برگرفته از تریبون زمانه *  

از بدو ورود تلگرام به ایران این ابزار پیام رسانی با استقبال شدید کاربران ایرانی مواجه شد. امروز اگر نگوییم محبوب‌ترین، بی شک تلگرام با عددی قریب به ۲۰ میلیون کاربر ایرانی، یکی از پر طرفدارترین اپلیکیشن‌های پیام رسان موبایلی در ایران است.

اکثر اپلیکیشن‌های پیام رسانی که تا پیش از این مورد استفاده‌ی کاربران ایرانی بودند در حال حاضر یا فیلتر هستند و یا اختلال‌های جدی دارند و به همین دلیل کاربران ایرانی به سمت استفاده از این اپلیکیشن ترغیب شدند. از طرف دیگر تلگرام با داشتن امکاناتی مانند ایجاد کانال و تشکیل گروهایی با بیش از ۵۰۰ کاربر جذابیت‌های بیش‌تری نسبت به سایر اپلیکیشن‌های موبایلی دارد.

یکی دیگر از دلایل اصلی مهاجرت ایرانیان به تلگرام، دارا بودند ویژگی گفتگوی امن(secret chat) است، چرا که بنا بر سابقه‌ی بازداشت و برخورد‌های امنیتی با کاربران ایرانی به دلیل فعالیت‌های آنلاینشان، نیاز ابزاری که حس امنیت را به کاربران ایرانی بازگرداند ایجاد شده بود.

این موج پیوستن به تلگرام تا آن‌جا پیش رفت که حتی مقامات و رسانه‌های ایرانی نیز به آن پیوستند. به عنوان نمونه آیت‌الله علی خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی، وزیر ارتباطات، روزنامه‌ی کیهان و بسیاری دیگر از مقامات ایرانی و یا نهادهای تحت نظارت ایشان دارای حساب و کانال‌های تلگرامی هستند.

نقش تلگرام در اتخابات مجلس شورای اسلامی دهم

تا قبل انتخابات مجلس دهم علی رغم حضور جامعه‌ی مدنی در تلگرام، هنوز کسی به اهمیت تاثیر این پیام رسان یا شبکه‌ی اجتماعی برای بسیج و سازماندهی نیروهای سیاسی در ایران پی نبرده بود. در پی انتخابات مجلس دهم نیروهای سیاسی اصلاح ‌طلب و یا نیروهای نزدیک به آن‌ها، به دلیل آن‌که حکومت محدودیت‌های بسیاری برای فعالیت‌های انتخاباتی‌شان ایجاد کرده بود، به سمت استفاده از فضا‌های آنلاین و به خصوص تلگرام حرکت کردند.

در دوره‌ی تبلیغات انتخابات، نامزدهای اصلاح ‌طلب فراکسیون امید از تلگرام حداکثر استفاده را بردند و شاید بتوان به جرات گفت که از دلایل پیروزی لیست امید استفاده از تلگرام بود. نمایندگان اصلاح طلب فراکسیون امید در کانال‌های تلگرامی خود حضور فعال داشتند. هم‌چنین حامیان آن‌ها با ساختن بات تلگرامی این امکان را به کاربران ایرانی دادند تا با آسان‌ترین روش ممکن و تنها با انتخاب استان و شهر خود، کاندیدادی لیست امید را پیدا کنند.

نمونه‌ی دیگر استفاده از تلگرام را پیام ویدئویی محمد خاتمی،‌ رئیس جمهور اسبق ایران می‌توان برشمرد که یکی از دلایل عمده در ترغیب مردم به رای دادن به فهرست امید بود. این ویدئو با وجود آن‌که امکان پخش از طریق کانال‌‌های رسمی مانند صدا و سیما را نداشت ولی در تلگرام با سرعت بسیار بالایی دست به دست شد.

استقبال مردم از تلگرام و اثر آن در نتیجه‌ی انتخابات مجلس منجر به واکنش صریح و علنی جناح شکست خورده شد. سردار کمال هادیانفر، رئیس پلیس فتا، در مورد میزان اثر تلگرام بر فضای انتخابات گفت: “۷۹ درصد از کل فعالیت‌های انتخاباتی در فضای مجازی در تلگرام انجام شد و مابقی شبکه‌ها هم‌چون فیسبوک، توییتر و غیره نقش جدی نداشتند”. (۱)

در واقع تلگرام با وجود آن‌که در عمل رسانه نیست اما اثرگذاری بسیار بیش‌تری را بر فضای انتخابات ایران داشت؛ به صورتی که به گفته‌ی سید اسدالله دهناد، سرپرست شرکت مخابرات ایران، “هر ایرانی بیش از ۲ ساعت در روز” از تلگرام استفاده می‌کند که چندین برابر تماشای تلویزیون است. (۲)

همه‌ی این عوامل نشانگر نقش بی بدیل این اپلیکیشن ساده و کوچک بر فضای سیاسی ایران است؛ چیزی که باعث می‌شود علی رغم حضور رسمی مقامات و مسئولین نظام -اعم از اصلاح طلب و اصول گرا در این فضا-، فشارها بر دولت حسن روحانی برای مسدود کردن و تحت کنترل درآوردن این شبکه‌ی اجتماعی بیش‌تر و بیش‌تر شود.

مقامات حکومتی بارها از دولت روحانی خواسته‌اند تا تلگرام را فیلتر کند. این فشار‌ها از طرف محمود واعظی، وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات نیز تایید شده است. او در روز ۷ اسفند ماه سال ۱۳۹۴ که روز رای گیری انتخابات مجلس دهم شورای اسلامی بود، با تایید این فشارها گفت: “برخی نهادها برای فیلتر کردن شبکه‌های اجتماعی و قطع نت فشار آوردند اما مقاومت کردیم”. (۳۳)

با وجود گذشت یک سال از انتخابات مجلس دهم،‌ این نگرانی‌ها هم‌چنان پابرجاست و زمزمه‌های فیلتر کردن تلگرام در انتخابات ریاست جمهوری پیش رو به گوش می‌رسد اما از آن‌جایی که به نظر نمی‌رسد دولت حسن روحانی قصد دست برداشتن از این پیام‌رسان حیاتی برای انتخابات دور بعد را داشته باشد، نیروهای تندرو اقدام به راه اندازی صد‌ها کانال تلگرامی کردند و تلاش دارند تا همان روش سنتی پروپاگاندا را که از طریق صدا و سیما صورت می‌گیرد، این‌بار از طریق تلگرام انجام دهند.

لینک منبع در تریبون زمانه

منبع: ماهنامه خط صلح

منابع:

  • “سهم ۷۹ درصدی تلگرام در انتخابات”، خبرگزاری ایسنا، ۱۸ اسفند ماه ۱۳۹۴
  • ” میانگین استفاده کاربران ایرانی از تلگرام چندین برابر تماشای تلویزیون است”، سیتنا، ۲۴ دی ماه ۱۳۹۴
  • گفتگوی با محمود واعظی، وزیر ارتباطات، خبرآنلاین، ۷ اسفندماه ۱۳۹۴