بار دیگر ایام انتخابات در جمهوری اسلامی فرا رسیده است؛ این بار اما در میانه وضعیت آشوبناک اقتصادی، افزایش دستگیری‌ها و فضای امنیتی، بحران حاد در سیاست خارجه و تهدید جنگ در خلیج فارس. مردم به شیوه‌های مختلف نشان داده اند که خواهان تغییر وضعیت هستند. اما اکثریت قریب به اتفاق پاسخ‌دهندگان به نخستین نظرسنجی زمانه معتقدند که این تغییر از مشارکت در انتخابات مجلس شورای اسلامی برنخواهد خاست.
نخستین نظرسنجی زمانه درباره انتخابات مجلس شورای اسلامی اسفند ۹۸، هفته گذشته از دوشنبه ۱۴ مرداد / ۵ اوت تا پنج‌شنبه ۱۷ مرداد / ۸ اوت برگزار شد. ۳۱۹ تن در این نظرسنجی شرکت کردند که ۶۵,۵ درصد آنها ساکن ایران هستند.
برای این نظرسنجی لینکی عمومی تهیه شد تا علاوه بر پنلیست‌های ثبت شده زمانه، دیگران امکان دسترسی بیشتر به نظرسنجی را داشته باشند. پیش از آن به دلیل تحریم‌ها ــ که دامنگیر برنامه‌های کاربردی اینترنتی و نیز مکمل معضل فیلترینگ شده ــ پنل نظرسنجی زمانه با مشکل دسترسی از داخل کشور مواجه شده بود.
دور نخست انتخابات یازدهمین دوره مجلس شورای اسلامی ۲ اسفند سال جاری برگزار خواهد شد. دور پیشین در سال ۱۳۹۴ و در سایه پیروزی حسن روحانی در انتخابات ریاست‌جمهوری ۱۳۹۲ با مشارکت فعال اصلاح‌طلبان برگزار شد. این بار نیز شماری از چهره‌های شاخص اصلاح‌طلب همچون محمد خاتمی، رئیس‌جمهوری اسبق مردم را به شرکت در انتخابات فراخوانده اند.
اگرچه در میان تمام پنلیست‌های زمانه ۴۵,۵ درصد در دوره‌های پیش در انتخابات شرکت کرده اند و بیش از ۹۲ درصد به اصلاح‌طلبان رأی داده اند، این‌بار در میان ۸۶ عضو پاسخ‌داده به نظرسنجی ۹۰ درصد در انتخابات شرکت نخواهند کرد و ۶۷ درصد حامی تحریم فعال آن هستند. در میان تمام پاسخ‌دهندگان عضو و غیرعضو پنل، ۸۸ درصد از شرکت نکردن در انتخابات می‌گویند.
◄ برای شرکت در نظرسنجی‌های آینده، اینجا کلیک کنید و با پاسخ به چند سوال عضو دائم پنل نظرسنجی زمانه شوید
نهاد مجلس: کم‌اهمیت، بریده از مردم
ایران درگیر بحرانی چندلایه است. از یک سو، تنش‌ها در سیاست خارجه بر سر برنامه هسته‌ای و تحریم‌های ایالات متحده بالا گرفته است. بحران اقتصادی نیز مه ۲۰۱۸ پس از خروج ایالات متحده از «برنامه جامع اقدام مشترک» (برجام) و بازگشت تحریم‌ها شدت گرفت؛ بحرانی که با توجه به جنبش اعتراضی دی ۱۳۹۶، از دل سیاست‌های نولیبرال‌سازی و خصوصی‌سازی اقتصادی پیشاپیش آغاز شده بود. همزمان این اعتراض‌ها بحران مشروعیت را ــ که انتخاب حسن روحانی تخفیفش داده بود ــ بار دیگر به سطح خیابان‌ها کشاند. و جنبش‌های اعتراضی مدنی و کارگری که پیش و پس از دی ۹۶ در جریان بود، با سرکوب امنیتی مواجه شده‌اند.
بنابراین می‌توان گفت که جمهوری اسلامی در شرایطی ویژه برای برگزاری انتخابات مجلس آماده می‌شود.
