‌ها آرام است و مورد تعرض مخالفان بشار اسد قرار نگرفته‌اند. اگر جنگ داخلی شود نظام سوریه این باور را دارد که جنگ داخلی به سودش است و می‌تواند راحت‌تر سرکوب کند. اما طرف مقابل هنوز به این مسیر کشیده نشده است.
شاهد موضع‌گیری دولت تونس در برابر حاکمیت بشار اسد و اخراج سفیر سوریه را از تونس بودیم. این را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
تونس یک کشور انقلابی‌ست. یعنی جدیداً در تونس انقلاب شده و نظام جدیدی روی کار آمده. به‌هرحال در کشورهایی که نظام جدیدی روی کار آمده در یک‌سال اخیر و شاهد انقلاب بوده‌اند، تمایل دارند به اعتراض‌های دیگر کشورها. همان طور که دولت جدید لیبی شورای ملی معترضان سوریه را به رسمیت شناخته است.
اما با توجه به کشتار اخیر در شهر حمص دولتی که الان در تونس روی کار آمده، تندترین موضع را در میان کشورهای عربی گرفته و اعلام کرده که دیگر نظام بشار اسد را به‌عنوان نظام حاکم بر سوریه و نماینده مردم این کشور به رسمیت نمی‌شناسد و سفیر سوریه را فوراً اخراج کرد. یعنی حتی منتظر نشد که این سفیر از کشور خارج شود و به او مهلت زمانی ندادند. به نظر می‌رسد این اقدام تونس می‌تواند فشارهای کشورهای عربی را بر نظام سوریه افزایش دهد.
الشرق الاوسط نوشته که به گفته آقای خامنه‌ای جمهوری اسلامی از قدرتهایی که مخالف اسراییل هستند حمایت می‌کند و به این اشاره کرده‌اند که سوریه به‌هیچ وجه در طول حاکمیت بشار اسد مقابل اسراییل نایستاده و برعکس، امنیت مرزهای اسراییل را تأمین کرده
جمعه گذشته آیت‌الله خامنه‌ای در خطبه‌های نظام جمعه در تهران اعلام کرده‌اند که از هر گروه یا کشوری که مقابل اسراییل بایستد، حمایت می‌کنند. به نظر می‌رسد شاید اشاره ایشان به دولت بشار اسد باشد. بفرمایید اظهارات آیت‌الله خامنه‌ای در کشورهای عربی و در مطبوعات عرب چقدر واکنش داشته و چگونه برداشت شده و چه قدر این صحبت ایشان در حمایت از دولت بشار اسد به‌حساب آمده؟
اولاً صحبت‌های آیت‌الله خامنه‌ای که بازتاب گسترده‌ای در مطبوعات جهانی داشته. البته نه این بخش حمایت‌اش از کشورهایی که در مقابل اسراییل می‌ایستند. بیشتر بخشی که مربوط به تهدیدهای آقای خامنه‌ای علیه غرب بوده، تهدیدهایی که گفته است در صورت افزایش فشارهای نفتی و احتمالاً نظامی، ایران هم دست بسته نخواهد نشست و تهدیدهای خودش را شروع خواهد کرد.
اما در این مورد دقیقاً من سرمقاله‌هایی دیدم در روزنامه‌هایی که فرامنطقه ای هستند مثل الشرق الاوسط که گفته‌اند آقای خامنه‌ای صحبت‌هایی کرده که جمهوری اسلامی حمایت می‌کند از قدرتهایی که مخالف اسراییل هستند و به این اشاره کرده‌اند که سوریه به‌هیچ وجه در طول حاکمیت بشار اسد مقابل اسراییل نایستاده و برعکس، امنیت مرزهای اسراییل را تأمین کرده و حرفهای آقای خامنه‌ای را تعبیر کرده‌اند، برای این که ایشان می‌خواسته در صحبت‌های خودش فقط و فقط منافع جمهوری اسلامی را مدنظر خودش قرار دهد و گویا جمهوری اسلامی خیلی کاری به اسراییل ندارد که اگر داشت، از معترضان حمایت می‌کرد و نه از بشار اسد.
توضیح زمانه : پخش رادیویی این گفت‌وگو در تاریخ ۱۵بهمن مننتشر شد و از این رو بخشی که از گفت‌وگو که گمانه‌زنی‌های پیش از وتوی قطع نامه علیه سوریه توسط روسیه و چین بود، در متن مکتوب منتشر نشده است.