برگرفته از تریبون زمانه *  

انتخابات چهاردهم سپتامبر سوئد شوکی بر پیکر نیروهای پیشرو و خارجی تباران سوئد بود.

انتخابات سوئد

شامگاه چهاردهم سپتامبر با انتشار نخستین آمار نتایج انتخابات ستاد انتخاباتی همه احزاب به استثتای حزب خارجی‌ستیز دموکرات‌های سوئد در سکوتی غم‌انگیز فرو رفتند.

حزب دموکرات‌های سوئد با کنار زدن سبزها جایگاه مهم سومین حزب سوئد را با ۱۲,۹ درصد از آرا از آن خود ساخت و علاوه بر آن تعیین‌کننده موازنه قدرت بین دو بلوک چپ و راست شد.

در طول دوره قبل و در جریان مبارزات انتخاباتی همه احزاب پارلمانی متعهد شده بودند تا با حزب نژادپرست دموکرات‌های سوئد هیچ نوع همکاری نداشته باشند.

نام حزبتعداد آرا%تعداد نماینده
مودراتها۱ ۴۵۳ ۵۱۷۲۳,۳۳۸۴
حزب مرکز۳۸۰ ۹۳۷۶,۱۱۲۲
حزب مردم لیبرال ها۳۳۷ ۷۷۳۵,۴۲۱۹
حزب دموکرات مسیحی۲۸۴ ۸۰۶۴,۵۷۱۶
حزب کار سوسیال دموکراتها۱ ۹۳۲ ۷۱۱۳۱,۱۱۱۳
حزب چپ۳۵۶ ۳۳۱۵,۷۲۲۱
حزب سبز۴۲۹ ۲۷۵۶,۸۹۲۵
حزب دموکراتهای سوئد۸۰۱ ۱۷۸۱۲,۸۶۴۹

حال هیچکدام از دو بلوک چپ و سبز با ۴۳,۷۱ درصد و بلوک راست با ۳۹,۴۳ درصد توانایی تشکیل دولت اکثریت مطلق را نداشتند.

سوسیال دموکرات‌ها سال‌ها با در دست داشتن حدود ۳۵ تا ۴۰ درصد آرای انتخاباتی، دولت اقلیت را البته با حمایت و پشتیبانی حزب چپ تشکیل داده بودند. این‌بار اما با حضور قدرتمند حزب خارجی‌ستیز دموکرات‌های سوئد معادلات بهم خورده است. بدین ترتیب در صورتی که لایحه‌های دولت استفان لوون نتوانند از حمایت احزاب لیبرال و حزب مرکز برخوردار شوند، حزب دموکرات‌های سوئد قادر خواهد بود دولت سوئد را ساقط کند.

اولین مشکل پیش روی استفان لوون تسلیم بودجه دولت است. با وجود تشکیل دولتی مشترک با حزب محیط زیست، باز نه تنها دولت وی نیاز به حمایت حزب چپ برای تصویب بودجه دولت دارد، بلکه باید نمایندگانی نیز از حزب لیبرال یا مرکز هم به بودجه پیشنهادی او رای دهند.

به نظر می‌رسد این شرایط دشوار، برای استفان لوون رهبر حزب سوسیال دموکرات‌ها که سابقه فعالیت در اتحادیه کارگران صنعتی و به توافق رسیدن با صاحبکاران و سرمایه‌گزاران را در پرونده خود دارد شرایط غریبی نباشد. وی اگرچه ممکن است در بین طرفداران چپ و طرفداران محیط زیست به‌واسطه مخالفت با از بین بردن انرژی هسته‌ای خوشنام نبوده باشد، اما در بین صاحبان سرمایه و کارآفرینان چهره‌ای پراگماتیست و قابل احترام است.

