در نشست اقلیمی سازمان ملل (کاپ ۲۹) COP29 در باکو، پایتخت آذربایجان، کشورهای ثروتمند توافق کردند کمک مالی خود برای مقابله با بحران اقلیمی در کشورهای در حال توسعه را به ۳۰۰ میلیارد دلار در سال افزایش دهند.
این تصمیم روز شنبه ۲۳ نوامبر/ ۳ آذر در پی اعتراضات شدید کشورهای در حال توسعه به پیشنهاد اولیه ۲۵۰ میلیارد دلاری اتخاذ شد، پیشنهادی که آن را «توهین‌آمیز» و «بسیار کمتر از نیاز واقعی» توصیف کرده بودند.
مذاکرات پشت‌پرده و توافق جدید
نشست کاپ ۲۹، میزبان مذاکراتی طولانی و پشت درهای بسته بود که در آن وزرا و نمایندگان کشورهایی چون چین، اتحادیه اروپا، عربستان سعودی، برزیل، بریتانیا، آمریکا و استرالیا حضور داشتند. این مذاکرات که تا ساعات اولیه روز شنبه ادامه یافت، منجر به افزایش رقم کمک مالی به ۳۰۰ میلیارد دلار شد. این توافق همچنین شامل تغییراتی در متن پیش‌نویس منتشر شده در روز جمعه بود که هنوز جزئیات کامل آن اعلام نشده است.
واکنش‌ها به رقم جدید
کشورهای در حال توسعه که پیش‌تر خواهان سالانه ۱.۳ تریلیون دلار بودند، همچنان رقم جدید را ناکافی می‌دانند. آن‌ها تاکید دارند که بخش عمده این کمک‌ها باید به صورت بلاعوض ارائه شود و نه وام‌هایی که حجم بدهی‌های آن‌ها را تشدید کند.
کلودیو آنجلو از مرکز Observatório do Clima در برزیل گفت:
۳۰۰ میلیارد دلار حتی نزدیک به نیاز واقعی هم نیست. بسیاری از این کشورها در بدهی عمیق هستند و چنین پیشنهادهایی تنها آن‌ها را بیشتر در تله بدهی می‌اندازد.
فعالان اقلیمی نیز اعلام کردند که کمک مالی اعلام‌شده توسط کشورهای ثروتمند، تعهدات تاریخی آن‌ها برای مقابله با بحران اقلیمی را برآورده نمی‌کند.
فشار برای تعهد بیشتر
طبق گزارش‌ها، آنتونیو گوترش، دبیرکل سازمان ملل، شخصاً با رهبران کشورهای مختلف تماس گرفته تا آن‌ها را برای افزایش تعهدات مالی‌شان تحت فشار قرار دهد. با این حال، کشورهایی مانند ژاپن، سوئیس و نیوزیلند در برابر پیشنهاد ۳۰۰ میلیارد دلاری مقاومت کرده‌اند.
توافق مالی چندلایه
متن پیش‌نویس توافق مالی شامل سه لایه است:
لایه اصلی: تعهدات مالی کشورهای ثروتمند به مبلغ ۳۰۰ میلیارد دلار.
لایه میانی: منابع جدید مالی مانند مالیات بر سوخت‌های فسیلی، تجارت کربن، و ابتکارات مالی نوآورانه.
لایه بیرونی: سرمایه‌گذاری بخش خصوصی در پروژه‌هایی مانند مزارع خورشیدی و بادی.
این لایه‌ها در مجموع قرار است سالانه ۱.۳ تریلیون دلار برای کشورهای در حال توسعه فراهم کنند. با این حال، بسیاری از کشورهای فقیر خواهان سهم بیشتری از این مبلغ به‌صورت مستقیم و بدون شروط هستند.
چالش گذار از سوخت‌های فسیلی
یکی از مسائل مورد اختلاف در این نشست، تعهد به «گذار از سوخت‌های فسیلی» بود. برخی کشورها از جمله عربستان سعودی تلاش کردند این تعهد را از متن پیش‌نویس حذف کنند، اقدامی که با اعتراض شدید کشورهایی مواجه شد که بر ضرورت حرکت به سمت انرژی‌های تجدیدپذیر تاکید دارند.
چندین وزیر کشورهای ثروتمند اعلام کرده‌اند که اکنون زمان مغتنمی برای توافق است، زیرا سال آینده با احتمال بازگشت دولت‌های راست‌گرا در کشورهایی مانند آلمان و کانادا و ریاست‌جمهوری دوباره دونالد ترامپ در آمریکا، شرایط سخت‌تر خواهد شد.
نشست کاپ ۲۹ با وجود توافقات به‌دست‌آمده نشان داد که همچنان شکاف عمیقی میان انتظارات کشورهای در حال توسعه و تعهدات کشورهای ثروتمند وجود دارد. آینده این توافق و موفقیت آن در مقابله با بحران اقلیمی به اجرای تعهدات و مذاکرات آینده وابسته است.