اما به گفته ۴۵,۷ درصد پاسخ‌دهندگان، انتخابات اسفند علی‌رغم شرایط ویژه این دوره، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار نیست. بر خلاف آنها، ۳۵ درصد دیگر از پاسخ‌دهندگان معتقدند که شرایط ویژه کنونی اهمیت ویژه‌ای نیز به انتخابات مجلس بخشیده است.
این پاسخ در نظرگاه مخاطبان نسبت به نهاد مجلس و نحوه برگزاری انتخابات آن نیز نهفته است.
تنها ۱ درصد پاسخ‌دهندگان معتقدند که به قول روح‌الله خمینی، بنیانگذار جمهوری اسلامی، «مجلس در رأس امور است». ۴۲,۶ درصد رابطه مجلس و مردم، و توانایی مجلس در پیگیری مطالبات شهروندان را «ضعیف» می‌دانند. برای اکثریت ۵۲,۲ درصدی پاسخ‌دهندگان، مجلس «بریده از مردم» است.
از سوی دیگر، اکثریتی ۸۶ درصدی باور دارند که «انتخابات آزاد نیست و مجلس حاصل از آن نماینده مردم نیست». در برابر، تنها ۱,۴ درصد انتخابات اسفند را «آزاد» می‌دانند. ۱۲,۱ درصد نیز آن را «تا حدی آزاد» توصیف می‌کنند و می‌گویند که مردم می‌توانند «تا حدی» اراده خود را در انتخابات مجلس به نمایش بگذارند.
با توجه به این پاسخ‌ها، عجیب نیست که اکثریت قریب به اتفاق پاسخ‌دهندگان به نظرسنجی (بیش از ۸۵ درصد) معتقدند که «نیاز به تحول در صحن مجلس آینده نیز انعکس نخواهد داشت».
به عبارت دیگر، حتی کسانی که از شرکت در انتخابات آینده به علت ویژه‌بودن شرایط دفاع می‌کنند، از حمایتی مشروط سخن می‌گویند. آن‌طور که یکی از پاسخ‌دهندگان نظرسنجی زمانه می‌نویسد: «رای بديم و همچنان مطالبه‌گر باشيم. طبيعتاً كسى كه نماينده يا رئيس‌جمهور ميشه، قول و قرارهايى ميزاره. اگر اين مطالبات برآورده نشد اعتراضات سراسرى راه انداخته ميشه.»
شرکت یا تحریم؟
انتخابات در ایران یک رویداد سیاسی مهم تلقی می‌شود. با نزدیک‌ترشدن هر چه بیشتر به تاریخ برگزاری، بحث‌ها داغ‌تر می‌شوند و فضای بیان‌گری و مطالبه‌گری گشایش نسبی می‌یابد. شمار زیادی از شهروندان تصمیم به شرکت یا عدم شرکت در انتخابات را در هفته‌های پایانی می‌گیرند.
اما در نخستین نظرسنجی زمانه که حدود هشت ماه پیش از برگزاری انتخابات مجلس انجام شد، تنها نزدیک به ۷ درصد می‌گویند تصمیمی برای شرکت یا عدم شرکت در انتخابات نگرفته اند. اغلب آنها می‌خواهند بیشتر فکر کنند و کاری به گرایش اکثریت مردم ندارند. عده‌ای اما منتظر مشخص‌شدن گرایش عمومی مردم نسبت به انتخابات هستند تا تصمیم‌گیری کنند.
دیگر نتایج نیز، بر اساس پاسخ‌هایی که پیش‌تر در رابطه با ضعف نهاد مجلس مرور کردیم، شگفت‌آور نیست.
اکثریتی نزدیک به ۸۸ درصد از عدم شرکت در انتخابات خبر داده اند. از میان آنها، تنها ۱۸ تن عدم شرکت را «عمل ساده و تصمیم فردی» توصیف کرده اند. در میان ۹۲,۵ درصدی که تصمیم‌شان را «تحریم انتخابات» می‌دانند، ۲۲ درصد می‌گویند که تحریم برای آنها یک تصمیم فردی است. اما اکثریتی ۷۰,۵ درصدی تحریم انتخابات را به عنوان یک استراتژی انتخاباتی معرفی کرده اند: آنها دیگران را نیز تشویق می‌کنند که در انتخابات اسفند شرکت نکنند.