حضور وی در اتحادیه کارگران صنعتی که اکثر اعضای آن مردان بوده‌اند از او چهره‌ای ساخته بود که چندان به فمینیسم اعتقاد ندارد. استفان لوون در طول مبارزات انتخاباتی خود از حزب سبز به عنوان همراه طبیعی حزب سوسیال دموکرات‌ها نام برده بود و از پاسخ به حضور چپ‌ها در کابینه دولت سوسیال دموکرات‌ها پرهیز کرده و پاسخ قطعی را به بعد از انتخابات موکول کرده بود. در شرایط جدید هر دولتی نیازمند به همکاری با احزابی از بلوک رقیب است. نخستین واکنش لوون دیدار با رهبران دو حزب سبز و چپ بود. حاصل دیدار اول مصاحبه مشترک مطبوعاتی و دیدار دوم مصاحبه مطبوعاتی رهبر حزب چپ به تنهایی بود.

بسیاری از طرفداران حزب چپ و گرایش چپ درون حزب سوسیال‌دموکرات‌ها از عدم حضور حزب چپ در کابینه لوون ناخشنود هستند. اگر چه ممکن است پاسخ کارین یمتین دبیر حزب سوسیال دمکراتها که در عین حال از اعتماد گرایش چپ داخل سوسیال دموکرات‌ها نیز برخوردار است از نارضایتی فراکسیون چپ سوسیال دموکراتها کاسته باشد.

وی با اشاره به شرایط بغرنج پارلمانی و لزوم همکاری با بلوک راست حزب چپ را مانعی برای همکاری با بلوک راست خواند. وی اعلام کرد اگر به همراه چپ به اکثریت می‌رسیدند آنگاه امکان تشکیل دولت چپ و سبز مهیا می‌شد.

بسیاری با توجه به کنش رهبران حزب سوسیال دموکرات‌ها تشکیل دولت را پیگیری سیاست راست‌ها به دست سوسیال دموکرات‌ها و خودزنی تاریخی سوسیال دموکرات‌ها قلمداد کرده بودند. در طی مبارزات انتخاباتی سوسیال دموکرات‌ها شعار سوئدی بهتر برای همه را داده بودند. آنها با حمله به سیاست‌های آموزشی و مالیاتی دولت راست‌ها، نوید کاهش فاصله طبقاتی و بیکاری را داده بودند، اما اینک امکان اصلاحات زیربنایی محدود و منوط به حمایت حداقل دو حزب از بلوک راست شده است. همه این فاکتورها سطح انتظارات موجود از کابینه سبز و سوسیال دموکرات‌ها را پایین آورده بود. سبزها و سوسیال دموکرات‌ها در اولین بیانیه مشترک از وضع قانون حضور زنان در هیئت مدیره شرکت‌های بزرگ خبر دادند.

شعار دیگر استفان لوون سوئدی برای همه بود. او در سخنرانی‌های انتخاباتی خود تاکید کرده بود از تقسیم شهروندان به «ما و آنها» متنفر است و سوئدی برای همه و همبستگی جهانی امری طبیعی و الزامی است.

استفان لوون در روز معرفی یکی از جوان‌ترین کابینه‌های تاریخ سوئد با اعلام به رسمیت شناختن دولت فلسطین و ۵۰درصد  زنان در کابینه خود نشان داد که در وضع قانون مصمم است و برابری را از کابینه خودش آغاز خواهد کرد.

سوسیال دموکرات‌ها همیشه از مبارزات مردم فلسطین حمایت کرده‌اند البته به غیر از دوران رهبری یوران پرشون که این حمایت کم‌رنگ شده بود.

آنچه کابینه استفان لوون را در تاریخ ثبت خواهد کرد تشکیل کابینه به همراه حزب سبز و حضور پنج خارجی‌تبار در این کابینه خواهد بود.

برای نخستین بار سبزها در دولتی در سوئد حضور دارند و نخستین‌باری است که خارجی‌تباران حضوری چنین قدرتمند در کابینه‌ای در سوئد دارند. حذف وزارت همپیوستگی و قدرت‌گیری خارجی‌ستیزان این گزینش را بیشتر برجسته می‌کند. سوسیال دموکرات‌ها در تبلیغات انتخاباتی خود ریشه حاشیه‌نشینی و افزایش خارجی ستیزی را بیکاری، عدم احساس امنیت اقتصادی و مدیریت غلط مسکن اعلام کردند و نوید سوئدی برای همه ساکنان آن را دادند.

