کم نیستند کسانی که هرگاه عکس فیدل کاسترو، رهبر انقلاب کوبا را بر بیانیه های گزارشگران بدون مرز با این زیر نویس دیده اند که او یکی از دشمنان بزرگ آزادی بیان و مطبوعات در جهان است، چهره اشان را درهم کشیده و گفته اند: «کاش فیدل نیز همچون چه گوارا، دوست و همرزم انقلابی اش سال ها قبل می مرد، تا امروز به جای دشمن آزادی، یک قهرمان اسطوره ای می شد.»
بسیارند کسانی که فیدل را دوست دارند اما او را همچون چه گوارا یک اسطوره می خواستند و نه فیدلی که حتی برای بسیاری از انقلابی های دو آتشه شکسته شد و او را امروز نه یک آزادیخواه بزرگ که یک دیکتاتور می نامند.
اما هنوز دوستدارانی دارد که او را زنده می خواهند تا همچنان در دویست کیلومتری آمریکا به یکه تازی این قدرت جهانی«نه» بگوید و به همه یادآوری کند که کشور چند میلیونی اش را نیم قرن در برابر دشمنی های بزرگ ترین قدرت جهان سرپانگه داشته است. او همچنان نماد انقلاب در برابر امپریالیسم شناخته می شود.
فیدل کاسترو آزادیخواه باشد یا دیکتاتور، اسطوره باشد یا ضدقهرمان ویژگی هایی دارد که پس از نیم قرن او را در میان بسیاری از رهبران جهان منحصر به فرد می کند.
یک رهبر با سخنرانی های طولانی چند ساعته که هوادارانش بارها با اشتیاق و بدون خستگی به آن گوش کرده اند. از سخنرانی های پرشور سه – چهارساعته گرفته تا هفت -هشت ساعته. نه فقط کوبایی هایی که از نزدیک و بدون پلک زدن به سخنان آتشین اش گوش کرده اند او را یک رهبر کاریزماتیک می نامند، که برخی از چهره های سرشناس جهان نیز بر این باورند.
رهبری که دوستان و دشمنانش در سراسر جهان او را به نام کوچک می شناسند و یاد می کنند: «فیدل» فیدل در جان به در بردن از انواع ترورهای پیچیده نیز بی نظیراست؛ سیگار برگ شاید معروف ترین نقشه سازمان سیا باشد اما پیچیده ترینش در میان ۶۳۸ نقشه و عملیات برای از میان برداشتن او نبوده است.
او در جلب توجه شخصیت های محبوب جهان نیز در نوع خود کم نظیر است، از سینماگران مطرح هالیوود تا قهرمانان درجه یک ورزشی و نویسندگان پرآوازه جهان و حتی شخصیت های مذهبی جهان مجذوب او شده اند.
گابریل گارسیا مارکز، چهره شاخص ادبیات آمریکای لاتین که بسیاری را در سراسر جهان با رمان ها و داستان هایش مسحور کرده است، خود شیفته شخصیت فیدل است و بارها برای دیدار او به هاوانا رفته است.
کشیش «فری بتو»، کاتولیک مومن و عمیقا معتقد به مسیحیت، بیست و سه ساعت تمام با رهبر کمونیست کوبا درباره مذهب گفت وگو کرد تا ثابت کند که فیدل رابطه خوبی با مذهب دارد. در همین گفت و گوها بود که فیدل به این کشیش سرشناس گفت: «من در یک مناسبت جمله ای گفتم که می توانم امروز نیز تکرار و تایید کنم؛ کسی که به فقرا خیانت کند، به مسیح خیانت کرده است.»
فری بتو در همین گفت و گو آنقدر تلاش کرد تا بالاخره جمله مستقیمی از فیدل در مخالفت با این جمله معروف مارکس که «مذهب افیون توده هاست» بگیرد.
فیدل ناامیدش نکرد و گفت: «مذهب نه به خودی خود موادمخدر است و نه یک داروی شفابخش. این ربط پیدا می کند به این که چه برخوردی نسبت به مسایل سیاسی و اجتماعی و مادی نوع بشر پیدا کند.»
فیدل گرچه پنجاه سال شعار جامعه سوسیالیستی داد، اما در ایجاد چنین جامعه ای توفیق نیافت. با این همه توانست مدلی خاص از سوسیالیسم را به نام کشورش ثبت کند: «سوسیالیسم کوبایی.» مدلی که هرچند سوسیالیست های جهان سوسیالیسم را در آن نیافتند، اما با تاکید بر روش های پیشگیری از بیماری، کوبا را به یکی از موفق ترین کشورها در مدیریت بهداشت عمومی تبدیل کرد و بنا به آمار سازمان بهداشت جهانی شاخص امید به زندگی در مردان و زنان کوبایی برابر با همان شاخص ها در ایالات متحده به ترتیب ۷۵ سال و ۸۰ سال است. آمار مرگ و میر نوزادان در کوبا ۵/۶ در هر هزار نوزاد با کشور کانادا و درمیان ثروتمندترین کشورهای غربی رقابت می کند
کاسترو با کناره گیری اش از قدرت هوادارانش را نه غمگین که شاد کرد. آن ها این اتفاق رابه فهرست افتخارهای رهبر محبوبشان افزوده اند: او برخلاف بسیاری از رهبران جنبش ها و انقلاب های جهان که فقط مرگ می تواند آن ها را از قدرت جدا کند، با اراده خود کنار رفت. یکی از دوستدارانش هم با توجه به اوضاع فعلی منطقه و جهان نوشت: «فیدل با میل خود کنار رفت و نه مرگ و نه آمریکا او را از مسندش جدا نکرد.»
فیدل انقلابی باشد یا شیفته قدرت، قهرمان یا ضدقهرمان، مستبد یا آزادیخواه، عشق کاشته باشد یا نفرت، هنوز برای کسانی در سراسر جهان تنها سیاستمداری است که برمرگش خواهند گریست. او را آخرین بازمانده از نسل چریک های آمریکای لاتین نامیده اند. آخرین بازمانده باشد یا نباشد، تنهاترین سوسیالیست جهان باشد یا نباشد، یک شخصیت دوران ساز است که به قول پل رینولدز، خبرنگار بی.بی.سی :«داستان زمان ماست:داستان جنبش های انقلابی، جنگ سرد، رویارویی شرق و غرب، تقابل شمال و جنوب …. این همه در مقابل چشمان او آمده و رفته است.»
منابع
۱- زندگینامه فیدل کاسترو، نوربرتو فوئنتس، خسرو ناقد
۲-۶۳۸ راه برای کشتن کاسترو، اسکالانته
۳-فیدل و مذهب، کشیش فری بتو
۴- وب سایت بی.بی.سی
*لینک این مطلب در تریبون زمانه