۵,۵ درصد می‌گویند که در انتخابات شرکت خواهند کرد. از میان این ۱۵ تن، ۹ تن فعالانه دیگران را به شرکت در انتخابات دعوت خواهند کرد و بقیه می‌گویند «تصمیم خودمان است و کاری به دیگران نداریم».
به شکلی مشابه، ۸۵ درصد پاسخ‌دهندگان معتقدند که اکثریت واجدان شرایط در انتخابات اسفند شرکت نخواهند کرد. ۱۵ درصد دیگر مشارکتی اکثریتی را پیش‌بینی می‌کنند.
در میان دسته آخر اما امید به تغییری واقعی پررنگ نیست. ۷۲,۵ درصد از میان این پاسخ‌دهندگان گفته اند که مشارکت حداکثری رأی‌دهندگان در انتخابات اسفند به خاطر «تکرار انتخاب بین بد و بدتر» خواهد بود، نه «هراس از جنگ یا تشدید بحران در روابط خارجی» (۱۵ درصد) یا این ایده که «در ایران تنها راه تغییر سیاسی از صندوق رأی می‌گذرد» (۱۲,۵ درصد).
اکثریت کسانی که به وقوع مشارکت حداکثری در انتخابات اسفند باور ندارند، مجموعه‌ای از عامل‌ها را دلیل آن می‌دانند: افزایش بی‌اعتمادی کلی به نظام، نومیدی از اصلاحات از طریق مجلس، تشدید نظارت استصوابی و محدودیت بیشتر در انتخابات.
از بین این عوامل، «بی‌اعتمادی کلی به نظام» اصلی‌ترین عامل است.
مشارکت سیاسی، چگونه؟
پاسخ‌دهندگان به نظرسنجی زمانه ایده‌های گوناگونی نسبت به نحوه مشارکت سیاسی در دوران انتخابات داشتند: از براندازی محض تا طرح نظام مطلوب، از عضویت در تشکل‌های مدنی و کارگری مستقل تا گفت‌و‌گوی چهره‌به‌چهره با دیگر شهروندان، از تمرکز بر نافرمانی مدنی مسالمت‌آمیز تا سرنگونی قهرآمیز حکومت، از رأی‌دادن در انتخابات مجلس تا تحریم همه‌جانبه.
بیشترین فراوانی در میان این پیشنهادهای مشارکت سیاسی را نافرمانی مدنی، عضویت در تشکل‌ها و تحریم انتخابات شکل می‌دادند. در بالا و پایین شماری از پیشنهادهای مطرح‌شده را مشاهده می‌کنید:
با سلام،بنظرم مفید خواهد بود اگر در نتایج نظر سنجی ها مقایسه ای بین نظریات ایرانیان داخل و خارج کشور بشود چون وضع زندگی، شرایط داخل کشوری و تماس مستقیم ایرانیان داخل و خارج کشور با مشکلات یکسان نیست .
فریدون بابائی / 12 August 2019
هرکس شرکت کنه خائن به ایران و آینده فرزندانش خواهد بود . تنها با نابودی این رژیمه که میتونیم به بچه هامون نوید یک آینده نسبی خوب بدیم وگرنه همگی به پرتگاه سر میخوریم و به فنا میریم /
علی / 13 August 2019
اگر این اصلاح طلب های پلشت نبودند انتخابات قبلی بیش از 40 درصد مردم گفته بودند در انتخابات شرکت نمی کنند(رجوع شود به نظر سنجی رادیو فردا)
مسعود / 13 August 2019
نافرمانی مدنی واقعی در رژیمی که بندنافش اطاعت آنهم از مطلقه ای به نام ولی فقیه است بهترین سیاست “عدم اطاعت است. و این به معنای عبور از تمام ارزشهای حامی ایدئولوژی رژیم است. ذهن را باید از تمام آنها خالی کرد. وقتی از ذهن بروند از رو هم می روند. در واقع لازم نیست رو در رو جنگید. فقط کافی است دیگر از این جماعت آخرالازمانی اطاعت نکرد. آنها را باید در برهوت خیالی فاسدشان رها کرد. تا به طور کامل موضوع یا شان را از دست بدهند. یادمان باشد آنها نیستند که است مرا می یابند بلکه ما مردمان با همراهی و تبعیت مان آنها را باز تولید میکنیم. از این رو گمان میکنیم آنها قائم به ذات استمرار می یابند.