وزرای خارجی تبار کابینه استفان لوون عبارتند از: اردلان شکرآبی وزیر امور مدنی و اجتماعی از سوسیال دموکرات‌ها، آیدا هادزیلیچ وزیر آموزش و پرورش و آموزش بزرگسالان از سوسیال دموکرات‌ها، ابراهیم بایلان وزیر انرژی از سوسیال دموکرات‌ها، محمت کاپلان وزیر مسکن از حزب سبز محیط زیست و آلیس باکونه وزیر فرهنگ و دموکراسی از حزب سبز محیط زیست.

این بار حضور خارجی‌تباران تنها پاسخی به درخواست هواداران خارجی تبار نیست. خارجی تباران در کابینه مسئولیت برآورده کردن وعده‌های کلیدی انتخاباتی را برعهده گرفته‌اند.

اردلان شکرآبی حقوقدان و متخصص در قراردادهای دولتی در وزارت اقتصاد و دارایی یکی از مهم‌ترین رفرم های اقتصادی سوئد را بر عهده گرفته است. وی در دوران تبلیغات انتخاباتی حزب وعده ایجاد سازمان کنترل قراردادهای دولتی، استانها و شهرها  و جداسازی مسئولیت این امر از سازمان رقابت را داده بود.

آموزش اجباری ۱۲ ساله و افزایش امکان آموزش بزرگسالان و بیکاران وعده انتخاباتی دیگری بود که آیدا هادزیلیچ جوانترین وزیر کابینه عهده‌دار شده است.

یکی از مشکلات سوئد رشد سریع شهرهای بزرگ و کمبود مسکن است که در مبارزات انتخاباتی از سوی سبزها و سوسیال دموکرات‌ها به عنوان ضعف بزرگ دولت دست راستی مطرح شده بود. سر و سامان دادن به وضع نابه‌سامان مسکن را محمت کاپلان که خود ساکن رینکه بی یکی از مناطق حاشیه استکهلم است عهده دار شده است.

ابراهیم بایلان در وزارت انرژی تکلیف نیروگاه‌های اتمی در سوئد را با مدیریت خود روشن خواهد کرد و آلیس باه که پدری گامبیایی و مادری سوئدی دارد سیاست فرهنگی که همیشه برای سوسیال دموکرات‌ها و سبز ها مهم بوده است را اجرا خواهد کرد.

وی در نخستین روز حضور خود ورود به موزه‌ها را رایگان اعلام کرد. این قانونی است که در دولت سوسیال دموکرات وضع شده اما دولت دست راستی آن را لغو کرده بود.

کارنامه چند روزه کابینه استفان لوون نشان از عزم راسخ وی برای برآوردن وعده‌های انتخاباتی وی دارد، اما مشکل بزرگ استفان لوون دولت اقلیت وی است که بدون هماهنگی با احزاب راست ناتوان و از کار افتاده خواهد بود.

آیا احزاب راست اجازه اصلاحات بنیادی را به کابینه وی خواهند داد؟ آیا پروژه افزایش امنیت اقتصادی اقشار کم درآمد وی در مجلس رای می‌آورد؟ آیا با وجود نهادینه بودن شیوه‌های حل مناقشات در سوئد احزاب راست به همراه حزب دموکرات‌های سوئد دولت سبز و سوسیال دموکرات را ساقط خواهند کرد؟ آیا تجارب استفان لوون در اتحادیه کارگران صنعتی در حل مناقشات با صاحبان سرمایه به او کمک خواهد کرد؟

همه  این پرسش‌ها زمان پاسخ خواهد داد اما نتیجه هر چه باشد کابینه استفان لوون در آینده در کتاب های جامعه شناسی و تاریخ مرور خواهد شد.

لینک مطلب در تریبون زمانه