این جماعت خلاف آمد این روزگارند. بیایید چنان که شایسته مردمان آزادمنش و دموکرات است خودمان را از چاه حماقت بیرون بکشیم و رها کنیم.
به امید ایرانی آباد و آزاد و دموکرات با شهروندانی مسوول و شجاع
دارا / 13 August 2019
نافرمانی مدنی واقعی در رژیمی که بندنافش اطاعت آنهم از مطلقه ای به نام ولی فقیه است بهترین سیاست “عدم اطاعت است. و این به معنای عبور از تمام ارزشهای حامی ایدئولوژی رژیم است. ذهن را باید از تمام آنها خالی کرد. وقتی از ذهن بروند از رو هم می روند. در واقع لازم نیست رو در رو جنگید. فقط کافی است دیگر از این جماعت آخرالازمانی اطاعت نکرد. آنها را باید در برهوت خیالی فاسدشان رها کرد. تا به طور کامل موضوعیتشان را از دست بدهند. یادمان باشد آنها نیستند که استمرار می یابند بلکه ما مردمان با همراهی و تبعیت مان آنها را باز تولید میکنیم. از این رو گمان میکنیم آنها قائم به ذات استمرار می یابند.
این جماعت خلاف آمد این روزگارند. بیایید چنان که شایسته مردمان آزادمنش و دموکرات است خودمان را از چاه حماقت بیرون بکشیم و رها کنیم.
به امید ایرانی آباد و آزاد و دموکرات با شهروندانی مسوول و شجاع
دارا / 13 August 2019
با سلام من در ایران زندگی می کنم بنده خودم تا سال ۸۸ بسیجی بودمن. خانتواده ی من مذهبی ولی ضد رژیم بود. اما به مرور امروز ضد حکومت هستم در خانتواده ی ما من تنها کسی بودم که همه را به زور مجبور به رای دادن می کردم. اما امروز پرچمدار ضدیت با هر نوع رژیم مذهبی هستم. با صدای بلند می گویم که ضد اسلام هستم. چرا که غیر از حیله و تذویر در میان روحانیون و مداحان و کل این نظام نده ام. می گویم کگل این نظام مردم فقط این نظام اسلامی نیست بلکه کل نظام اسلام و قرآن و شریعت است. یک مسلمان نمی تواند راست و درست باشد. حالا که من به پنجاه و هفت سالگی خودم نگاه می کنم می بینم که درست از زمانی که فهمیدم دیگر مسلمان نیستم احساس راحتی کرده ام. چرا که من در دوره ی اول زندگیم که مسلمان بودم حتا به خودم هم دروغ می گفتم چه برسد به دیگران. اینک واقعا دیگر کسی نیست که در خانواده ی بزرگ من برود و رای بدهد. همه گوش خوابانده اند و منتظر آن روز بزرگ هستند. آن روز بسیار دیر کرده اما دیگر دور نیست. من با دوستان بسیجی سابقم در تماتسم آنها کارهای بسیاری انجام خواهند داد. چرا که آنها زندگی باختگانند و از درون بسیار با خبرند. رژیم از ما بیشتر از هر کس دیگری می ترسد. اینک دیگر تطمیع هم اثر نمی کند. زنده باد ایرانی بیدین و ضد اسلام.
بسیجی سابق و ضد اسلام امروز / 15 August 2019
هر کی شرکت کنه خاین است
قلی / 20 August 2019
البته شهرهای کوچک را نباید نادیده گرفت.
پر رنگ کردن مسایل قومی در شهرهای چند قومی مثل ارومیه در واقع حربه ای برای کشاندن مردم پای صندوق رای هست.
سپیده / 20 August 2019